PÉTXTALÔDI (1746-1827) 打å°
周日, 2016年 04月 17日 19:51

Ảnh từ Internet

Giôhan Henrich Pétxtalôdi (Johann Heinrich Pestalozz) sinh ngày 21 tháng 01 năm 1746 tại Duyrich, Thụy SÄ©. Mồ côi cha từ 5 tuổi, Pétalôdi lá»›n lên trong sá»± chăm sóc yêu thương cá»§a mẹ và bà quản gia thân thiết. Äó chính là cái nôi ban đầu tạo nên má»™t thầy giáo tương lai tràn đầy niá»m thương yêu đối vá»›i trẻ em, đối vá»›i con ngưá»i.

Thá»i thÆ¡ ấu, Pétxtalôdi là má»™t cậu bé ngây thÆ¡, hay mÆ¡ má»™ng, nên bạn bè thưá»ng cợt đùa, chế giá»…u. Sau khi tốt nghiệp trung há»c, ông theo há»c trưá»ng cao đẳng chuyên khoa ngữ văn và triết há»c. Ở đây, chịu ảnh hưởng sâu sắc những tư tưởng dân chá»§, tiến bá»™ cá»§a các nhà khai sáng Pháp, ông đã bắt đầu đồng cảm vá»›i các há»c sinh nghèo phải bá» há»c.

Cuối thế kỉ XVIII, nông dân Thụy Sĩ bị bần cùng hóa dưới ách bóc lột nặng nỠcủa giai cấp tư sản. Cùng với bè bạn, Pétxtalôdi muốn hoạt động để giúp đỡ nông dân.

Nhưng tác phẩm “Khế ước xã há»™i†(contrat social) và Émile cá»§a Rútxô (J.J.Roussoau) ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhận thức cá»§a ông và Pétxtalôdi đã gia nhập “Há»™i Thụy Sĩ†cá»§a nhóm thanh niên trẻ yêu nước, viết bài cho báo “Ká»· niệm†cá»§a nhóm. Vì thế, khi tốt nghiệp ông không được chính quyá»n bổ dụng.

Ông Ä‘i vào cuá»™c sống ngưá»i nông dân, nghiên cứu loại cây thiên thảo (garance), phổ biến cho há» cách trồng và sá»­ dụng. Năm 1768, ông tá»± tay khai hoang vay tiá»n thành lập má»™t nông trưá»ng kiểu má»›i để nông dân đến há»c tập vá» trồng trá»t và tiểu công nghiệp nhưng không thành công.

Năm 1774, Pétxtalôdi quyên góp lập ra má»™t cô nhi viện nuôi dạy trẻ mồ côi vá»›i ý định cho trẻ vừa được ăn há»c vừa lao động để tá»± lá»±c cánh sinh. Nhưng sức trẻ mồ côi có hạn, khả năng vật chất cá»§a ông ít á»i nên cuối cùng lại thất bại.

Năm 1780, ông viết tác phẩm “Buổi chiá»u cá»§a ngưá»i ẩn sĩ†nói lên những chá»§ trương giáo dục và những nguyên tắc giảng dạy cá»§a mình. Năm 1781, ông sáng tác tiểu thuyết “Lêôna và GiéctÆ¡ruýt†nói lên ná»—i bần cùng cá»§a nông dân và ý đồ cải thiện cuá»™c sống vật chất và tinh thần cá»§a há».

Mặc dù chưa hiểu rõ bản chất cá»§a giai cấp địa chá»§, cách giải quyết vấn đỠcòn ngây thÆ¡, song tác phẩm có ảnh hưởng lá»›n đến trí thức châu Âu và bản thân ông được nhà nước cách mạng Pháp công nhận là ngưá»i công dân cá»§a nước cá»™ng hòa Pháp.

Năm 1798, quân đội Pháp tràn vào giúp giai cấp tư sản Thụy SÄ© tiêu diệt chế độ phong kiến, lập nên nước cá»™ng hòa Henvêchi (Helvétie). Chiến tranh đã tàn phá nặng nể Thụy SÄ© và để lại nhiá»u trẻ mồ côi.

Pétxtalôdi được chính quyá»n giao cho việc tổ chức má»™t trại trẻ mồ côi ở thành phố Xtăng (Stang). HÆ¡n 80 em đói rách, gầy guá»™c, ghẻ lở được ông thâu tập lại trong má»™t nhà thá» cÅ©. Ông đã trông nom, dạy dá»— các em vá»›i tất cả tình thương yêu cá»§a má»™t ngưá»i cha, cảm hóa chúng bằng tấm lòng chân thật cá»§a mình.

“Phải cho trẻ em cá»§a tôi nhận thấy rằng từ sáng sá»›m đến tối, trong má»—i khoảnh khắc cá»§a má»™t ngày…lúc nào lòng tôi cÅ©ng là vì các em, phải để các em thấy rằng hạnh phúc cá»§a các em là hạnh phúc cá»§a tôi, thích thú cá»§a các em là thích thú cá»§a tôiâ€.

Pétxtalôdi còn cảm hóa chúng bằng sự gương mẫu, tận tụy, đồng cam cộng khổ với trẻ. Chính ở đây, ơng đã tổ chức trại trẻ trên các nguyên tắc sau:

- Khơi dậy lòng bác ái ở trẻ.

- Gia đình hóa việc nuôi dạy trẻ

- Gương mẫu trong việc giáo dục đạo đức

- Coi trá»ng giáo dục lao động

Nhưng rồi chiến tranh lan tá»›i, trại trẻ lại phải đóng cá»­a. Từ năm 1799 đến 1804, ông dạy ở má»™t trưá»ng tiểu há»c, rồi phụ trách Há»c viên Béctút (Berthoud). Sau đó, ông được má»i đến dạy má»™t trưá»ng trung há»c ở Yvécdôn (Yverdon). Nhá» tài năng và kết quả, danh tiếng ông vang dá»™i khắp châu Âu. Từ nhiá»u nước các há»c giả, các nghệ sÄ©, tướng tá, vua chua…đến thăm ông. Nga hoàng AlechxandÆ¡rÆ¡ tặng thưởng ông 5.000 rúp và Huân chương. Hoàng đế Ão cÅ©ng gởi tặng phẩm biếu ông. Các thế hệ há»c trò tôn vinh ông là “Cha Pétxtalôdiâ€, còn má»i ngưá»i tặng ông danh hiệu “Thầy cá»§a các thầyâ€.

Năm 1818, tuy già yếu, ông đã dùng khoản tiá»n nhuận bút khá lá»›n để thá»±c hiện ước mÆ¡ suốt Ä‘á»i là lập ra má»™t ttưá»ng há»c cho con em nhà nghèo. Tiếc thay, chỉ được 7 năm, gặp bao khó khăn, rắc rồi, ông lại phải đóng cá»­a trưá»ng, quay trở vá» Trại má»›i sau trên 50 năm xa cách.

Ngày 17 tháng 2 năm 1827 ông qua Ä‘á»i, thá» 81 tuổi. Pétxtalôdi đã cống hiến trá»n vẹn cuá»™c Ä‘á»i cho những ngưá»i nghèo khổ, cho thế hệ trẻ, nhất là các em bị thiệt thòi, côi cút.

Trên nấm mồ ông yên nghỉ, nhân dân miá»n Ãcgôvi đã dá»± má»™t tấm bia ká»· niệm mang dòng chữ “Tất cả cho ngưá»i khác, không gì cho mìnhâ€.

Nguyễn Phú Tuấn