Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh được thành lập ngày 27/10/1976 theo Quyết định số 426/TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Tiền thân của Trường là Đại học Sư phạm Sài Gòn, được thành lập năm 1957. Từ năm 1995, Trường là thành viên của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 1999, Chính phủ quyết định tách Trường khỏi Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh để xây dựng Trường Đại học Sư phạm trọng điểm ở phía Nam. Hiện nay, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh là một trong 16 trường

Đại học trọng điểm Quốc gia và là 1 trong 2 trường Đại học Sư phạm trọng điểm của cả nước, đóng vai trò nòng cốt, đầu đàn đối với hệ thống các trường sư phạm và phổ thông ở phía Nam.

35 năm qua, Trường đã đào tạo 72.563 sinh viên, trong đó có 35.241 sinh viên chính quy, 37.322 sinh viên chuyên tu và tại chức, hàng ngàn học viên sau đại học, hàng trăm lưu học sinh nước ngoài; đào tạo lại và bồi dưỡng thường xuyên cho 75.932 giáo viên của các địa phương; hợp tác đào tạo và nghiên cứu khoa học với hơn 80 trường đại học trên thế giới.

Trường đã được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba (năm 1986), Huân chương Lao động hạng Nhất (năm 1996), Huân chương Độc lập hạng Ba (năm 2007). Bộ Giáo dục và Đào tạo, Uỷ ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và các địa phương tặng nhiều Bằng khen cho các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, phong trào, đoàn thể của Nhà trường.