Miếu Thất Vị hé lộ dấu tích hài cốt hoàng tộc nhà Tây Sơn? Imprimer
Dimanche, 20 Mai 2012 03:44
5:35, 09/01/2012

Miếu Thất Vị ở làng La Qua.

Bị Vua Gia Long trả thù và hành tá»™i tàn khốc, má»™ phần và hài cốt của Quang Trung Hoàng đế và má»™t số nhân vật danh tiếng khác trong hoàng tá»™c và hàng ngÅ© cận thần của nhà Tây SÆ¡n từ đó đã mất dấu. Gần đây, giá»›i khoa há»c đã tìm ra những trùng hợp thú vị vá» các nhân vật huyá»n thoại được dân gian thá» cúng trong miếu Thất vị vá»›i những dấu tích lịch sá»­ liên quan đến những con ngÆ°á»i lẫy lừng của má»™t vÆ°Æ¡ng triá»u.

Tín hiệu lịch sá»­ quanh truyá»n thuyết vá» Miếu Thất Vị

Miá»n đất giữa hai sông VÄ©nh Äiện và Thu Bồn, từng có thủ phủ của Quảng Nam xÆ°a, nhÆ° Dinh trấn Thanh Chiêm thá»i chúa Nguyá»…n (1558 - 1775) và thành tỉnh Quảng Nam thá»i nhà Nguyá»…n (1802 - 1945), thÆ°Æ¡ng cảng Há»™i An sầm uất và những làng nghá» nổi tiếng nhÆ° PhÆ°á»›c Kiá»u, Kim Bồng… Äó là vùng có bá» dày văn hóa lịch sá»­ rõ nét.

Miếu Thất vị ở làng La Qua (thuá»™c thôn Trung Phú, xã Äiện Minh, huyện Äiện Bàn, tỉnh Quảng Nam). Dân gian từng truyá»n khẩu nhiá»u truyá»n thuyết vá» các vị thần được thỠở miếu Thất vị,  hằng năm, dân làng thÆ°á»ng tổ chức tế lá»… "xuân thu nhị kỳ" trá»ng thể. Vá»›i áo khoác truyá»n thuyết đậm chất hoang Ä‘Æ°á»ng... dÆ°á»ng nhÆ° có má»™t cốt lõi lịch sá»­ nào đó, xảy ra vào đầu thế ká»· XIX, mà ngÆ°á»i xÆ°a muốn gá»­i lại hậu thế (?).

Ở Thừa Thiên-Huế cÅ©ng có Miếu Thất vị (còn gá»i là Bảy Miếu) ở xóm Kim Bồng (nay là làng Hòa An, xã Phú Thanh, huyện Phú Vang), gần làng Qui Lai. Liệu có mối quan hệ giữa Miếu Thất vị làng La Qua ở Quảng Nam và miếu Thất vị xóm Kim Bồng ở Thừa Thiên-Huế hay không? Vén bức màn truyá»n thuyết thần bí quanh các vị thần được dân gian thá» phụng trong các miếu, dÆ°á»ng nhÆ° nhiá»u chi tiết khuất tất của lịch sá»­ đã bắt đầu lá»™ ra?

Các vị bô lão của làng La Qua truyá»n khẩu rằng, ngày xÆ°a có khi làng bị hạn hán mất mùa ba năm liá»n, rất thống khổ. Diêm VÆ°Æ¡ng thÆ°Æ¡ng tình, bèn sai 7 ngÆ°á»i con gái của ngài rá»i địa phủ để lên dÆ°Æ¡ng thế cứu dân làng. Äang  giúp dân thoát khá»i nạn đói nghèo thì xảy ra việc binh Ä‘ao, Diêm VÆ°Æ¡ng sợ 7 ái nữ  không đủ sức chống đỡ nên Ä‘Æ°a ngay ngÆ°á»i con trai thứ tám của ngài lên há»— trợ, kết quả dân làng thoát khá»i tai Æ°Æ¡ng. Nhá»› Æ¡n há»™ trì, dân làng La Qua lập Miếu Thất vị để thá» 7 vị nữ thần và lập má»™t am nhá» trong khuôn viên miếu để thá» vị nam thần.

Có khả năng, qua truyá»n thuyết, ngÆ°á»i xÆ°a muốn gá»­i lại hậu thế những thông tin vá» các sá»± kiện lịch sá»­ mà  nhà nÆ°á»›c phong kiến Ä‘Æ°Æ¡ng thá»i nghiêm cấm: dân làng bị đói khổ và Ä‘iêu linh vì chiến tranh, có các anh hùng lịch sá»­ há»™ trì, 7 vị có công trÆ°á»›c và vá» sau có má»™t vị nữa. Và quả thật, ở làng La Qua còn có má»™t truyá»n ức khác vá» miếu Thất vị, đậm tính lịch sá»­ chứ không há» hoang Ä‘Æ°á»ng.

Tác giả An TrÆ°á»ng trong bài “Truyá»n thuyết miếu Thất vịâ€, đăng trên báo Ä‘iện tá»­ Äà Nẵng (13/12/2009) đã thuật lại: "Còn theo những vị cao niên thôn Trung Phú, thì tÆ°Æ¡ng truyá»n rằng vào năm 1814, Ä‘á»i Vua Gia Long (1802 - 1820), tại gò Rừng xứ DÆ°Æ¡ng Thần, làng La Qua, huyện Diên PhÆ°á»›c (nay là huyện Äiện Bàn) dân làng đã phát hiện 7 tảng đá nhá», hình nón úp, có dạng hao hao giống mặt ngÆ°á»i, má»c kế cận nhau. Từ khi 7 hòn đá này xuất hiện, khu rừng xứ DÆ°Æ¡ng Thần đã xảy ra nhiá»u hiện tượng thần bí và kỳ lạ, nhất là vào lúc giữa trÆ°a và giữa đêm nên dân làng trong vùng rất hoang mang, kiêng sợ. Thế rồi, bá»—ng má»™t hôm có má»™t ngÆ°á»i từ hÆ°á»›ng Nam đến đây, ứng khẩu xÆ°ng rằng: “Ta là vua Mây, chúa Lồi, nữ thần xuất thế để cứu Ä‘á»™ chúng sanh". DÆ°á»›i vá» che thần thánh, dÆ°á»ng nhÆ° ngÆ°á»i xÆ°a ở xứ Quảng có mục đích tưởng niệm những nhân vật lịch sá»­ gắn bó vá»›i sá»± kiện lịch sá»­ nào đó.

Trong bài “Dinh Thầy Thímâ€, tác giả Phan Chính viết vá» lá»… há»™i Dinh Thầy Thím ở Hàm Tân (Phan Thiết, Bình Thuận), có thuật lại sá»± tích ngÆ°á»i được dân gian gá»i là  Thầy. Äiá»u đáng chú ý là Thầy lại xuất thân từ làng La Qua! Trong bài có Ä‘oạn:

"Chuyện xÆ°a kể rằng: DÆ°á»›i thá»i Gia Long, tại làng La Qua, phủ Äiện Bàn, tỉnh Quảng Nam có má»™t đạo sÄ© giàu lòng nhân ái, có nghÄ©a cá»­ cao đẹp hành đạo giúp Ä‘á»i. Quê làng của đạo sÄ© từ nhiá»u Ä‘á»i đắng cay nghiệt ngã, quanh năm đói ăn thiếu mặc nhÆ° mắc tá»™i vá»›i đất trá»i. Do đó, ná»—i bức xúc của dân làng là làm sao có má»™t mái đình để dâng lá»i cầu nguyện, rÆ°á»›c phép an lành.

Cảm thấu được ná»—i mong Æ°á»›c sâu xa đó, đạo sÄ© tập há»p những kỳ lão, trai tráng trong làng thông báo ý định ra tay giúp việc dá»±ng đình nhÆ°ng vá»›i Ä‘iá»u kiện phải dá»n sẵn má»™t ná»n đất rá»™ng và trong thá»i gian dá»±ng đình không má»™t ai lai vãng. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u bán tín bán nghi nhÆ°ng vẫn làm theo đạo sÄ©. Trong khi đó ở làng Bát Nhị vừa xây má»™t ngôi đình thật nguy nga nhÆ°ng các hÆ°Æ¡ng chức cậy giàu, lại có lá»i xúc phạm, khinh khi dân làng bất hạnh không xây nổi mái đình. Äạo sÄ© bình tâm khuyên dân làng nhẫn nhục và chỠđợi. Không bao lâu, sau má»™t đêm mÆ°a to gió lá»›n, sấm sét đầy trá»i dân làng được tin vui đã có ngôi đình má»›i. Ai cÅ©ng vui mừng, đến nÆ¡i dá»n đất trÆ°á»›c đây đã thấy sừng sững ngôi đình ngói Ä‘á». Niá»m vui lẫn kinh ngạc của dân làng chÆ°a nguôi thì lại nghe tin dữ bên làng Bát Nhị bị mất đình. Thế là bá»n hào lý nổi cÆ¡n thịnh ná»™, cấp báo lên quan tố cáo đạo sÄ© là phù thủy dùng phép ma tà thuật đánh cắp đình làng.

Lúc bấy giá» dÆ°á»›i triá»u Tá»± Äức ra lệnh bắt đạo sÄ©, khép tá»™i gây rối và mÆ°u bạo loạn. Vua bèn ra hình phạt "Tam ban triá»u Ä‘iển" (tức tá»™i hình chết chém, uống Ä‘á»™c dược hoặc thắt cổ). Giữa pháp trÆ°á»ng, đạo sÄ© cùng vợ Ä‘iá»m nhiên và xin cấp má»™t tấm lụa Ä‘iá»u, xếp hình chim phượng. Sau khi dùng má»±c Ä‘iểm nhãn, dải lụa Ä‘iá»u biến thành chim phượng mang cả hai vợ chồng bay vá» phía Nam".

Sá»± kiện Thầy dùng phép thần thông di chuyển ngôi đình của làng Bát Nhị sang làng La Qua có màu sắc thần thoại mang âm hưởng "lấy của nhà giàu Ä‘em cho ngÆ°á»i nghèo"… Chính sá»± kiện vị đạo sÄ© bị triá»u đình nhà Nguyá»…n ghép tá»™i chết… đã thúc giục giá»›i khoa há»c tìm cách kiến giải nguồn gốc miếu Thất vị làng La Qua vậy.

Xã Phú Thanh (huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên-Huế) nguyên là làng Qui Lai, do ngài Phạm NhÆ° Nghi, vị  khai sinh ra  há» Phạm Hữu, khai khẩn xây dá»±ng nên vào thế ká»· XVII, thá»i chúa Nguyá»…n Hoàng. Ngài Phạm NhÆ° Nghi được nhà Nguyá»…n sắc phong là "Bổn thổ Thành Hoàng khai khẩn nguyên thần Phạm Quý công, trÆ°á»›c phong Dá»±c Bảo Trung HÆ°ng linh phò gia tặng Äoan Túc tôn thần".

Phía tây nam làng Qui Lai, cuối làng, ven sông, có xóm Kim Bồng, theo truyá»n ức là xóm của những lính thợ đóng thuyá»n bè phục vụ thủy quân triá»u chúa Nguyá»…n, triá»u Tây SÆ¡n và triá»u vua Nguyá»…n. Hàng trăm năm trÆ°á»›c, xóm này Ä‘a phần là dân ngụ cÆ°, gồm những kíp thợ của làng Kim Bồng ở Quảng Nam được vua chúa triá»u Nguyá»…n trÆ°ng tập để làm việc ở xưởng đóng thuyá»n. Gần xóm Kim Bồng, nay là làng Hòa An, bên Ä‘Æ°á»ng làng có miếu Thất vị, dá»±ng hàng ngang bên Ä‘Æ°á»ng làng, quay vá» hÆ°á»›ng tây nam.

SÆ° Thích PhÆ°á»›c Nghiêm, trụ trì chùa sắc tứ Từ Vân ở Qui Lai cho biết ở cồn làng Qui Lai ngày xÆ°a có ngôi miếu thá» má»™t vị tÆ°á»›ng Tây SÆ¡n, từng đóng quân ở cồn và tuẫn tiết ở đó. Có ngÆ°á»i nghe ngÆ°á»i xÆ°a truyá»n khẩu, rằng "Bảy Miếu nguyên trÆ°á»›c thá» 7 vị có xÆ°Æ¡ng cốt không đầy đủ, nằm trong 7 giá» mây, trôi dạt vào tấp ở ruá»™ng gần xóm Kim Bồng. Có ngÆ°á»i phát hiện, đắp nấm, thắp hÆ°Æ¡ng, lâu dần làng lập 7 bệ nhỠđể thá»". Xóm Kim Bồng, gần Bảy Miếu, ngày càng đông cÆ° dân nên hình thành làng Hòa An.

Phải chăng dấu vết hài cốt hoàng tộc nhà Tây Sơn đã hé lộ?

Miếu Thất vị (hay Bảy Miếu) xóm Kim Bồng không có niên đại cụ thể. Trong khi đó miếu Thất vị làng La Qua dù thần bí hÆ¡n nhÆ°ng có niên đại là năm Gia Long thứ 14 (1815). Tuy nhiên, 7 vị có xÆ°Æ¡ng cốt, nằm trong giá» mây, "lồi" hay "má»c" từ đất là có Ä‘iểm tÆ°Æ¡ng đồng. Ở La Qua có truyá»n ức rằng có ngÆ°á»i nhập đồng, tá»± xÆ°ng là vua "Mây", chúa "Lồi" và sá»± kiện dân làng Hòa An (xóm Kim Bồng xÆ°a), đã phát hiện xÆ°Æ¡ng cốt của 7 vong vị trong 7 giá» mây… là những cÆ¡ sở để hình thành má»™t giả thuyết có thể giải thích được má»™t vài tồn nghi lịch sá»­:

Xóm Kim Bồng ở Thừa Thiên-Huế ngày trÆ°á»›c Ä‘a phần là ngÆ°á»i ngụ cÆ°, có gốc thuá»™c làng nghá» Kim Bồng ở Quảng Nam. Làng má»™c Kim Bồng của xứ Quảng nằm ở xã Cẩm Kim, đối diện phố cổ Há»™i An, bên kia bá» con sông Hoài. Nghá» má»™c Kim Bồng được hình thành từ thế ká»· XV bởi những ngÆ°á»i Việt đầu tiên từ đồng bằng Bắc Bá»™ và vùng Thanh - Nghệ - TÄ©nh vào khai khẩn vùng đất Cẩm Kim - Há»™i An thá»i bấy giá». Cuối thế ká»· XVI - đầu thế ká»· XVII nghá» má»™c Kim Bồng bắt đầu phát triển nhá» thÆ°Æ¡ng cảng Há»™i An phồn thịnh. Äến thế ká»· XVIII, Kim Bồng đã phát triển thành làng nghá» vá»›i 3 nhóm nghá» rõ rệt; má»™c xây dá»±ng, má»™c dân dụng và đóng tàu thuyá»n bằng gá»—. Nghệ nhân Kim Bồng từng được vua chúa nhà Nguyá»…n Ä‘Æ°a ra kinh đô xây dá»±ng và tôn tạo các công trình thành quách, lăng tẩm, má»™c dân dụng và đặc biệt đóng thuyá»n.

 

Toàn cảnh bảy miếu ở làng Hoà An ở Phú Vang, Thừa Thiên - Huế.

Sông HÆ°Æ¡ng phía hạ lÆ°u có dòng chảy theo hÆ°á»›ng nam - bắc, từ Tiên Ná»™n đến Lại Ân (Ngã Ba Sình), nhÆ°ng từ Lại Ân đến xóm Kim Bồng thì dòng chảy theo hÆ°á»›ng tây nam - đông bắc, sau đó vá»n trÆ°á»›c mặt làng Qui Lai theo hÆ°á»›ng tây - đông. Äây là nguyên nhân hình thành cồn đất giữa sống ở trÆ°á»›c mặt xóm Kim Bồng và làng Qui Lai.

Tháng 11 năm Nhâm Tuất (1802), Vua Gia Long tổ chức lá»… Hiến Phù, hành tá»™i Vua Thái Äức Nguyá»…n Nhạc, Vua Quang Trung Nguyá»…n Huệ, Chính cung hoàng hậu của Vua Quang Trung, Vua Cảnh Thịnh, hoàng đệ Nguyá»…n Quang Duy, nữ tÆ°á»›ng Bùi Thị Xuân và con gái của bà… Ba thủ cấp của 3 vua Tây SÆ¡n thì giam vào vò, còn lại xÆ°Æ¡ng cốt của 3 vua và 4 tá»­ tá»™i khác thì cho vào giá» mây, làm ô uế, xong bắn ra sông HÆ°Æ¡ng. Các giá» có xÆ°Æ¡ng cốt chìm nổi, trôi theo dòng, làng nào hai bên sông HÆ°Æ¡ng phát hiện những giá» xÆ°Æ¡ng này thì dùng sào lùa giá»Â  để chúng trôi tiếp…

Sau má»™t khoảng thá»i gian trôi dạt, có khả năng khi đến khúc quẹo ở vùng Ä‘ang bồi tạo ven sông HÆ°Æ¡ng, chặng gần xóm Kim Bồng thì tấp vào bá», dá»c theo con hói nào đó, trở thành trầm tích và bị quên lãng theo thá»i gian. Dân xóm Kim Bồng, canh tác rau màu trên vùng đất bồi phía tây nam của xóm, có khả năng phát hiện những giá» mây có cốt và có ngÆ°á»i biết những giá» này từng Ä‘á»±ng hài cốt của những vua, quan Tây SÆ¡n bị hành hình trong lá»… Hiến Phù tại Phú Xuân. NgÆ°á»i xóm Kim Bồng đã đắp nấm cho các xÆ°Æ¡ng cốt nằm trong giá» mây, bí mật thắp hÆ°Æ¡ng thá» phụng dÆ°á»›i vá» che 7 má»™ cô hồn. Dần dà khi cÆ¡n sốt trả thù nhà Tây SÆ¡n hạ nhiệt ở Huế, ngÆ°á»i xóm Kim Bồng đã dá»±ng 7 bệ nhá» nhÆ° bệ thá» cô hồn vậy. Vá» sau khi xóm Kim Bồng trở thành làng Hòa An, 7 bệ thỠđược tôn tạo thành miếu Thất vị (Bảy Miếu), không thá» má»—i miếu má»—i vị mà thá» chung vá»›i các thiên thần, nhân thần nhÆ° các làng khác.

Má»™t vị quan Tây SÆ¡n nào đó được triá»u Nguyá»…n tha tá»™i, từng biết bí mật vá» 7 "giá» mây có hài cốt của tá»­ tá»™i Tây SÆ¡n" gần xóm Kim Bồng ở Huế, đã lui vỠẩn dật ở đồi DÆ°Æ¡ng Thần làng La Qua ở Quảng Nam và đã tạo ra truyá»n thuyết vá» bảy hòn đá lồi, có hình mặt ngÆ°á»i, xuất hiện ở làng La Qua, rồi dá»±ng 7 bệ thá», thá»±c ra chủ đích là hÆ°Æ¡ng khói vá»ng thá» các vua, hoàng hậu, nữ tÆ°á»›ng Tây SÆ¡n.  Tiếng đồn đến tai triá»u đình nhà Nguyá»…n, nên vị nho sÄ© kiêm đạo sÄ© bị ghép tá»™i chết và có khả năng ông ta đã trốn thoát vào Bình Thuận. Hành trạng của vị này là cốt lõi của truyá»n thuyết và có dinh Thầy Thím ở Hàm Tân (Phan Thiết). Vá» sau dân làng La Qua bí mật thá» cúng vị đạo sÄ© này và tạo ra thần thoại Diêm VÆ°Æ¡ng phái ngÆ°á»i con thứ tám lên dÆ°Æ¡ng thế để trợ giúp 7 bà chị vậy.

Hiện tượng những quan quân Tây SÆ¡n phần lá»›n được tha, vá» lại quê nhà, có ngÆ°á»i âm thầm tưởng nhá»› nhà Tây SÆ¡n, tạo ra những hình thức thá» cúng bí mật là má»™t hiện thá»±c lịch sá»­. Miếu Thất vị ở xóm Kim Bồng (làng Hòa An, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên-Huế), miếu Thất vị ở làng La Qua huyện Äiện Bàn, tỉnh Quảng Nam), dinh Thầy Thím ở Hàm Tân (thành phố Phan Thiết) có khả năng có liên quan đến 7 giá» mây có hài cốt vua quan nhà Tây SÆ¡n trong lá»… Hiến Phù vào mùa đông năm Nhâm Tuất (1802), từng được phát hiện ở xóm Kim Bồng ở Thừa Thiên. Äó là má»™t khả năng cần kiểm chứng.

Phải chăng, dấu tích  hài cốt Vua Quang Trung cùng một số thành viên  hoàng tộc, công thần, cận tướng đã có manh mối để kiếm tìm?


Trần Viết Äiá»n

http://antg.cand.com.vn