TT - Anh hùng quân Ä‘á»™i - thiếu tÆ°á»›ng Lê Mã LÆ°Æ¡ng, má»™t trong những nhân váºt nổi tiếng trưởng thà nh từ phong trà o Ba sẵn sà ng, kể: “Năm 1964-1965, khi ấy tôi Ä‘ang há»c cấp II, không khà ra tráºn len lá»i đến táºn ngõ ngách là ng quê. Nhiá»u há»c sinh muốn gia nháºp quân Ä‘á»™i và o chiến trÆ°á»ng. Có ngÆ°á»i ở quê tôi (Nông Cống, Thanh Hóa) tá»± nhiên mất tÃch. Vá» sau cả là ng má»›i biết anh ấy đã lẳng lặng Ä‘i Bâ€.
Xẻ dá»c TrÆ°á»ng SÆ¡n
“Bất cứ thanh niên nà o ngà y ấy cÅ©ng chỉ khao khát được tham gia Ba sẵn sà ng: sẵn sà ng là m bất cứ việc gì Tổ quốc giao, sẵn sà ng Ä‘i bất cứ nÆ¡i nà o Tổ quốc yêu cầu và sẵn sà ng lên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i chiến đấu†- ông Trịnh Ngá»c Trình nói bằng chất giá»ng bừng lá»a của thá»i trai trẻ.
Trong ký ức của mình, ông Trình vẫn còn nhá»› rõ không khà hà o hùng của những buổi tối “truyá»n hịch†lên Ä‘Æ°á»ng xuất quân tại quảng trÆ°á»ng Ngân hà ng Trung Æ°Æ¡ng, quảng trÆ°á»ng nhà hát lúc ná»a đêm. Lá»›p lá»›p ngÆ°á»i rừng rá»±c trong không khà sôi sục nhÆ° hà o khà Äông A thá»i Trần của thế ká»· 13, 14.
Phong trà o “Xẻ dá»c TrÆ°á»ng SÆ¡n Ä‘i cứu nÆ°á»›c†bùng lên mạnh mẽ nhÆ° lá»a gặp gió.
Sau cuá»™c phát Ä‘á»™ng tại há»™i trÆ°á»ng Bá»™ Công nghiệp nặng ngà y 9-8-1964, phong trà o Ba sẵn sà ng à o ạt lan rá»™ng đến nhiá»u Ä‘Æ¡n vị khác nhÆ° lÅ© trà n thác đổ: ÄH Bách khoa, ÄH Y, Nhà máy cÆ¡ khà Chung Quy Mô Hà Ná»™i, HTX Việt Trung... Chỉ sau má»™t tuần đã có 240.000 ngÆ°á»i ghi tên tham gia, trong đó 80.000 ngÆ°á»i xin được và o miá»n Nam chiến đấu.
Ông Phạm Quốc Anh (nguyên phó bà thÆ° Äoà n ÄH Bách khoa) nhá»› lại: “Sinh viên thà nh láºp các tiểu Ä‘oà n và phát Ä‘á»™ng phong trà o hà nh quân vượt TrÆ°á»ng SÆ¡n đánh Mỹ cứu nÆ°á»›c. Tối thứ tÆ°, thứ bảy, chủ nháºt, tất cả nam nữ sinh viên và nhiá»u cán bá»™ giảng dạy trẻ nÆ°á»m nượp tham gia phong trà o hà nh quân từ Hà Ná»™i lên SÆ¡n Tây, Äa Phúc (Bắc Ninh)... Má»—i Ä‘oà n viên Ä‘eo balô gạch 20kg và mang theo má»™t chiếc gáºy. Rồi ná»a đêm báo Ä‘á»™ng táºp há»p Ä‘á»™i ngÅ© nhÆ° trong quân Ä‘á»™i rầm ráºp suốt đêm. Những ngà y đó không ai muốn ngủ, không ai muốn đứng ngoà i vì thấy lạc lõng và tháºt sá»± muốn được góp sức mình cho đất nÆ°á»›câ€.
Gia nháºp Ä‘oà n quân lúc ấy còn có rất nhiá»u công nhân của các nhà máy, xà nghiệp. Ngà y đó, Hoà ng Äức ChÃnh (trung Ä‘oà n Bình Giã) má»›i 25 tuổi, là công nhân má»™t công ty may, đã lẳng lặng rá»i xa tình yêu của mình để toà n tâm lên Ä‘Æ°á»ng ra chiến trÆ°á»ng. Anh giấu ngÆ°á»i yêu chuyện nháºp ngÅ©.
“Tôi chủ Ä‘á»™ng chia tay vì đã xác định: Ä‘i không biết ngà y vá». Con gái có thì, mình không nên để cô ấy phải bị rà ng buá»™c. Tôi không dám gặp cô ấy lần cuối vì sợ không đủ can đảm mà đi...†- ông ChÃnh kể.
Äặc biệt, trong danh sách đăng ký ra tráºn có rất nhiá»u cán bá»™ Thà nh Ä‘oà n. NhÆ° anh Äặng Quang Ngá»c, cán bá»™ Thà nh Ä‘oà n Hà Ná»™i đầu tiên, được gá»i Ä‘i nháºp ngÅ© dù sức khá»e chỉ đạt loại A2 (gầy), anh Äá»— Nguyên PhÆ°Æ¡ng (bà thÆ° Äoà n ÄH Y), sau nà y là bá»™ trưởng Bá»™ Y tế, chị Tô Thị TÄ©nh (bà thÆ° chi Ä‘oà n khoa hóa), Ä‘i chiến đấu bị địch bắt và tra tấn chết Ä‘i sống lại nhÆ°ng kiên quyết không khai má»™t lá»i...
Hà ng ngà n sinh viên, há»c sinh đã viết thÆ° bằng máu xin được ra tráºn. Những bức huyết thÆ° ấy vẫn còn lÆ°u giữ tại Bảo tà ng Lịch sá» quân sá»± VN. Nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘ang du há»c ở Liên Xô tức tốc gá»i Ä‘Æ¡n xin vá» nÆ°á»›c chiến đấu. Hà ng trăm ngÆ°á»i chấp nháºn tạm dừng việc há»c, kể cả ra nÆ°á»›c ngoà i là m nghiên cứu sinh, nóng lòng mong được ra tráºn cầm súng chiến đấu...
Giữa hà o khà ấy, ông Phạm Quốc Anh (nguyên phó bà thÆ° Äoà n ÄH Bách khoa) kể: “Tất cả Ä‘oà n viên của bách khoa Ä‘á»u viết quyết tâm thÆ° gá»i đảng ủy xin tình nguyện là m bất cứ việc gì Tổ quốc cần. Rất nhiá»u ngÆ°á»i viết huyết thÆ° xin được ra chiến trÆ°á»ngâ€. ChÃnh ông Anh - khi đó là giảng viên - đã gặp hiệu trưởng và bà thÆ° Äảng ủy tha thiết xin được ra chiến trÆ°á»ng. Theo dá»± kiến, phó bà thÆ° Äoà n ÄH Bách khoa thuá»™c diện cán bá»™ nguồn, sẽ Ä‘i nghiên cứu sinh lấy bằng tiến sÄ©, lại bị cáºn. Bị từ chối, ông trÃch máu viết thÆ°.
“Số lượng tình nguyện rất đông nên phải có sá»± bình chá»n. Ai có sức khá»e tốt, há»c lá»±c tiên tiến má»›i được nháºp ngũ†- ông Quốc Anh kể.
Trong ký ức của mình, ông vẫn nhá»› rất rõ hình ảnh buổi lá»… tiá»…n quân ở công viên TrÆ°á»ng ÄH Bách khoa và ná»™i dung lá»i thá» tối hôm ấy: “Chúng tôi ra Ä‘i không má»™t chút tÃnh toán, không má»™t yêu cầu nà o. Chỉ có má»™t mong muốn là được tổ chức và quân Ä‘á»™i phân công. Xin thá» không bao giá» có ý nghÄ© quay trở lại dù có phải hi sinh...â€.
Tôi đã kêu gá»i, tôi phải lên Ä‘Æ°á»ng...
Trong lá»›p lá»›p những chà ng trai Hà Ná»™i ra chiến trÆ°á»ng ngà y ấy có phó bà thÆ° Äoà n TrÆ°á»ng ÄH SÆ° phạm Hà Ná»™i Äặng Xuân RÆ°Æ¡ng. Trong ký ức vá» ngÆ°á»i bạn thân của mình, ông Trịnh Ngá»c Trình không thể nà o quên hình ảnh chà ng sinh viên cao to, đẹp trai, mắt sáng, há»c rất giá»i và giá»ng nói hùng biện.
Ngà y anh RÆ°Æ¡ng nháºn được giấy gá»i nháºp ngÅ© cÅ©ng là lúc có quyết định Ä‘Æ°a sang Liên Xô là m nghiên cứu sinh. Không đắn Ä‘o suy nghÄ©, anh lá»±a chá»n được nháºp ngÅ© ngay.
Ông Trình kể: “ChÃnh tôi cÅ©ng khuyên RÆ°Æ¡ng Ä‘i Liên Xô để là m nguồn lá»±c sau nà y vá» xây dá»±ng đất nÆ°á»›c. NhÆ°ng RÆ°Æ¡ng có vẻ nổi giáºn, trả lá»i: “Tôi vừa phát Ä‘á»™ng phong trà o Ba sẵn sà ng xong, hà ng ngà n thanh niên, sinh viên đã được đáp ứng nguyện vá»ng của mình lên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i chiến đấu. Váºy tại sao tôi lại không được là m những gì mình thÃch?â€.
Cả hai hÆ°á»›ng Ä‘á»u là yêu cầu của Äảng, vì quá rối nên ông Trình bảo RÆ°Æ¡ng nên há»i ý kiến anh trai của bạn: ông TrÆ°á»ng Chinh, lúc đó là chủ tịch Quốc há»™i.
Vì muốn là m “sức ép†buá»™c gia đình đồng ý, anh RÆ°Æ¡ng đã dẫn ngÆ°á»i bạn thân đến gặp anh trai mình.
Ông Trình nhá»› lại: “Khi chủ tịch Quốc há»™i TrÆ°á»ng Chinh há»i ý kiến của Äoà n thanh niên, tôi trả lá»i: à của Äoà n thanh niên là cứ để anh RÆ°Æ¡ng Ä‘i miá»n Nam chiến đấu trÆ°á»›c rồi vá» Ä‘i Nga cÅ©ng không muá»™n. Ông TrÆ°á»ng Chinh khen: Chú Trình nghÄ© được nhÆ° thế là rất tốt. Bây giá» nhiệm vụ hà ng đầu là chiến đấuâ€.
Lúc RÆ°Æ¡ng Ä‘i (năm 1964) anh khoảng 28, 29 tuổi. Cuối năm 1970 anh hi sinh tại Khe Sanh (Quảng Trị). Khi đó Äặng Xuân RÆ°Æ¡ng đã là tiểu Ä‘oà n trưởng tiểu Ä‘oà n huấn luyện của sÆ° Ä‘oà n 308. Anh chÆ°a kịp vá» là m đám cÆ°á»›i vá»›i ngÆ°á»i yêu.
“Lúc được tin RÆ°Æ¡ng hi sinh tôi ngất Ä‘i... RÆ°Æ¡ng có quyá»n từ chối gian khổ, hi sinh để được sung sÆ°á»›ng và má»™t tÆ°Æ¡ng lai rạng ngá»i... HÆ¡n nữa, anh trai là m chủ tịch Quốc há»™i, gia đình đã có ngÆ°á»i Ä‘ang chiến đấu ngoà i chiến trÆ°á»ng lại được cá» Ä‘i Liên Xô há»c. NhÆ°ng RÆ°Æ¡ng là ngÆ°á»i luôn chịu hi sinh, luôn xung phong nên đã không là m nhÆ° thế†- ông Trình kể sau những giây trầm ngâm và rÆ°ng rÆ°ng xúc Ä‘á»™ng.
Ông Trình đã gặp được ngÆ°á»i trá»±c tiếp chứng kiến những ngà y, những giây phút cuối cùng của ngÆ°á»i bạn thân. Theo lá»i kể, sau má»™t loạt bom từ máy bay chiến đấu của đối phÆ°Æ¡ng, ngÆ°á»i chỉ huy Äặng Xuân RÆ°Æ¡ng bị má»™t mảnh bom rÆ¡i trúng đỉnh đầu và ngất Ä‘i. Sau ba ngà y sốt, thấy anh tỉnh lại ai cÅ©ng mừng. Äến ngà y thứ tÆ° anh lên cÆ¡n sốt dữ dá»™i và đã không qua được cÆ¡n sốt ác nghiệt ấy. Äặng Xuân RÆ°Æ¡ng ra Ä‘i trong sá»± ngỡ ngà ng và đau xót của các y bác sÄ©. “Cáºu ấy biết mình sắp mất nhÆ°ng vẫn nở nụ cÆ°á»i bình thản...â€.
MY LÄ‚NG - ÄỨC BÃŒNH
http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/Phong-su-Ky-su/430713/Ky-uc-%E2%80%9Cba-san-sang%E2%80%9D---Ky-2-Nhung-con-nguoi-cua-thoi-dai.html
|