Hầm má»™ Tần Thủy Hoàng và chuyện tranh giành chÆ°a có hồi kết 打å°
周三, 2011年 03月 23日 14:45

5:30, 21/03/2011



Chỉ má»™t thá»i gian ngắn sau khi được phát hiện, binh mã dõng trong hầm má»™ Tần Thủy Hoàng đã trở nên nổi tiếng không những ở Trung Quốc mà cả thế giá»›i. Tổng thống Pháp Sarkozy trong má»™t lần tá»›i thăm đã phải thốt lên: "Thế giá»›i có 7 kỳ quan, hầm má»™ Tần Thủy Hoàng xứng đáng được gá»i là kỳ quan thứ 8".

Ngày 29/3/1974, má»™t số nông dân ở thôn Tây DÆ°Æ¡ng, huyện Lâm Äồng, thành phố Tây An, Thiểm Tây, Trung Quốc cùng đào giếng lấy nÆ°á»›c chống hạn tại má»™t bãi đất hoang cách làng không xa. Ở Ä‘á»™ sâu chừng vài mét há» thấy lẫn trong đất cát Ä‘Æ°a lên có những bá»™ phận của tượng ngÆ°á»i bằng gốm. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u chỉ coi chúng là thứ gạch đá bá» Ä‘i nên đã vứt ra xung quanh. Há» không biết rằng ngày mà há» vứt những mảnh sành sứ  ấy sau này đã Ä‘i vào lịch sử  thế giá»›i hiện đại: Ngày phát hiện ra má»™t trong những "kỳ quan thế giá»›i" - quần thể tượng binh mã dõng thuá»™c khu má»™ Tần Thủy Hoàng (năm 134 đến năm 171 trÆ°á»›c Công nguyên), vị hoàng đế đã có công thống nhất Trung Quốc thá»i cổ đại.

Chỉ má»™t thá»i gian ngắn sau khi được phát hiện, binh mã dõng trong hầm má»™ Tần Thủy Hoàng đã trở nên nổi tiếng không những ở Trung Quốc mà cả thế giá»›i. Tổng thống Pháp Sarkozy trong má»™t lần tá»›i thăm đã phải thốt lên: "Thế giá»›i có 7 kỳ quan, hầm má»™ Tần Thủy Hoàng xứng đáng được gá»i là kỳ quan thứ 8".

Các nhà khoa há»c của Trung Quốc và thế giá»›i cùng có chung nhận xét rằng: Nếu đặt bên cạnh các tác phẩm tượng Ä‘iêu khắc cổ Hy Lạp hoặc cổ La Mã thì có thể binh mã dõng không tinh xảo bằng. NhÆ°ng cái tạo cho binh mã dõng vị thế nổi trá»™i là sá»± "kỳ lạ" của nó. Theo Viện trưởng Viện Bảo tàng Trung Quốc Viên Trung Nhất, cái "kỳ lạ" của binh mã dõng nằm ở 3 chữ "Äại, Äa, Chân" (to, nhiá»u, chân thá»±c).

"Äại" là kích thÆ°á»›c của hàng vạn binh mã dõng Ä‘á»u bằng kích thÆ°á»›c ngÆ°á»i thá»±c (kể cả các tượng khác nhÆ° ngá»±a, xe, các loại vÅ© khí). "Äa" là nói vá» số lượng. Số lượng của binh mã dõng thật đáng kinh ngạc: chỉ tính các hầm số 1, 2, 3 thì số binh mã dõng đã lên tá»›i hÆ¡n 8 nghìn (riêng hầm số 1 hÆ¡n 6 nghìn). Số lượng khổng lồ này đã khiến Äặng Tiểu Bình cÅ©ng phải giật mình: "Không thể tưởng tượng được".

Còn vá» tính chân thá»±c của binh mã dõng thì Viện trưởng Viên Trung Nhất cho biết: Binh mã dõng được tạo ra từng tượng má»™t, chứ không phải dùng khuôn đúc hàng loạt. Theo các nhà nghiên cứu chỉ tính riêng số thợ cả tham gia nặn tượng đã là 870 ngÆ°á»i vá»›i những thành phần và phong cách khác nhau: Có ngÆ°á»i là thợ cung đình, có ngÆ°á»i là thợ tài tá»­, cÅ©ng có ngÆ°á»i là thợ dân gian đến từ  khắp các địa phÆ°Æ¡ng trong toàn quốc. Vì thế các binh mã dõng được tạo ra Ä‘á»u mang phong cách, thần thái  khác nhau.

Ngay từ khi "xuất đầu lộ diện",  binh mã dõng khiến cả thế giới phải thán phục. Tuy nhiên, từ đó cũng nảy sinh một vấn đỠtưởng như  đơn giản nhưng lại làm đau đầu các giới chức ngành khảo cổ Trung Quốc.

Thá»i Ä‘iểm mà sá»± cố phát sinh là vào năm 1998. Trong lần đầu tiên tá»›i thăm khu binh mã dõng, Tổng thống Mỹ lúc bấy giá» là Bill Clinton, đã phát biểu: "Binh mã dõng thật quá tuyệt vá»i. NgÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng cÅ©ng quá tuyệt vá»i". Và Tổng thống B.Clinton Ä‘á» nghị được gặp ngÆ°á»i đầu tiên đã phát hiện ra binh mã dõng.

Äã có rất nhiá»u nguyên thủ quốc gia đến tham quan binh mã dõng, nhÆ°ng việc đặt vấn Ä‘á» muốn gặp ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng đến thá»i Ä‘iểm đó, chỉ duy nhất có Tổng thống B. Clinton. Äể đáp ứng yêu cầu này, những ngÆ°á»i phụ trách khu bảo tàng đã "rất hồn nhiên" cho gá»i DÆ°Æ¡ng Chí Phát, xã viên công xã, má»™t trong những ngÆ°á»i tham gia công việc đào giếng vào ngày 29/3/1974. Cuá»™c gặp giữa Tổng thống Hoa Kỳ vá»›i má»™t nông dân Trung Quốc vô danh đã được giá»›i truyá»n thông của Trung Quốc và thế giá»›i Ä‘Æ°a tin rất rầm rá»™.

Vá» phần mình, DÆ°Æ¡ng Chí Phát không thể tưởng tượng được buổi gặp "ngẫu nhiên"  đó lại khiến cuá»™c Ä‘á»i của mình bÆ°á»›c ra "vùng ánh sáng chói lòa". Vá»›i cái "giấy chứng nhận" là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện binh mã dõng", chỉ sau má»™t đêm, từ má»™t nông dân vô danh, DÆ°Æ¡ng Chí Phát bá»—ng trở thành ngÆ°á»i nổi tiếng, được nhiá»u tá» báo, nhiá»u đài truyá»n hình phá»ng vấn, được má»i Ä‘i nÆ°á»›c ngoài, đăng đàn  nói chuyện vá» việc phát hiện binh mã dõng... Hãng truyá»n hình Nhật NHK cÅ©ng má»i DÆ°Æ¡ng Chí Phát sang Nhật, phá»ng vấn trá»±c tiếp trên đài truyá»n hình của há».

Tại các cửa hàng bán đồ lưu niệm trong khu mộ Tần Thủy Hoàng, nếu các đồ lưu niệm có chữ ký của Dương Chí Phát thì được bán với giá rất cao. Những khách tham quan muốn chụp ảnh với Dương Chí Phát cũng phải trả cho ông ta 50 tệ. Các khoản thu nhập này có "nằm mơ cũng không thể tưởng tượng được" đối với một xã viên nông nghiệp.

Sá»± nổi tiếng của DÆ°Æ¡ng Chí Phát đã làm bùng lên cuá»™c chiến "vô tiá»n khoáng hậu" giữa những ngÆ°á»i đào giếng năm xÆ°a. "Ai đã phát hiện ra binh mã dõng?â€. Kết quả rất nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘á»u khăng khăng rằng "chính tôi má»›i là ngÆ°á»i đầu tiên". Vậy đâu là sá»± thá»±c?

Theo các cÆ¡ quan chức năng địa phÆ°Æ¡ng, trong cái ngày nông dân thôn Tây DÆ°Æ¡ng cùng nhau đào giếng, tại hiện trÆ°á»ng có 3 nhóm, má»—i nhóm có 2 xã viên do DÆ°Æ¡ng Tân Mãn, "Ä‘á»™i trưởng chính trị" của thôn, phụ trách chung. Khi tượng gốm binh mã dõng được đào lên, há» Ä‘á»u không biết đó là cái gì, liá»n vứt lung tung ra xung quanh. Lúc đó Triệu Khang Dân, cán bá»™ Phòng Văn hóa huyện Lâm Äồng, tình cá» có mặt, thấy các mảnh gốm lạ, đã nhặt nhạnh những thứ bị vứt Ä‘i cho lên xe cút kít rồi nhá» những ngÆ°á»i xã viên, trong đó có DÆ°Æ¡ng Tân Mãn,  mang vá» xếp ở góc sân trụ sở huyện.

CÅ©ng theo các cÆ¡ quan chức năng, trÆ°á»›c khi việc này xảy ra, đã có đến gần 40 ngÆ°á»i dân ở Tây DÆ°Æ¡ng từng nhìn thấy các mảnh tượng và những tượng tÆ°Æ¡ng tá»±. Há» không biết những mảnh tượng và những bức tượng nằm rải rác ở góc vÆ°á»n, bá» ruá»™ng có từ bao giá» và là tượng gì mà không ít ngÆ°á»i cho rằng những tượng đó là do bá»n đào trá»™m má»™ vứt ra.

Äến giữa năm 1974, ngÆ°á»i dân ở đây vẫn coi các tượng này là "ôn thần". Khi gặp tượng, há» dùng hÆ°Æ¡ng đốt vía, đập vỡ đầu để tránh ôn dịch. Có ngÆ°á»i thì mang tượng ra ngoài ruá»™ng dùng làm "bù nhìn" để Ä‘uổi chim chóc tá»›i phá cây trồng. Chính Viện trưởng Viên Trung Nhất trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i công tác đã nhặt được rất nhiá»u mảnh vỡ từ các binh mã dõng bị vứt ở hai bên Ä‘Æ°á»ng. Vì thế việc ai là ngÆ°á»i đầu tiên  phát hiện ra binh mã dõng đã không được đặt ra. Vấn Ä‘á» chỉ trở nên gay cấn sau khi có cuá»™c gặp giữa Tổng thống Mỹ Clinton vá»›i DÆ°Æ¡ng Chí Phát nhÆ° trên đã nói.

Bây giá», cứ má»—i lần phóng viên tìm cách tiếp xúc vá»›i nông dân DÆ°Æ¡ng Chí Phát để tìm hiểu xem ai là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng Ä‘á»u bị DÆ°Æ¡ng Chí Phát từ chối vá»›i lý do  "phiá»n phức lắm".

Äi sâu tìm hiểu, ngÆ°á»i ta má»›i vỡ lẽ ra rằng: từ khi được gặp Tổng thống Clinton vá»›i danh nghÄ©a "ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng", rồi kèm theo đó là những món vật chất thu được, DÆ°Æ¡ng Chí Phát đã phải hứng chịu nhiá»u sá»± chỉ trích nặng ná» của ngÆ°á»i trong thôn. Rất nhiá»u ngÆ°á»i cùng Ä‘Æ°a ra bằng chứng chính mình má»›i là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra  binh mã dõng chứ không phải DÆ°Æ¡ng Chí Phát.

Nhiá»u phóng viên cÅ©ng tiến hành các cuá»™c tiếp xúc vá»›i DÆ°Æ¡ng Tân Mãn. Hiện DÆ°Æ¡ng Tân Mãn đã 68 tuổi, Ä‘ang làm thuê cho má»™t cá»­a hàng bán đồ lÆ°u niệm tại khu Lăng Tần Thủy Hoàng vá»›i mức lÆ°Æ¡ng 1.000 tệ/tháng. Tại nÆ¡i bán hàng, Tân Mãn treo má»™t bức ảnh lá»›n chụp mình và rất nhiá»u tượng binh mã dõng. Ngoài ra còn treo thêm  má»™t giấy chứng nhận là ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng.

DÆ°Æ¡ng Tân Mãn tá» ra rất bức xúc: "Năm đó có tá»›i 9 ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng, đến nay 5 ngÆ°á»i đã mất, chỉ còn lại 4, trong đó có tôi và DÆ°Æ¡ng Chí Phát,  mà ai cÅ©ng già cả rồi. Thế mà vẫn chÆ°a có má»™t quyết định chính thức nào vá» vấn Ä‘á» này. Còn nếu chỉ coi DÆ°Æ¡ng Chí Phát là ngÆ°á»i đầu tiên và duy nhất phát hiện ra binh mã dõng thì quá bất công". DÆ°Æ¡ng Tân Mãn hy vá»ng vấn Ä‘á» sẽ được cấp có thẩm quyá»n giải quyết khi mình chÆ°a "sang thế giá»›i bên kia".

Sở dÄ©, Tân Mãn  đặt vấn Ä‘á» ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng to tát nhÆ° vậy, vì theo Cục Văn vật tỉnh Thiểm Tây, thì đây thuá»™c vá» lÄ©nh vá»±c "quyá»n lợi và danh tiếng". Những ngÆ°á»i này đòi được gắn biển Ä‘á» tên mình là ngÆ°á»i "phát hiện ra binh mã dõng" trên Ä‘Æ°á»ng vào hầm số 1. Äồng thá»i phải cho há» giấy chứng nhận, cÅ©ng nhÆ° phải "thưởng" cho há» má»™t món tiá»n tÆ°Æ¡ng đối. NhÆ°ng vì Ä‘iá»u này chÆ°a từng có tiá»n lệ ở Trung Quốc  nên  Cục Văn vật không thể thá»a mãn những yêu cầu của há». Cục chỉ đồng ý việc phát hiện ra binh mã dõng là của má»™t tập thể xã viên chứ không là của riêng ai cả.

Sá»± việc càng  trở nên phức tạp khi những ngÆ°á»i phát hiện tá»± đứng ra ký tên vào các món hàng lÆ°u niệm và chụp ảnh cùng du khách có thu phí. Rồi ai cÅ©ng giá»›i thiệu mình chính là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng nhằm mục đích kinh doanh. Thí dụ khi vào thăm và mua hàng ở cá»­a hàng của DÆ°Æ¡ng Tân Mãn, ai muốn được chữ ký của ông thì phải có phụ phí. Còn DÆ°Æ¡ng Chí Phát thì cÅ©ng thÆ°á»ng xuyên ăn cánh vá»›i hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch để bán đồ lÆ°u niệm. Những kiểu làm ăn này nhiá»u khi gây ra cãi cá» giữa khách vá»›i nhân viên bán hàng, làm xấu hình ảnh của khu lăng má»™, gây ra những phản cảm vá»›i khách tham quan. NhÆ°ng cho tá»›i nay các cÆ¡ quan hữu trách của Trung Quốc cÅ©ng nhÆ° của khu lăng má»™ Tần Thủy Hoàng vẫn chÆ°a tìm ra phÆ°Æ¡ng pháp  giải quyết hợp lý cho vấn Ä‘á» này

Nguyễn Tiến Cử (theo Trung Hoa Khảo cổ luận)

http://antg.cand.com.vn/vi-vn/hosomat/2011/3/74658.cand