5:30, 21/03/2011
Chỉ má»™t thá»i gian ngắn sau khi được phát hiện, binh mã dõng trong hầm má»™ Tần Thủy Hoà ng đã trở nên nổi tiếng không những ở Trung Quốc mà cả thế giá»›i. Tổng thống Pháp Sarkozy trong má»™t lần tá»›i thăm đã phải thốt lên: "Thế giá»›i có 7 kỳ quan, hầm má»™ Tần Thủy Hoà ng xứng đáng được gá»i là kỳ quan thứ 8".
Ngà y 29/3/1974, má»™t số nông dân ở thôn Tây DÆ°Æ¡ng, huyện Lâm Äồng, thà nh phố Tây An, Thiểm Tây, Trung Quốc cùng Ä‘Ã o giếng lấy nÆ°á»›c chống hạn tại má»™t bãi đất hoang cách là ng không xa. Ở Ä‘á»™ sâu chừng và i mét há» thấy lẫn trong đất cát Ä‘Æ°a lên có những bá»™ pháºn của tượng ngÆ°á»i bằng gốm. Má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u chỉ coi chúng là thứ gạch đá bá» Ä‘i nên đã vứt ra xung quanh. Há» không biết rằng ngà y mà há» vứt những mảnh sà nh sứ ấy sau nà y đã Ä‘i và o lịch sá»Â thế giá»›i hiện đại: Ngà y phát hiện ra má»™t trong những "kỳ quan thế giá»›i" - quần thể tượng binh mã dõng thuá»™c khu má»™ Tần Thủy Hoà ng (năm 134 đến năm 171 trÆ°á»›c Công nguyên), vị hoà ng đế đã có công thống nhất Trung Quốc thá»i cổ đại.
Chỉ má»™t thá»i gian ngắn sau khi được phát hiện, binh mã dõng trong hầm má»™ Tần Thủy Hoà ng đã trở nên nổi tiếng không những ở Trung Quốc mà cả thế giá»›i. Tổng thống Pháp Sarkozy trong má»™t lần tá»›i thăm đã phải thốt lên: "Thế giá»›i có 7 kỳ quan, hầm má»™ Tần Thủy Hoà ng xứng đáng được gá»i là kỳ quan thứ 8".
Các nhà khoa há»c của Trung Quốc và thế giá»›i cùng có chung nháºn xét rằng: Nếu đặt bên cạnh các tác phẩm tượng Ä‘iêu khắc cổ Hy Lạp hoặc cổ La Mã thì có thể binh mã dõng không tinh xảo bằng. NhÆ°ng cái tạo cho binh mã dõng vị thế nổi trá»™i là sá»± "kỳ lạ" của nó. Theo Viện trưởng Viện Bảo tà ng Trung Quốc Viên Trung Nhất, cái "kỳ lạ" của binh mã dõng nằm ở 3 chữ "Äại, Äa, Chân" (to, nhiá»u, chân thá»±c).
"Äại" là kÃch thÆ°á»›c của hà ng vạn binh mã dõng Ä‘á»u bằng kÃch thÆ°á»›c ngÆ°á»i thá»±c (kể cả các tượng khác nhÆ° ngá»±a, xe, các loại vÅ© khÃ). "Äa" là nói vá» số lượng. Số lượng của binh mã dõng tháºt đáng kinh ngạc: chỉ tÃnh các hầm số 1, 2, 3 thì số binh mã dõng đã lên tá»›i hÆ¡n 8 nghìn (riêng hầm số 1 hÆ¡n 6 nghìn). Số lượng khổng lồ nà y đã khiến Äặng Tiểu Bình cÅ©ng phải giáºt mình: "Không thể tưởng tượng được".
Còn vá» tÃnh chân thá»±c của binh mã dõng thì Viện trưởng Viên Trung Nhất cho biết: Binh mã dõng được tạo ra từng tượng má»™t, chứ không phải dùng khuôn đúc hà ng loạt. Theo các nhà nghiên cứu chỉ tÃnh riêng số thợ cả tham gia nặn tượng đã là 870 ngÆ°á»i vá»›i những thà nh phần và phong cách khác nhau: Có ngÆ°á»i là thợ cung đình, có ngÆ°á»i là thợ tà i tá», cÅ©ng có ngÆ°á»i là thợ dân gian đến từ khắp các địa phÆ°Æ¡ng trong toà n quốc. Vì thế các binh mã dõng được tạo ra Ä‘á»u mang phong cách, thần thái khác nhau.
Ngay từ khi "xuất đầu lộ diện", binh mã dõng khiến cả thế giới phải thán phục. Tuy nhiên, từ đó cũng nảy sinh một vấn đỠtưởng như đơn giản nhưng lại là m đau đầu các giới chức ngà nh khảo cổ Trung Quốc.
Thá»i Ä‘iểm mà sá»± cố phát sinh là và o năm 1998. Trong lần đầu tiên tá»›i thăm khu binh mã dõng, Tổng thống Mỹ lúc bấy giá» là Bill Clinton, đã phát biểu: "Binh mã dõng tháºt quá tuyệt vá»i. NgÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng cÅ©ng quá tuyệt vá»i". Và Tổng thống B.Clinton Ä‘á» nghị được gặp ngÆ°á»i đầu tiên đã phát hiện ra binh mã dõng.
Äã có rất nhiá»u nguyên thủ quốc gia đến tham quan binh mã dõng, nhÆ°ng việc đặt vấn Ä‘á» muốn gặp ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng đến thá»i Ä‘iểm đó, chỉ duy nhất có Tổng thống B. Clinton. Äể đáp ứng yêu cầu nà y, những ngÆ°á»i phụ trách khu bảo tà ng đã "rất hồn nhiên" cho gá»i DÆ°Æ¡ng Chà Phát, xã viên công xã, má»™t trong những ngÆ°á»i tham gia công việc Ä‘Ã o giếng và o ngà y 29/3/1974. Cuá»™c gặp giữa Tổng thống Hoa Kỳ vá»›i má»™t nông dân Trung Quốc vô danh đã được giá»›i truyá»n thông của Trung Quốc và thế giá»›i Ä‘Æ°a tin rất rầm rá»™.
Vá» phần mình, DÆ°Æ¡ng Chà Phát không thể tưởng tượng được buổi gặp "ngẫu nhiên" đó lại khiến cuá»™c Ä‘á»i của mình bÆ°á»›c ra "vùng ánh sáng chói lòa". Vá»›i cái "giấy chứng nháºn" là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện binh mã dõng", chỉ sau má»™t đêm, từ má»™t nông dân vô danh, DÆ°Æ¡ng Chà Phát bá»—ng trở thà nh ngÆ°á»i nổi tiếng, được nhiá»u tá» báo, nhiá»u Ä‘Ã i truyá»n hình phá»ng vấn, được má»i Ä‘i nÆ°á»›c ngoà i, đăng Ä‘Ã n nói chuyện vá» việc phát hiện binh mã dõng... Hãng truyá»n hình Nháºt NHK cÅ©ng má»i DÆ°Æ¡ng Chà Phát sang Nháºt, phá»ng vấn trá»±c tiếp trên Ä‘Ã i truyá»n hình của há».
Tại các cá»a hà ng bán đồ lÆ°u niệm trong khu má»™ Tần Thủy Hoà ng, nếu các đồ lÆ°u niệm có chữ ký của DÆ°Æ¡ng Chà Phát thì được bán vá»›i giá rất cao. Những khách tham quan muốn chụp ảnh vá»›i DÆ°Æ¡ng Chà Phát cÅ©ng phải trả cho ông ta 50 tệ. Các khoản thu nháºp nà y có "nằm mÆ¡ cÅ©ng không thể tưởng tượng được" đối vá»›i má»™t xã viên nông nghiệp.
Sá»± nổi tiếng của DÆ°Æ¡ng Chà Phát đã là m bùng lên cuá»™c chiến "vô tiá»n khoáng háºu" giữa những ngÆ°á»i Ä‘Ã o giếng năm xÆ°a. "Ai đã phát hiện ra binh mã dõng?â€. Kết quả rất nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘á»u khăng khăng rằng "chÃnh tôi má»›i là ngÆ°á»i đầu tiên". Váºy đâu là sá»± thá»±c?
Theo các cÆ¡ quan chức năng địa phÆ°Æ¡ng, trong cái ngà y nông dân thôn Tây DÆ°Æ¡ng cùng nhau Ä‘Ã o giếng, tại hiện trÆ°á»ng có 3 nhóm, má»—i nhóm có 2 xã viên do DÆ°Æ¡ng Tân Mãn, "Ä‘á»™i trưởng chÃnh trị" của thôn, phụ trách chung. Khi tượng gốm binh mã dõng được Ä‘Ã o lên, há» Ä‘á»u không biết đó là cái gì, liá»n vứt lung tung ra xung quanh. Lúc đó Triệu Khang Dân, cán bá»™ Phòng Văn hóa huyện Lâm Äồng, tình cá» có mặt, thấy các mảnh gốm lạ, đã nhặt nhạnh những thứ bị vứt Ä‘i cho lên xe cút kÃt rồi nhá» những ngÆ°á»i xã viên, trong đó có DÆ°Æ¡ng Tân Mãn, mang vá» xếp ở góc sân trụ sở huyện.
CÅ©ng theo các cÆ¡ quan chức năng, trÆ°á»›c khi việc nà y xảy ra, đã có đến gần 40 ngÆ°á»i dân ở Tây DÆ°Æ¡ng từng nhìn thấy các mảnh tượng và những tượng tÆ°Æ¡ng tá»±. Há» không biết những mảnh tượng và những bức tượng nằm rải rác ở góc vÆ°á»n, bá» ruá»™ng có từ bao giá» và là tượng gì mà không Ãt ngÆ°á»i cho rằng những tượng đó là do bá»n Ä‘Ã o trá»™m má»™ vứt ra.
Äến giữa năm 1974, ngÆ°á»i dân ở đây vẫn coi các tượng nà y là "ôn thần". Khi gặp tượng, há» dùng hÆ°Æ¡ng đốt vÃa, Ä‘áºp vỡ đầu để tránh ôn dịch. Có ngÆ°á»i thì mang tượng ra ngoà i ruá»™ng dùng là m "bù nhìn" để Ä‘uổi chim chóc tá»›i phá cây trồng. ChÃnh Viện trưởng Viên Trung Nhất trên Ä‘Æ°á»ng Ä‘i công tác đã nhặt được rất nhiá»u mảnh vỡ từ các binh mã dõng bị vứt ở hai bên Ä‘Æ°á»ng. Vì thế việc ai là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng đã không được đặt ra. Vấn Ä‘á» chỉ trở nên gay cấn sau khi có cuá»™c gặp giữa Tổng thống Mỹ Clinton vá»›i DÆ°Æ¡ng Chà Phát nhÆ° trên đã nói.
Bây giá», cứ má»—i lần phóng viên tìm cách tiếp xúc vá»›i nông dân DÆ°Æ¡ng Chà Phát để tìm hiểu xem ai là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng Ä‘á»u bị DÆ°Æ¡ng Chà Phát từ chối vá»›i lý do "phiá»n phức lắm".
Äi sâu tìm hiểu, ngÆ°á»i ta má»›i vỡ lẽ ra rằng: từ khi được gặp Tổng thống Clinton vá»›i danh nghÄ©a "ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng", rồi kèm theo đó là những món váºt chất thu được, DÆ°Æ¡ng Chà Phát đã phải hứng chịu nhiá»u sá»± chỉ trÃch nặng ná» của ngÆ°á»i trong thôn. Rất nhiá»u ngÆ°á»i cùng Ä‘Æ°a ra bằng chứng chÃnh mình má»›i là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng chứ không phải DÆ°Æ¡ng Chà Phát.
Nhiá»u phóng viên cÅ©ng tiến hà nh các cuá»™c tiếp xúc vá»›i DÆ°Æ¡ng Tân Mãn. Hiện DÆ°Æ¡ng Tân Mãn đã 68 tuổi, Ä‘ang là m thuê cho má»™t cá»a hà ng bán đồ lÆ°u niệm tại khu Lăng Tần Thủy Hoà ng vá»›i mức lÆ°Æ¡ng 1.000 tệ/tháng. Tại nÆ¡i bán hà ng, Tân Mãn treo má»™t bức ảnh lá»›n chụp mình và rất nhiá»u tượng binh mã dõng. Ngoà i ra còn treo thêm má»™t giấy chứng nháºn là ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng.
DÆ°Æ¡ng Tân Mãn tá» ra rất bức xúc: "Năm đó có tá»›i 9 ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng, đến nay 5 ngÆ°á»i đã mất, chỉ còn lại 4, trong đó có tôi và DÆ°Æ¡ng Chà Phát, mà ai cÅ©ng già cả rồi. Thế mà vẫn chÆ°a có má»™t quyết định chÃnh thức nà o vá» vấn Ä‘á» nà y. Còn nếu chỉ coi DÆ°Æ¡ng Chà Phát là ngÆ°á»i đầu tiên và duy nhất phát hiện ra binh mã dõng thì quá bất công". DÆ°Æ¡ng Tân Mãn hy vá»ng vấn Ä‘á» sẽ được cấp có thẩm quyá»n giải quyết khi mình chÆ°a "sang thế giá»›i bên kia".
Sở dÄ©, Tân Mãn đặt vấn Ä‘á» ngÆ°á»i phát hiện ra binh mã dõng to tát nhÆ° váºy, vì theo Cục Văn váºt tỉnh Thiểm Tây, thì đây thuá»™c vá» lÄ©nh vá»±c "quyá»n lợi và danh tiếng". Những ngÆ°á»i nà y đòi được gắn biển Ä‘á» tên mình là ngÆ°á»i "phát hiện ra binh mã dõng" trên Ä‘Æ°á»ng và o hầm số 1. Äồng thá»i phải cho há» giấy chứng nháºn, cÅ©ng nhÆ° phải "thưởng" cho há» má»™t món tiá»n tÆ°Æ¡ng đối. NhÆ°ng vì Ä‘iá»u nà y chÆ°a từng có tiá»n lệ ở Trung Quốc nên Cục Văn váºt không thể thá»a mãn những yêu cầu của há». Cục chỉ đồng ý việc phát hiện ra binh mã dõng là của má»™t táºp thể xã viên chứ không là của riêng ai cả.
Sá»± việc cà ng trở nên phức tạp khi những ngÆ°á»i phát hiện tá»± đứng ra ký tên và o các món hà ng lÆ°u niệm và chụp ảnh cùng du khách có thu phÃ. Rồi ai cÅ©ng giá»›i thiệu mình chÃnh là ngÆ°á»i đầu tiên phát hiện ra binh mã dõng nhằm mục Ä‘Ãch kinh doanh. Thà dụ khi và o thăm và mua hà ng ở cá»a hà ng của DÆ°Æ¡ng Tân Mãn, ai muốn được chữ ký của ông thì phải có phụ phÃ. Còn DÆ°Æ¡ng Chà Phát thì cÅ©ng thÆ°á»ng xuyên ăn cánh vá»›i hÆ°á»›ng dẫn viên du lịch để bán đồ lÆ°u niệm. Những kiểu là m ăn nà y nhiá»u khi gây ra cãi cá» giữa khách vá»›i nhân viên bán hà ng, là m xấu hình ảnh của khu lăng má»™, gây ra những phản cảm vá»›i khách tham quan. NhÆ°ng cho tá»›i nay các cÆ¡ quan hữu trách của Trung Quốc cÅ©ng nhÆ° của khu lăng má»™ Tần Thủy Hoà ng vẫn chÆ°a tìm ra phÆ°Æ¡ng pháp giải quyết hợp lý cho vấn Ä‘á» nà y
Nguyá»…n Tiến Cá» (theo Trung Hoa Khảo cổ luáºn)
http://antg.cand.com.vn/vi-vn/hosomat/2011/3/74658.cand
|