PÉTXTALÔDI (1746-1827) |
![]() |
周日, 2016年 04月 17日 19:51 |
Ảnh từ Internet Giôhan Henrich Pétxtalôdi (Johann Heinrich Pestalozz) sinh ngà y 21 tháng 01 năm 1746 tại Duyrich, Thụy SÄ©. Mồ côi cha từ 5 tuổi, Pétalôdi lá»›n lên trong sá»± chăm sóc yêu thương cá»§a mẹ và bà quản gia thân thiết. Äó chÃnh là cái nôi ban đầu tạo nên má»™t thầy giáo tương lai trà n đầy niá»m thương yêu đối vá»›i trẻ em, đối vá»›i con ngưá»i. Thá»i thÆ¡ ấu, Pétxtalôdi là má»™t cáºu bé ngây thÆ¡, hay mÆ¡ má»™ng, nên bạn bè thưá»ng cợt đùa, chế giá»…u. Sau khi tốt nghiệp trung há»c, ông theo há»c trưá»ng cao đẳng chuyên khoa ngữ văn và triết há»c. Ở đây, chịu ảnh hưởng sâu sắc những tư tưởng dân chá»§, tiến bá»™ cá»§a các nhà khai sáng Pháp, ông đã bắt đầu đồng cảm vá»›i các há»c sinh nghèo phải bá» há»c. Cuối thế kỉ XVIII, nông dân Thụy SÄ© bị bần cùng hóa dưới ách bóc lá»™t nặng ná» cá»§a giai cấp tư sản. Cùng vá»›i bè bạn, Pétxtalôdi muốn hoạt động để giúp đỡ nông dân. Nhưng tác phẩm “Khế ước xã há»™i†(contrat social) và Émile cá»§a Rútxô (J.J.Roussoau) ảnh hưởng mạnh mẽ đến nháºn thức cá»§a ông và Pétxtalôdi đã gia nháºp “Há»™i Thụy Sĩ†cá»§a nhóm thanh niên trẻ yêu nước, viết bà i cho báo “Ká»· niệm†cá»§a nhóm. Vì thế, khi tốt nghiệp ông không được chÃnh quyá»n bổ dụng. Ông Ä‘i và o cuá»™c sống ngưá»i nông dân, nghiên cứu loại cây thiên thảo (garance), phổ biến cho há» cách trồng và sá» dụng. Năm 1768, ông tá»± tay khai hoang vay tiá»n thà nh láºp má»™t nông trưá»ng kiểu má»›i để nông dân đến há»c táºp vá» trồng trá»t và tiểu công nghiệp nhưng không thà nh công. Năm 1774, Pétxtalôdi quyên góp láºp ra má»™t cô nhi viện nuôi dạy trẻ mồ côi vá»›i ý định cho trẻ vừa được ăn há»c vừa lao động để tá»± lá»±c cánh sinh. Nhưng sức trẻ mồ côi có hạn, khả năng váºt chất cá»§a ông Ãt á»i nên cuối cùng lại thất bại. Năm 1780, ông viết tác phẩm “Buổi chiá»u cá»§a ngưá»i ẩn sĩ†nói lên những chá»§ trương giáo dục và những nguyên tắc giảng dạy cá»§a mình. Năm 1781, ông sáng tác tiểu thuyết “Lêôna và GiéctÆ¡ruýt†nói lên ná»—i bần cùng cá»§a nông dân và ý đồ cải thiện cuá»™c sống váºt chất và tinh thần cá»§a há». Mặc dù chưa hiểu rõ bản chất cá»§a giai cấp địa chá»§, cách giải quyết vấn đỠcòn ngây thÆ¡, song tác phẩm có ảnh hưởng lá»›n đến trà thức châu Âu và bản thân ông được nhà nước cách mạng Pháp công nháºn là ngưá»i công dân cá»§a nước cá»™ng hòa Pháp. Năm 1798, quân đội Pháp trà n và o giúp giai cấp tư sản Thụy SÄ© tiêu diệt chế độ phong kiến, láºp nên nước cá»™ng hòa Henvêchi (Helvétie). Chiến tranh đã tà n phá nặng nể Thụy SÄ© và để lại nhiá»u trẻ mồ côi. Pétxtalôdi được chÃnh quyá»n giao cho việc tổ chức má»™t trại trẻ mồ côi ở thà nh phố Xtăng (Stang). HÆ¡n 80 em đói rách, gầy guá»™c, ghẻ lở được ông thâu táºp lại trong má»™t nhà thá» cÅ©. Ông đã trông nom, dạy dá»— các em vá»›i tất cả tình thương yêu cá»§a má»™t ngưá»i cha, cảm hóa chúng bằng tấm lòng chân tháºt cá»§a mình. “Phải cho trẻ em cá»§a tôi nháºn thấy rằng từ sáng sá»›m đến tối, trong má»—i khoảnh khắc cá»§a má»™t ngà y…lúc nà o lòng tôi cÅ©ng là vì các em, phải để các em thấy rằng hạnh phúc cá»§a các em là hạnh phúc cá»§a tôi, thÃch thú cá»§a các em là thÃch thú cá»§a tôiâ€. Pétxtalôdi còn cảm hóa chúng bằng sá»± gương mẫu, táºn tụy, đồng cam cá»™ng khổ vá»›i trẻ. ChÃnh ở đây, Æ¡ng đã tổ chức trại trẻ trên các nguyên tắc sau: - KhÆ¡i dáºy lòng bác ái ở trẻ. - Gia đình hóa việc nuôi dạy trẻ - Gương mẫu trong việc giáo dục đạo đức - Coi trá»ng giáo dục lao động Nhưng rồi chiến tranh lan tá»›i, trại trẻ lại phải đóng cá»a. Từ năm 1799 đến 1804, ông dạy ở má»™t trưá»ng tiểu há»c, rồi phụ trách Há»c viên Béctút (Berthoud). Sau đó, ông được má»i đến dạy má»™t trưá»ng trung há»c ở Yvécdôn (Yverdon). Nhá» tà i năng và kết quả, danh tiếng ông vang dá»™i khắp châu Âu. Từ nhiá»u nước các há»c giả, các nghệ sÄ©, tướng tá, vua chua…đến thăm ông. Nga hoà ng AlechxandÆ¡rÆ¡ tặng thưởng ông 5.000 rúp và Huân chương. Hoà ng đế Ão cÅ©ng gởi tặng phẩm biếu ông. Các thế hệ há»c trò tôn vinh ông là “Cha Pétxtalôdiâ€, còn má»i ngưá»i tặng ông danh hiệu “Thầy cá»§a các thầyâ€. Năm 1818, tuy già yếu, ông đã dùng khoản tiá»n nhuáºn bút khá lá»›n để thá»±c hiện ước mÆ¡ suốt Ä‘á»i là láºp ra má»™t ttưá»ng há»c cho con em nhà nghèo. Tiếc thay, chỉ được 7 năm, gặp bao khó khăn, rắc rồi, ông lại phải đóng cá»a trưá»ng, quay trở vá» Trại má»›i sau trên 50 năm xa cách. Ngà y 17 tháng 2 năm 1827 ông qua Ä‘á»i, thá» 81 tuổi. Pétxtalôdi đã cống hiến trá»n vẹn cuá»™c Ä‘á»i cho những ngưá»i nghèo khổ, cho thế hệ trẻ, nhất là các em bị thiệt thòi, côi cút. Trên nấm mồ ông yên nghỉ, nhân dân miá»n Ãcgôvi đã dá»± má»™t tấm bia ká»· niệm mang dòng chữ “Tất cả cho ngưá»i khác, không gì cho mìnhâ€. Nguyá»…n Phú Tuấn |