Trần Hoà ng (Hoà ng Trần) XIN CHÀO VÀ CẢM Æ N QUà VỊ ÄÃ ÄẾN VỚI WEBSITE... |
Â
|
|
Hiển thị tin focus
(NHÂN FACEBOOK NHẮC NHỞ)
Có lẽ không ngÆ°á»i Việt nà o không ao Æ°á»›c được má»™t lần đến mÅ©i Cà Mau, địa đầu Tổ...
Trực tuyến
Nous avons 1389 invités en ligne
Thơ ca
Samedi, 28 Septembre 2013 14:45 |
THÆ CAO THOẠI CHÂU:
SỰ BẤT LỰC CỦA NGÔN NGỮ
VÀ LÆ¯Æ NG TRI CỦA NGƯỜI TRà THỨC THỜI CHIẾN*
Hoà ng Trần
Tôi đã Ä‘á»c và thuá»™c lòng nhiá»u bà i thÆ¡ của Cao Thoại Châu trÆ°á»›c khi được gặp anh và được anh xem là “bạn hay cùng nhau Ä‘i uống cà phêâ€[1], lúc tôi còn là má»™t cáºu há»c trò trung há»c ở Pleiku - má»™t thị xã miá»n núi. Bên những con Ä‘Æ°á»ng bụi Ä‘á» Â rầm ráºp xe nhà binh, và phố xá ngả mà u áo lÃnh, lÅ© há»c trò má»›i lá»›n sá»›m vá»™i già nua. Háºu cứ vùng chiến sá»±, áo rằn sánh vai áo trắng. CÅ©ng chẳng mấy chốc rồi áo trắng lại “ngả mà u ba lô mÅ© sắt†thôi mà . Chẳng biết tá»± bao giá», bên những chén rượu “có lệ ta hòa chung hÆ¡i men†của anh-em-văn-nghệ-tỉnh-lẻ chúng tôi,  xen lẫn tiếng mÆ°a tiếng guitar tiếng hát, hai bà i thÆ¡ Má»i em uống rượu, Äể nhá»› lúc Trâm xa của Cao Thoại Châu luôn được cất lên cùng thÆ¡ của nhiá»u thi sÄ©Â khác:
Ta Ä‘á»™i nón Ä‘i má»i em uống rượu
cuộc tình sầu thôi hãy gác qua bên
ta đâu có giáºn há»n chi cuá»™c sống
dù tháºt tình buồn lắm phải không em?
(Má»i em uống rượu)
Hình nhÆ° tôi vừa tiá»…n má»™t ngÆ°á»i
Có Ä‘iá»u gì mất Ä‘i trong tôi…
(Äể nhá»› lúc Trâm xa)
Những Æ°u tÆ° cà y nát tâm hồn. ThÆ¡ Cao Thoại Châu đến vá»›i chúng tôi trong má»™t thung lÅ©ng mịt mùng sÆ°Æ¡ng khói. Rồi ngấm, rồi say. Và đá»ng lại. Cái hay của thÆ¡ là , thÆ¡ hay thì những ngÆ°á»i là m thÆ¡ sẽ là những ngÆ°á»i đầu tiên đón lấy. Trong thế giá»›i thÆ¡ ca, Ãt có chuyện “gà tức nhau tiếng gáyâ€! Váºy nên, những câu thÆ¡ tinh luyện, già u hình tượng, nhiá»u nhạc tÃnh vá»›i giá»ng Ä‘iệu “u trầm† của Cao Thoại Châu, khi xuất hiện trên Nghệ thuáºt, Văn… những năm cuối tháºp kỉ 60 đầu 70 thế kỉ trÆ°á»›c, được đông đảo ngÆ°á»i yêu thÆ¡ đón nháºn cÅ©ng là lẽ tá»± nhiên.
Cuá»™c chiến đã vô cùng khốc liệt. Tâm trạng Cao Thoại Châu cÅ©ng chÃnh là tâm trạng của “những ngÆ°á»i cha ngÆ°á»i chú / đã xăm từng đổ vỡ trên tayâ€, những ngÆ°á»i thầy Ä‘ang “bÆ¡ vÆ¡ giữa bóng tối xây thà nhâ€. Là tâm trạng của những ngÆ°á»i lÃnh “mang da thịt / là m máºp cho chiến tranhâ€, của cả má»™t lá»›p thanh niên “tan tácâ€. Và  của những “cuá»™c yêu Ä‘Æ°Æ¡ng†“bấp bênh†đầy “thÆ°Æ¡ng tÃchâ€: quán cô hồn ngủ trá» khách cô Ä‘Æ¡n…
Mà , ngÆ°á»i thầy giáo bÆ°á»›c và o nghỠở tuổi hai mÆ°Æ¡i và trở lại nghỠở tuổi ba mÆ°Æ¡i sau Những nhục nhằn má»™t thá»i Ä‘i lÃnh, khi Äạn vẫn nổ ầm phá tung đêm lạnh Máu vẫn chảy hoà i trên má»—i bản tin… ấy, là m sao có thể bình thản đứng trên bục giảng trÆ°á»›c đám há»c trò “ngÆ°á»i chết kẻ lêu bêuâ€; khi bản thân thầy, bạn bè thầy, Ä‘á»u “chỉ là cầu/ cho ngÆ°á»i ta phá sáºp, chỉ là đồn/ cho ngÆ°á»i ta bắn nátâ€?  Cho nên:
Thầy dạy các em vỠlòng dũng cảm
Là m ngÆ°á»i chân thà nh mãi mãi không thôi.
Rồi má»™t đêm thầy khoác áo ra Ä‘Æ°á»ng
Với nỗi sầu với phẫn nộ như điên…
(Chá»— ngồi của nhà giáo thá»i chiến)
vá»›i những ngÆ°á»i trà thức có lÆ°Æ¡ng tri cÅ©ng là điá»u tất yếu.
NgÆ°á»i thầy ấy tuy có “dẫm lên những lối mònâ€, nhÆ°ng chẳng há» lừa dối há»c trò: Thầy đã để cho ngÆ°á»i ta chết Cho Ä‘á»i mình thà nh nghÄ©a địa, các em… Từ Chá»— ngồi của nhà giáo thá»i chiến, Bà i giảng khai trÆ°á»ng, Khi trở lại Kon Tum, có lẽ thầy mong muốn há»c trò sẽ nháºn ra “sá»± tháºt†từ “nhân chứng†là thầy, vá» má»™t cuá»™c chiến tranh phi nghÄ©a – tất nhiên bằng ngôn ngữ thi ca – để Các em sau nà y lá»›n lên má»—i đứa (sẽ tá»± xác định cho mình) Äứng nÆ¡i nà o trong cuá»™c chiến tranh?
Xót xa thay, những ám ảnh chiến tranh đeo đẳng theo thầy cả trong cái giỠphút “hạnh phúc†nhất - sắp được là m bố:
Con sinh ra tám giỠđêm tỉnh lẻ
‘                      Äá»i âm u cÅ©ng tá»±a nhÆ° đèn
Gió lên đầy hai dãy hà nh lang
Cũng tối ám như lòng của bố…
(Tặng váºt đầu Ä‘á»i)
“Nhà giáo - NgÆ°á»i lÃnh†ấy đã “dÅ©ng cảm†biết bao, giữa những “dây xÃch vô hình†của cá»— máy chiến tranh hung bạo, trÆ°á»›c “ruá»™t gan và xÆ°Æ¡ng thịt†đồng bà o, dám dõng dạc nói lên sá»± tháºt:
Em nà o biết bao nhiêu máy bay
đang dội bom xuống đầu kẻ thù
những kẻ thù chưa hỠbiết mặt
những kẻ thù vô danh
những kẻ thù chưa biết đi
những kẻ thù chỉ lớn hơn em một chút.
(ThÆ° gá»i má»™t em bé Hoa Kỳ)
Nhà thÆ¡ ấy là m thÆ¡. Anh là m thÆ¡ “để nói cho mình nghe những khát thèm bất lá»±câ€. NhÆ°ng rồi anh lại “nổi Ä‘iên giáºn dữâ€. Bởi thÆ¡ cÅ©ng chỉ là “thứ ngôn ngữ đánh lừaâ€. Trong “tan hoangâ€, ngÆ°á»i lÃnh ấy “thèm yêuâ€, “thèm hátâ€. NhÆ°ng Na Æ¡i, Trâm Æ¡i, nhà thÆ¡ – ngÆ°á»i lÃnh ấy yêu để mà “thay thế những cÆ¡n buồn vô cá»› â€, để mà “có hai ngÆ°á»i cho đỡ cô Ä‘Æ¡nâ€! Anh từng tá»± thán: Yêu có phải suốt Ä‘á»i nÃu giữ Má»™t Ä‘iá»u gì không có trong tay.  ThÆ¡ tình Cao Thoại Châu “trùng Ä‘iệp Ä‘au buồn, thứ Ä‘au buồn không tên để gá»iâ€. Mà không buồn sao được, tình yêu thá»i tao loạn, vá»›i liên miên những chuyến khởi hà nh, những cuá»™c chia xa, những giá» Ä‘Æ°a tiá»…n: Mấy giá» trÆ°a nay ngÆ°á»i lên phi cơ… Sao ngÆ°á»i không Ä‘i bằng xe đò… Sao ngÆ°á»i không Ä‘i bằng sân ga… Và :
Tôi là núi sao ngÆ°á»i bá» núi
Tôi là thuyá»n sao ngÆ°á»i không qua sông
Tôi là cầu sao ngÆ°á»i không qua thá»
Cho tôi nhìn bóng nước rung rinh
Cho tôi nhìn tôi hốc hác điêu tà n
Cho tôi khóc và tôi nghe tiếng khóc…
(Äể nhá»› lúc Trâm xa)
Không chỉ bi quan, Cao Thoại Châu còn quá Ä‘á»—i cô Ä‘Æ¡n, cô Ä‘á»™c. Không phải cái cô Ä‘Æ¡n “niệm thiên địa chi du du†trÆ°á»›c kiếp ngÆ°á»i. Anh cô Ä‘Æ¡n vì anh thấy mình “vô dụng†giữa “tang thÆ°Æ¡ngâ€:
Tôi là chiếc xe bò đã cũ
ÄÆ°á»ng gáºp gá»nh tôi chở tôi Ä‘i
ÄÆ°á»ng gáºp gá»nh tôi chở tôi vá»
Trên một chiếc xe bò đã cũ.
(Cám Æ¡n, và xin lá»—i má»™t ngÆ°á»i)
Tiá»…n chân tuổi ba mÆ°Æ¡i anh đã tá»± cho “già â€. Bạn bè tan tác, anh Ä‘á»™c ẩm cùng gÆ°Æ¡ng “để có ngÆ°á»i đối diệnâ€. Rồi anh Ä‘á»™i nón Ä‘i má»i em uống rượu. “Em chối từâ€, anh lại “lẻ bạn, vòng tay ôm hồ rượu thấy mênh môngâ€â€¦  Xung quanh anh, cÅ©ng bao nhiêu là “cóâ€â€¦ NhÆ°ng rốt lại vẫn là :
Có ta trong một toa tà u trắng
tỉnh rượu nằm nô rỡn một mình
có em còn đứng sau khung kÃnh
có ná»—i buồn gá»i má»™t toa riêng…
(Má»i em uống rượu)
Cô Ä‘Æ¡n đến thế là cùng….  Anh, “emâ€, và có lẽ tất cả chúng tôi Ä‘á»u cô Ä‘Æ¡n váºy. Có sÆ° bất lá»±c  nà o không dẫn tá»›i cô Ä‘Æ¡n?
Sà i Gòn, hạ chà 2013
H. Tr.
_____________________________
*Tá»±a táºp thÆ¡ Cao Thoại Châu Má»i em uống rượu, NXB Há»™i Nhà văn, 2013.
[1]http://www.pleikucafe.com/ver2/tin-tuc-24h/pleiku-xua-va-nay/pleiku-con-mot-chut-gi-de-nho-de-thuong.html.
//
//
//
|
|
Dimanche, 19 Février 2012 17:05 |
HOÀNG TRẦN
MỘT BÀI HỌC CŨ
* Thân tặng các đồng nghiệp tương lai của tôi
Giá ngà y xưa thầy không đánh oan em giữa lớp
Giá có một lần thầy nghĩ lại mà thôi
Thì hôm nay em đã không lánh mặt
Khi chợt gặp thầy giữa phố lạ thầy ơi!
Bà i dạy từ thầy tháºt chua xót cho em
Là bà i há»c theo em dai dẳng
Vết má»±c đổ, áo há»c trò thì trắng
Tưởng gương soi không chút ố tì.
Xin lỗi thầy, cho em nhắc chuyện xưa
Chẳng bà i há»c nà o không bổ Ãch
Cũng có thể thuộc là u mà vẫn vấp
Em nhắc ra chỉ cốt tự răn mình.
Sà i Gòn, 17-6-2001
Äi há»c, bị thầy đánh mắng oan thì có gì mà phải “quan trá»ng hoá†nhÆ° thế?
Tháºt ra tôi có há» bị đánh oan đâu! Äấy chỉ là cách nói giảm trong thÆ¡. Chuyện kể ra còn tồi tệ hÆ¡n nhiá»u…
Năm ấy tôi Ä‘ang há»c lá»›p đệ ngÅ© tại má»™t trÆ°á»ng tÆ° ở má»™t tỉnh cao nguyên. Và o đầu giá» má»™t buổi chiá»u, khi thầy dạy môn Văn Ä‘ang say sÆ°a giảng văn thì thầy Th.H.M., vừa là Tổng giám thị, vừa là thầy dạy tiếng Pháp của lá»›p tôi, hùng hổ bÆ°á»›c và o lá»›p gá»i đúng tên tôi lên bảng và liá»n đó ngay giữa lá»›p thầy tống và o hà m tôi hai quả nhÆ° trá»i giáng vá»›i là do là tôi đã bịa má»™t chuyện “động trá»i†nhằm “phỉ báng†thầy. Sau đó, thầy bắt tôi lên văn phòng quỳ và rồi lại dùng roi mây đánh tôi tá»›i tấp! Tôi bị đánh nhÆ° bị đòn thù! Bây giá», hà m tôi nhÆ° vẫn còn cảm giác Ä‘au!
Tháºt tình tôi không há» biết gì vá» câu chuyện mà thầy đã vu là tôi nói, váºy là m gì có chuyện tôi bịa chuyện “phỉ báng†thầy! Tôi bị đánh oan! Có lẽ vì bị xúc phạm quá lá»›n nên thầy mất bình tÄ©nh, quy tá»™i oan cho tôi chăng? Thôi, thầy cÅ©ng là ngÆ°á»i, thông cảm cho thầy Ä‘ang cÆ¡n nóng giáºn! Äó là suy nghÄ© của tôi và gia đình tôi những ngà y sau đó.
NhÆ°ng sá»± Ä‘á»i lại không Ä‘Æ¡n giản!
Sau ngà y giải phóng, tôi được biết, những Ä‘iá»u "Ä‘á»™ng trá»i" mà ngÆ°á»i ta đồn đãi vá» thầy hồi đó (và cÅ©ng là cái nguyên cá»› để thầy đánh tôi) là hoà n toà n chÃnh xác. Và lúc nà y, tôi má»›i hiểu ra, mình chỉ là nạn nhân của cái thủ Ä‘oạn “cả vú lấp miệng emâ€. Tôi Ä‘au Ä‘á»›n tá»™t cùng!
Và rồi tôi là m bà i thÆ¡ nà y, trÆ°á»›c hết để “tá»± răn mìnhâ€.
Giá», theo Ä‘á» nghị của má»™t và i bạn muốn Ä‘á»c, tôi tải bà i thÆ¡ nà y lên đây, kèm theo "xuất xứ" để bạn Ä‘á»c hiểu cho. "Nhất tá»± vi sÆ°, bán tá»± vi sÆ°", lẽ nà o tôi - má»™t ngÆ°á»i dạy há»c - lại có thể vô Æ¡n vá»›i thầy mình. Có Ä‘iá»u, quả tháºt, có những kẻ đến cái lÆ°Æ¡ng tri của má»™t con ngÆ°á»i cÅ©ng không có thì là m sao có thể nói đến đức Ä‘á»™ của má»™t ngÆ°á»i thầy, là m sao có thể có được sá»± thÆ°Æ¡ng yêu kÃnh trá»ng của há»c trò?
Mong sẽ không còn những con sâu trong nồi canh vốn dÄ© chẳng lấy gì là m ngon ngá»t lắm của nghá» dạy há»c nÆ°á»›c ta! |
Dimanche, 19 Février 2012 16:58 |
NHÂN 2 NĂM NGÀY MẤT
Â
CỦA NHÀ THÆ VÕ MINH TRANG
Võ Minh Trang sinh năm 1944 tại xã Äại Thạnh, huyện Äại Lôc, tỉnh Quảng Nam, mất ngà y 09 tháng 3 năm 2006 (10/02 năm BÃnh Tuất). Tác phẩm: Theo dấu chân xÆ°a, NXB Quảng Nam – Äà Nẵng, 1995; Tạ Æ¡n giá»t lệ, NXB Trẻ TP Hồ Chà Minh, 1996; Hạt bụi thức giấc , NXB Trẻ, TP HCM, 1997.
NHỮNG LỜI TÌNH CHÂN…[*]
Võ Minh Trang cho đến giá» vẫn chÆ°a phải là má»™t bút danh quen trong là ng thÆ¡, mặc dù anh cầm bút đã khá lâu - trÆ°á»›c năm 1975, anh đã từng in thÆ¡ rải rác trên má»™t số báo chà ở miá»n Nam. Cho nên, khi được anh tặng táºp thÆ¡ đầu tay THEO DẤU CHÂN XƯA (NXB Quảng Nam - Äà Nẵng, 1995) tôi vá»™i và ng Ä‘á»c ngà y. Ấy là vì, lúc nà y đây, hầu nhÆ° bất cứ ai có Ä‘iá»u kiện thì cÅ©ng có thể Ä‘Æ°a trình là ng những đứa con tinh thần của mình má»™t cách dá»… dà ng, nhÆ°ng tháºt tình không phải tác giả nà o cÅ©ng có khả năng là m thÆ¡! Äá»c ngay, là để qua thÆ¡ biết ngÆ°á»i mà có cách ứng xá» phù hợp, vì tôi và anh vốn chỉ sÆ¡ giao.
May thay, táºp thÆ¡ đầu của Anh, tuy tứ thÆ¡ không má»›i, cÅ©ng lắm chá»— dá»… dãi nhÆ°ng bù lại, có những Ä‘oạn khiến tôi cảm thấy chạnh lòng:
Ngó tới ngó lui chồng bản thảo
Trò chÆ¡i chữ nghÄ©a cháy Ä‘á»i trai
Bút nghiên ứ hự buồn cơm áo
Giấu bặt trong đêm tiếng thở dà i.
(Giá»t lệ nụ cÆ°á»i)
Tu hú kêu chi buồn lắm váºy
Quê Æ¡i! Äừng nhắc tiếng lòng xÆ°a.
(Nghe tiếng chim tu hú nhớ mẹ)
ThÆ¡ Anh những khi Ãt dụng công thì lại dá»… gây xúc Ä‘á»™ng lòng ngÆ°á»i. Xúc Ä‘á»™ng vì cái tình chân mà anh gá»i gắm. Nói nhÆ° Ngô Thì Nháºm: “Tình cảm dồi dà o thì thÆ¡ nảy sinhâ€. ThÆ¡ mà không có tình thì khó tìm được ngÆ°á»i đồng cảm. Không cần ngÆ°á»i đồng cảm thì là m thÆ¡ và in thÆ¡ ra để là m gì?
Nên, thú vị nhất vẫn là khi chợt gặp trong thơ Võ Minh Trang những từ ngữ, hình ản gần gũi với sinh hoạt hằng ngà y:
…………
Qua những xóm nghèo thơm mắm cái
Chợt thèm rau sống cải tần ô
(Bến quê Äại Lá»™c)
Ta nhÆ° má»™t ngÆ°á»i ăn hoà i cao lÆ°Æ¡ng mÄ© vị, bá»—ng má»™t hôm được đãi cÆ¡m nóng vá»›i cà pháo tôm chua hay Ä‘á»t khoai lang luá»™c. Dân dã váºy mà ngon.
Bên cạnh đó, Võ Minh Trang rất có ý thức khai thác sức biểu cảm, tÃnh biểu trÆ°ng của những từ láy tiếng Việt, đặc biệt là những từ láy ba láy bốn rất dá»… gây ấn tượng:
Nhớ những buổi ta cà lăm cà lặp
Ngồi bên em ho hắng ngó mông lung
…………
Yêu ngó váºy mà gay go quá thể
Cứ lấp la lấp lá»ng những khi gần
(Dưới mái hiên thơ)
Mấy mÆ°Æ¡i năm má»›i có buổi quay vá»
Thôn xóm cũ chừng lạ huơ lạ hoắc
Những đứa trẻ lớn thình không biết mặt
Bạn bè xưa tan tác sạch sà nh sanh
(Từ một dòng sông)
Ở táºp thÆ¡ thứ hai nà y, tôi lại bắt gặp những mặt yếu và những mặt mạnh nhÆ° váºy.
Äá»c xong má»™t khổ, má»™t bà i, xong cả táºp, lại thấy tiếc cho Anh. Giá nhÆ° thÆ¡ Anh ý bá»›t dà n trải, ngôn ngữ chắt lá»c hÆ¡n và được đặt để đúng nÆ¡i đúng lúc hÆ¡n, cốt TINH hÆ¡n ÄA thì vá»›i những mặt mạnh sẵn có, hẳn Anh có má»™t chá»— đứng nhất định trong là ng thÆ¡ Ä‘Æ°Æ¡ng đại.
Những bà i thÆ¡ Anh viết cho tình bằng hữu là những bà i thÆ¡ hay. Vẫn là cái tình chân vá»›i phong thái ngang tà ng. Vẫn là cái thú vị bất ngá» của lá»i ăn tiếng nói thÆ°á»ng ngà y. Má»™t ngÆ°á»i có những bà i thÆ¡ vá» bạn nhÆ° váºy phải là má»™t ngÆ°á»i sống có bạn và hết lòng vì bạn:
Cánh bướm đa tình sẽ luỵ
Bên thá»m bão lá»a thịt da
Tri âm há là tri kỉ
Kiếm mồi uống rượu đi cha
(Gá»i bạn)
Thì uống! Má»i ngÆ°Æ¡i, tình rất bạn
Rượu còn chớ dại để lòng say
Thà nh phố tiễn ngươi chung rượu đắng
VỠrừng chớ ngại lá khô bay
(Xó chợ bìa rừng)
Những khi Anh viết vá» Mẹ, vá» Cha, vá» nÆ¡i chôn nhau cắt rốn, vá» những ká»· kiệm buồn, Anh bá»—ng hoá thà nh má»™t con ngÆ°á»i khác. Lá»i Anh trân trá»ng, tha thiết u hoà i; lòng Anh nghÄ©a ân trÄ©u nặng. CÅ©ng vì váºy, những lá»i thÆ¡ má»™c mạc lại có sức truyá»n cảm không ngá»:
Nằm giữa ngổn ngang bia mộ lạ
Cha giỠkhông biết đã quen ai
Con đi tự buổi tay cầm ná
Giá» xế chiá»u trăng chợt thở dà i
(Nỗi lòng)
Bà i HUẾ ÄÊM, theo tôi, cÅ©ng là má»™t bà i thÆ¡ hay. Không ở Huế, không có má»™t mối tình vá»›i Huế, sẽ khó lòng chuyển tải được cái hồn của HUẾ ÄÊM và là Huế – của – riêng – anh đến váºy:
…… Trăng ôm phố Huế đêm tròn lựng
Riêng má»™t mình ta lạc giữa Ä‘á»i
Giá»t lệ cÆ°u mang thân ngá»±a chứng
Ngáºm ngùi giằng xé bỠđêm chÆ¡i.
SÆ°Æ¡ng khuya trà n xuống nhÆ° má»i má»c
Nhịp guốc em vỠlạc lõng rơi.
Tiếng hát bỗng buồn như tiếng khóc
Mang mang dìu dặt đẩy sông trôi.
(Huế đêm)
NhÆ°ng thôii…. ThÆ¡ Võ Minh Trang Ä‘ang ở trên tay bạn. Chỉ mong Ä‘iá»u tôi viết cÅ©ng là điá»u bạn nghÄ©.
Sà i Gòn, tháng 10 năm 1995
Trần Hoà ng
[*] Nguyên văn bà i tá»±a trong táºp thÆ¡ Tạ Æ¡n giá»t lệ của Võ Minh Trang, NXB Trẻ TP Hồ Chà Minh, 1996.
|
Dimanche, 19 Février 2012 16:56 |
Giữa Trung thu năm 2003, nhà thÆ¡ Kim Tuấn đã vÄ©nh viá»…n vá» vá»›i cõi trăng. Trung thu lại vá», nhá»› anh, tôi tìm Ä‘á»c lại bà i viết tiá»…n anh trên báo NgÆ°á»i Lao Äá»™ng năm đó. Không ngá», tìm được ngay link của bà i nà y trên báo NLÄ Ä‘iện tá».
Â
Â
ThÆ¡ là và thÆ¡ ngắn (hình bìa ở trên) là táºp thÆ¡ cuối do anh tá»± tay chá»n lá»±a và trình bà y. Hình nhÆ° có linh cảm sao đó mà vá»›i táºp thÆ¡ nà y, anh cứ muốn tôi Ä‘á» tá»±a. Tháºt lòng tôi không dám là m cái việc "vô phép" ấy, nhÆ°ng vì sợ anh buồn, tôi Ä‘Ã nh phải liá»u viết. Không ngá», đó là vinh dá»± và cÅ©ng là kỉ niệm cuối cùng mà anh dà nh cho tôi, thằng em nhá» của anh.
Nguyên văn bà i tựa:
CÃ’N MÃI ÄÓ NHá»®NG KHÔNG GIAN VÀ TÃŒNH Tá»° LÃ
Từ hồi còn trẻ, chúng tôi vẫn thÆ°á»ng nghe và nghêu ngao mấy khúc dân ca: “Chiá»u chiá»u dắt mẹ (tà là đèo) qua đèo…â€, Æ â€¦ ai Ä‘em con sáo, sáo (nó) sang sông.. Äể cho, để cho con sáo, sáo sổ lồng, sổ lồng (nó) bay xa…â€, “Chim quyên quầy, ăn trái quây, nhãn (i) lồng, nhãn (i) lồng, Æ¡ cô bạn mình Æ¡i, Æ¡ cô bạn quen hÆ¡i…†dù chÆ°a biết thế nà o là lÃ. Sau nà y, nhá» há»c hà nh, lại biết thêm: Là chÃnh là má»™t “điệu hát dân gian ngắn, gá»n, tÃnh nhạc phong phú và rõ nét, chịu nhiá»u ảnh hưởng của nhạc Ä‘Ã n†(Từ Ä‘iển tiếng Việt, Hoà ng Phê chủ biên).
Rồi trở thà nh thị dân. Rồi cuốn lao theo cuá»™c sống, chẳng còn mấy dịp ngâm nga là n Ä‘iệu lÃ. Tình cá» má»™t bữa gần đây, được anh Kim Tuấn cho xem má»™t số bà i thÆ¡ là thì dÆ°á»ng nhÆ° cả má»™t thá»i tuổi trẻ, cả vùng quê thiết thân nồng háºu vá»›i những Là qua đèo, Là con sáo và Là chim quyên… Ä‘á»u cùng báºt dáºy. À, thì ra vẫn còn mãi đó những không gian và tình tá»± lÃ…
Chẳng hạn, trong thơ Kim Tuấn, với Ngẫu hứng là ngựa ô:
Äẹp thấy mồ, nên anh ngẩn ngÆ¡
Äêm nà o uống rượu, hứng mần thÆ¡
Em ca vá»ng cổ mùi hết sẩy
Anh chết chìm trong mắt mộng mơ.
Hay với Là mình ên:
“ Không ai nhớ ta
Sao ta lại nhớ mình
Nhớ con cá nướng trui
Nhá»› nồi canh bông bÃ
Theo mùa nÆ°á»›c vá»
Ta hát là lênh đênhâ€.
Ở đây, là tháºt ra chỉ là má»™t cái tứ để tác giả bá»™c bạch những cảm xúc của mình. NhÆ°ng qua khổ thÆ¡, lại hiện ra má»™t không gian diá»…n xÆ°á»›ng phong phú, những tình cảm má»™c mạc của ngÆ°á»i dân quê Nam Bá»™.
Dẫu là vá»›i Là cây bông, Là qua cầu, Là chiá»u chiá»u, Là Quảng Nam, Là qua đèo, Là à ơi, Là lục bình hay vá»›i Là bông mai… thì vẫn váºy. Không phải ca dao, đồng dao, chÆ°a phổ và o là n Ä‘iệu vá»›i những tiếng đệm, tiếng láy, tiếng Ä‘Æ°a hÆ¡i đặc thù của là nhÆ°ng lá»i thÆ¡ vẫn dạt dà o má»™t khúc là giao duyên. Vẫn cái không gian sông nÆ°á»›c quen thuá»™c, vẫn những hình ảnh dân dã nghÄ©a tình, vẫn má»™t ná»—i buồn mênh mang thÆ°Æ¡ng nhá»›, và má»™t chút than trách nhẹ nhà ng:
ChÆ¡ reng báºu bá» tui ri
Báºu vá» ngoà i ná»›
Trong ni tui buồn
Sông xa mô biết ngá»n nguồn
Cau xanh kết trái
Một buồng cau xanh…
(Là Quảng Nam)
Æ i là cây bông
Câu hát não ná»
Ta thÆ°Æ¡ng nhau
Mà gần nhau chẳng đặng
Ta thÆ°Æ¡ng nhau
Tình sâu nghĩa nặng
NhÆ° cây lục bình quấn quÃt dòng sông…
( Là cây bông)
*
Chợt má»™t hôm nà o đó ngồi nghe hát dân ca. Bá»—ng lẩm nhẩm má»™t và i câu thÆ¡ lÃ…
Äầu mùa mÆ°a Sà i Gòn 2001
TRẦN HOÀNG
Â
Â
|
Dimanche, 19 Février 2012 16:54 |
TRẦN THUẬT NGỮ VÀ TÔI
Ngẫu nhiên mà anh và tôi cùng có nhiá»u Ä‘iểm chung, dù anh quá tôi hÆ¡n ná»a con giáp.
Chúng tôi cùng sinh ra và lá»›n lên ở má»™t là ng quê bên dòng sông Vệ, cái dòng sông “nhÆ° chuyện cổâ€, “nhÆ° tiếng hát†ru, mà cÅ©ng “nhÆ° con ngá»±a chứng†thÆ¡ anh. Cổ tÃch dà nh cho chúng tôi là những đêm “trăng bốn mùa đẹp nhÆ° mắt trẻ thơ†trong sân đình Long Phụng. Âm nhạc vá»›i chúng tôi là tiếng chim, tiếng sóng, tiếng chuông chùa. Chân đất, Ä‘Æ°á»ng là ng, cứ thế, chúng tôi nhÆ° những chú bò con nhẩn nha vô sự…
Váºy mà , nà o bão nà o mÆ°a… “Những cÆ¡n mÆ°a tà n bạoâ€! Chúng tôi tan tác. Giữa loạn lạc, bắt đầu buồn bã nhá»› thÆ°Æ¡ng.
Buổi sáng hôm ấy, anh đạp xe ra táºn bến tà u Phú Thá» tiá»…n mẹ con tôi. CÅ©ng từ ấy, anh hoá thà nh quê mẹ.
*
Không ngá», chúng tôi Ä‘á»u mê đắm văn chÆ°Æ¡ng! Gặp lại nhau trên thi Ä‘Ã n miá»n Nam , dÄ© nhiên mừng khôn xiết! GiỠđây, tôi vẫn thuá»™c nằm lòng hai bà i thÆ¡ của anh, má»™t bà i in trên tá» Khởi Hà nh, bà i Phượng, má»™t bà i in trên tá» Văn, bà i Gá»i chiếc lá cây xanh. Phải thừa nháºn, những ngÆ°á»i chá»n thÆ¡ anh lúc bấy giá» tinh quá, cả hai bà i thÆ¡ chữ nghÄ©a Ä‘á»u rất sang rất đẹp, phản ánh đúng phong cách thÆ¡ anh:
Có phải năm nà o xưa không em
Mùa xuân hoa nở Ä‘á» bên thá»m
Em nhÆ° con bÆ°á»›m và ng bay má»i
Äáºu xuống lòng anh run nắng im…
(Gá»i chiếc lá cây xanh)
Trên đồi hoa nở và i bông
Tôi ngồi bên phượng ôi hồng thịt da
Lặng im dÆ°á»›i bóng trăng tÃ
Tôi nằm bên phượng ôi da thịt hồng…
(Phượng)
*
Giống nhÆ° nhiá»u ngÆ°á»i thuá»™c thế hệ anh, “cuá»™c tình duyên (văn nghệ của anh) cÅ©ng mang nhiá»u cay đắngâ€. Chiến tranh kết thúc, dân tá»™c - trong đó có gia đình chúng tôi – Ä‘oà n tụ, nhÆ°ng những mối quan hệ cÅ© không còn, mạch thÆ¡ đứt Ä‘oạn. Phải có thá»i gian để hà n để nối. Thêm ná»—i chuyện Ä‘á»i. Mãi rồi má»›i lại được Ä‘á»c thÆ¡ anh, ngổn ngang tâm sá»±, buồn và khóc:
Có đêm nà o như đêm hôm qua
Hai ta say khÆ°á»›t dÆ°á»›i trăng tÃ
Thằng nằm chá»ng gá»ng bên sÆ°á»n núi
Thằng ngồi im lặng nhớ quê xa.
Giang hồ ai tiếc thân lưu lạc
Sao mắt nhà ngươi lệ bỗng nhòa
Có phải bao đêm hồn đất khách
Còn Ä‘au câu chuyện dÆ°á»›i trá»i xa.
(…)
Anh, em, cha, mẹ, há»! đâu biết
Vợ con mong đợi, há»! có hay
Quê ngÆ°á»i ai lặng nhìn mây trắng
Và gá»i lòng theo nắng cuối ngà y.
(Tây Nguyên hà nh)
Má»—i ngÆ°á»i má»™t pháºn. Sau những chuyến hà nh Tây Nguyên và hà nh phÆ°Æ¡ng Nam , Trần Thuáºt Ngữ đã trở lại quê nhà . “NÆ¡i thÆ°á»ng trú suốt những mùa mÆ°a bão NÆ¡i hoà bình mắt mẹ vẫn cô Ä‘Æ¡n†(Mùa xuân đến tá»± bao giá»). Long Phụng, Cô Thôn, núi Ấn, sông Trà , sông Vệ… lại in dấu chân anh. Tôi vá» thăm, sẽ lại có anh đón tiá»…n. Chỉ khác, sẽ không phải là cái bến tà u Phú Thá» năm xÆ°a…
Sà i Gòn, hạ tuần tháng 9 năm 2009
HOÀNG TRẦN
|
|
|
|
|
Page 1 sur 2 |
|
|
|
|
|
Tuyển Sinh
|
Tuyển Dụng
|
Giáo Trình
|
ThÆ° Viện Phần Má»m
|
Góc Cao Há»c
|
|