Khoa Ngữ Văn
  
THẦY GIÃO BÙI MẠNH NHỊ: "RÓT CHO ÄẦY VĨNH CỬU/ Uá»NG CHO CẠN THOÃNG QUA" (TRẦN QUá»C TOÀN) PDF Imprimer Envoyer
Jeudi, 18 Novembre 2021 09:54

THẦY GIÃO BÙI MẠNH NHỊ: “RÓT CHO ÄẦY VĨNH CỬU/Uá»NG CHO CẠN THOÃNG QUAâ€

Trần Quốc Toàn


Phó giáo sÆ° - Tiến sÄ© khoa há»c Bùi Mạnh Nhị từng có trang giáo khoa ở các sách Ngữ văn lá»›p 6, lá»›p 7 và lá»›p 10 nâng cao từ năm 2006. Trong chÆ°Æ¡ng trình giáo dục phổ thông năm 2018, ở các bá»™ “Chân trá»i sáng tạo†, “Kết nối tri thức và cuá»™c sống†“Cánh diá»u†ông Ä‘á»u có trang tác giả. Ở sách “Ngữ văn 6†tập 1 bá»™ “Cánh diá»uâ€, văn Bùi Mạnh Nhi được dạy ở bài số 4 “Văn bản nghị luậnâ€, vá»›i tên gá»i “Thánh Gióng - Tượng đài vÄ©nh cá»­u vá» lòng yêu nÆ°á»›câ€.

Năm 1992 khi còn là nghiên cứu sinh ở Nga, luận văn phó tiến sÄ© của thầy Bùi Mạnh Nhị giảng viên ÄHSP TP.HCM được nhà Việt Nam há»c ngÆ°á»i nga GS.TS N.I.Nhikulin đánh giá là “má»™t công trình không chỉ của má»™t nhà khoa há»c folklore [văn há»c dân gian], tác giả cuốn giáo trình vá» folklore cho sinh viên đại há»c mà còn là của má»™t con ngÆ°á»i có tâm hồn của má»™t nhà thÆ¡, có má»™t mẫn cảm thÆ¡ ca tinh tế đối vá»›i ngôn từ nghệ thuật†(báo Sài Gòn Giải Phóng ngày 7.11.1996). Thầy Bùi Mạnh Nhị tiếp tục nghiên cứu sâu hÆ¡n văn há»c dân gian, vẫn ở Nga và bảo vệ thành công luận án tiến sÄ© khoa há»c; ngày 30-10-1995 là ngày “… lần đầu tiên má»™t luận án tiến sÄ© vá» folklore đã được bảo vệ ở Nga (và cả Liên Xô cÅ©) bởi má»™t nhà khoa há»c Việt Nam†- CÅ©ng theo GS.TS N.I.Nhikulin.

1. Có nhiá»u tri thức, nhiá»u chuyện hay hấp dẫn há»c sinh

Những trang giáo khoa của Phó giáo sÆ° – Tiến sÄ© Khoa Bùi Mạnh Nhị ở “Ngữ văn 6†tập 1 bá»™ “Cánh diá»u†cÅ©ng thuá»™c vá» văn há»c dân gian, được dạy ở bài số 4 “Văn bản nghị luậnâ€, vá»›i tên gá»i “Thánh Gióng - Tượng đài vÄ©nh cá»­u vá» lòng yêu nÆ°á»›câ€.

 

Trong văn bản này, tác giả Bùi Mạnh Nhị phân tích truyá»n thuyết Thánh Gióng. Các nhà biên soạn giáo khoa dùng văn bản nghị luận của tác giả Bùi Mạnh Nhị giúp há»c sinh tiếp tục khám phá vẻ đẹp sá»­ thi của truyá»n thuyết Thánh Gióng mà các em đã há»c ngay trong bài số 1, đồng thá»i qua văn bản này tìm hiểu thế nào là má»™t bài nghị luận văn há»c.

 

Nhìn lÆ°á»›t văn bản hiện trên 3 trang in màu, rất bắt mắt há»c sinh lá»›p 6 và tiện dụng vá»›i các em - 8 câu há»i tìm hiểu bài, Ä‘i liá»n bên 8 phần văn bản có vấn Ä‘á» cần tìm hiểu. Và xin lÆ°u ý văn bản này có tá»›i 8 dấu lá»­ng đóng khung […]! Công việc biên soạn từ nguyên văn hÆ¡n 4000 âm tiết lấy từ sách “Phân tích tác phẩm văn há»c dân gian trong nhà trÆ°á»ng†(NXB Giáp Dục Việt Nam, 2012) Ä‘Æ°a vào “ngữ văn 6†chỉ khoảng 800 âm tiết khiến bài có phần “đứt Ä‘oạn†nhÆ° thế, và theo ngÆ°á»i viết bài, nếu bỠđược những chỉ dấu đứt Ä‘á»an này thi hay hÆ¡n, đỡ rối mắt, rối trí há»c sinh. NhÆ°ng trong thá»±c tế sách đã vào trÆ°á»ng từ năm há»c 2021-2022 này thì những dấu chấm lá»­ng đóng khung lại nhÆ° là sá»± nhắc nhở, những ai muốn dạy hay, há»c giá»i bài này, rất nên tham khảo nguyên bản. Có nhiá»u tri thức, nhiá»u chuyện hay hấp dẫn há»c sinh trong đó. NhÆ°, tên Thánh Gióng rất Ä‘á»i vì gióng là  “gióng tre†trong lÅ©y tre, bụi tre, cây tre ; Gióng là “gióng trốngâ€, “đánh mạnh và liên tục thành từng hồiâ€,gióng là thúc ngá»±a Ä‘i…gióng là… những từ ngữ há»c sinh tìm thêm trong giá» há»c. Lại còn chuyện “Trong lá»… há»™i có 28 cô gái trẻ đóng vai tÆ°á»›ng giặc, tượng trÆ°ng cho 28 đạo quân xâm lược nhà Ânâ€, “Há»™i Gióng nhÆ° là má»™t kịch trÆ°á»ng dân gian rá»™ng lá»›n vá»›i hàng trăm vai diá»…n tiến hành theo má»™t kịch bản đã được chuẩn hoáâ€, nghÄ©a là từ rất xÆ°a các vở diá»…n kiểu “thá»±c cảnh†đã có ở Việt Nam.

Bằng liên văn bản từ bài 1 tá»›i bài 4, tri thức vá» thể loại truyện được nâng cao nÆ¡i ngÆ°á»i há»c.  NhÆ°ng trá»ng tâm của tiết há»c này là tìm hiểu “nghị luận văn há»câ€, tác giả văn bản và nhóm biên soạn giáo khoa đã bóc tỉa, cấy ghép, cài đặt trong phạm vi cho phép để  “Thánh Gióng - Tượng đài vÄ©nh cá»­u vá» lòng yêu nÆ°á»›câ€Â trở thành má»™t bài nghị luân văn há»c dá»… Ä‘á»c, dá»… hiểu, có nhiá»u “ngón nghá»â€ có thể há»c há»i cho những ai bắt đầu tập nghị luận:

Kết cấu uyển chuyển nÆ°Æ¡ng theo diá»…n biến của truyện được phân tích; các luận Ä‘iểm sáng rõ nhá» 5 tiểu Ä‘á»; có thể trích dẫn, để các bậc cao mình đồng thanh vá»›i mình, nhÆ°ng đừng quên ghi tên ngÆ°á»i được trích, và có thể tu từ so sánh, ấn dụ… trong văn xuôi nghị luận để mang chất thÆ¡, chất anh hùng ca tá»›i cho các luận Ä‘iểm khoa há»c “Há»™i Gióng hằng năm cÅ©ng dá»±ng lại cảnh không khí dân làng nuôi Gióng - bức tranh Gióng ra trận. Tất cả những chứng tích ấy nhÆ° những viện bảo tàng thiên nhiên, bảo tàng lịch sá»­, bảo tàng văn hoá vá» Gióng, nhÆ° muốn minh chứng rằng câu chuyện có thật, làm má»i ngÆ°á»i càng yêu tin vào truyá»n thống giữ nÆ°á»›c của dân tá»™câ€.

2. Một thầy giáo nghiêm cẩn

Nghiêm cẩn má»›i bá»n sức để cho tá»›i hôm nay vẫn tiếp tục marathon trên con Ä‘Æ°á»ng giáo dục mà vạch đích luôn ở phía trÆ°á»›c. Bùi Mạnh Nhị từng Ä‘i thi há»c sinh giá»i Văn lá»›p 7 và lá»›p 10 (lá»›p 12 hiện nay) toàn tỉnh Nam Hà và toàn miá»n Bắc! Tốt nghiệm ÄHSP Hà Ná»™i vào những năm non sông liên dải, giáo dục má»™t nhà, cá»­ nhân ngữ văn ÄH SÆ° Phạm Hà Ná»™i Bùi Mạnh Nhị thành giảng viên trẻ ÄH SP TP. HCM, và bắt đầu băng băng. Nói nhÆ° ngÆ°á»i bạn đồng môn, dù lá»›n tuổi hÆ¡n, nhà văn TrÆ°Æ¡ng Nguyên Việt – Triệu Phong thì “Anh bÆ°á»›c lên bục giảng, cùng những ngÆ°á»i thầy rất xuất sắc của chúng tôi nhÆ° Lê Trí Viá»…n, Trần Thanh Äạm, Nguyá»…n Tấn Phát, Hồ Văn Nho, Lâm Vinh, Hồ Sỹ Hiệp, Trần Xuân Äá», Lê Ngá»c Trà, Trần Hữu Tá, Phùng Quý Nhâm… góp phần đào tạo những ngÆ°á»i thầy… Chính trên giảng Ä‘Æ°á»ng này, anh từng bÆ°á»›c trưởng thành, trở thành phó Giáo sÆ°, Tiến sỹ khoa há»c, phó Chủ nhiệm, Chủ nhiệm Khoa ngữ văn, rồi Hiệu trưởng TrÆ°á»ng ÄH SP TPHCM, và sau đó được Ä‘Æ°a ra Hà ná»™i trở thành Vụ trưởng, Vụ Tổ chức của Bá»™, Chánh Văn phòng Há»™i đồng Chức danh giáo sÆ° nhà nÆ°á»›c… Há»c sinh của anh sau này đảm nhận nhiá»u cÆ°Æ¡ng vị lá»›n trong xã há»™i, nhÆ°ng bao giá» cÅ©ng nhất má»±c trân trá»ng, yêu quý và biết Æ¡n má»—i khi nhắc đến thầy Bùi Mạnh Nhị…â€.

Trở lên là bạn Ä‘á»™ng viên bạn làm tốt chuyện phấn bảng. Còn nhÆ° thầy giúp trò tiến bá»™ thì có chuyện thÆ¡ này. Äây là bài thầy Lê Trí Viá»…n viết cho Bùi Mạnh Nhị ngày trò Nhị xin thầy cho Ä‘i há»c ở nÆ°á»›c ngoài, bài thÆ¡ có tên TIỄN BÙI MẠNH NHI ÄI THI TIẾN SĨ: Nhị Ä‘i thầy chúc Ä‘á»— ông nghè / Äá»— ông nghè mà tổng chẳng Ä‘e / NhÆ°ng trái tim thầy rồi sẽ trống / Nhị Ä‘i, thÆ¡ lạnh, lấy gì che...

Bài thÆ¡ chỉ 4 dòng và in liá»n hàng nhÆ°ng cÅ©ng được phân làm hai Ä‘oạn rất rõ. Hai câu trên chỉ là sá»±, là luận, hai câu dÆ°á»›i má»›i là tình. Hai câu trên chỉ là việc làm trong môi trÆ°á»ng sÆ° phạm chung, ai cÅ©ng có thế nhìn vào để mà phán xét cho nên, dù muốn thân mật hÆ¡n thì thầy vẫn cứ  má»±c thÆ°á»›c, tá» chỉnh, đúng phép xã giao, câu thÆ¡ chỉ là câu chúc nhÆ° má»™t lá»i nói thÆ°á»ng! Hai câu trên má»›i chỉ có vững vàng má»™t giáo chức mẫn cán, hai câu dÆ°á»›i đã có chân thành và yếu Ä‘uối má»™t con ngÆ°á»i.

3. Một bạn văn chịu chơi

Trong Ä‘á»i sống thÆ°á»ng nhật thá»i bao cấp khó khăn ở TP.HCM ngÆ°á»i thÆ¡ Bùi Mạnh Nhị chịu chÆ¡i tá»›i mức nổi tiếng là giá»i chịu Ä‘á»±ng bạn bè văn nghệ. Nhà thÆ¡ Hoài Anh chuyển từ Hà Ná»™i vào tá túc ở nhà anh cả tháng! Nhà thÆ¡ trẻ Cao Xuân SÆ¡n má»›i ra trÆ°á»ng chá» việc, tá túc ở nhà anh cả tháng. ChÆ¡i vá»›i LÆ°u Trá»ng Văn (con trai nhà thÆ¡ LÆ°u Trá»ng LÆ°), nhÆ°ng ông em đẹp trai LÆ°u Trá»ng Mã, tá»›i nhà tá túc cả tháng! Vậy mà vẫn cÆ°á»i, vẫn không bá» lá»›p và không bá» các chiếu rượu văn nghệ!

Bùi Mạnh Nhi đã có không ít giải thưởng thÆ¡, đã có thÆ¡ trong những tuyển tập bá» thế “Nghìn năm thÆ¡ Việt (1010-2010)†(NXB Văn há»c, 2010 ) “Má»™t thế ká»· văn há»c yêu nÆ°á»›c, cách mạng thành phố Hồ Chí Minh†(NXB Văn Nghệ TP.HCM, 2016) nhÆ°ng Bùi Mạnh Nhị chÆ°a có tập thÆ¡ riêng. Viết ít nhÆ°ng nét phong cách Bùi Mạnh Nhị, những ngÆ°á»i yêu thÆ¡ đã nhận ra. Giáo sÆ° toán há»c Trần Văn Nhung chỉ kể, chỉ bình má»™t bài hay của Bùi Mạnh Nhị mà nghe ra phong cách ấy! Ông kể:

Thầy Hiệu trưởng Bùi Mạnh Nhị má»i chúng tôi uống "rượu Tây xách tay" chai rượu do bà Giáo sÆ° Hiệu trưởng TrÆ°á»ng Äại há»c Caen Basse-Normandie của Pháp đích thân cùng chồng lá»±a chá»n. Khi đã bắt đầu ngấm rượu, Bùi Mạnh Nhị Ä‘á»c thÆ¡, bài “vô Ä‘á»â€:

Rót cho đầy ly cạn / Uống cho cạn ly đầy// Ta uống đừng bảo ta tỉnh / Ta uống chá»› nói ta say // Ly này thật thà nhÆ° trẻ / Ly này cao sâu nhÆ° già // Rót đất trá»i vào ly nhá»/ Thiên địa rung rinh lòng ta // Rót cho đầy vÄ©nh cá»­u / Uống cho cạn thoáng qua // Sao em nhìn ta bật khóc /Rượu này có nÆ°á»›c mắt pha…?

Khi đã ngấm rượu, tôi nói: Nào, ta cùng thá»­ xem có bao nhiêu cặp từ đối xứng: Äối xứng 1-1 "Rót"-"uống", "cạn"-"đầy", đối xứng 2-2 nhÆ°ng lệch "đầy ly"-"ly đầy", "ly cạn"-"cạn ly", đối xứng 3-3 "đầy ly cạn"-"cạn ly đầy" và đối xứng 4-4 "Rót cho đầy ly cạn"-"uống cho cạn ly đầy". NhÆ° vậy Ä‘iá»u thú vị ở đây là tác giả đã lồng ghép được đến 6 cặp từ đối xứng chỉ trong má»™t "không gian chật hẹp" của hai câu thÆ¡ ngắn. Cả bài 12 câu thÆ¡ được chia thành sáu cặp. Tính đối xứng được bảo đảm trong từng cặp. Má»—i cặp mang má»™t ý khác nhau. NhÆ°ng tổng hòa lại thành cả bài thÆ¡ cho ta cảm xúc khoan khoái Ä‘a chiá»uâ€!

Cách bình để tìm ra tính đối xứng trong cấu tứ bài thÆ¡ của giáo sÆ° Nhung thật hay. Chính đối xứng tạo ra thi lá»±c để mạch thÆ¡ tuôn chảy, để những Ä‘á»™ng từ cặp đôi cụng li, tạo những âm bồi chỉ những đôi tai bá»—ng tăng thính lá»±c giữa cuá»™c say nghe được. Nghe được cả dấu chấm câu nÆ°á»›c mắt rÆ¡i xuống, khiến thÆ¡ đổi chiá»u, làm hiện ra lung linh trong ly rượu chuyện Ä‘á»i.

Có phải đó là giá»t lệ cùa Quỳnh Nga, bà Bùi Manh Nhị, cô giáo dạy văn há»c Nga ÄH SP TP.HCM từng xuống lá» Ä‘Æ°á»ng Pasteur bán phở, lấy tiá»n nuôi con để chồng qua Nga mang vá» bằng tiến sÄ©, rồi tiến sÄ© khoa há»c. Chắc là vậy, nên lối thÆ¡ thông minh, nghÄ© trÆ°á»›c, cảm sau, cảm rồi nghÄ© thêm của Bùi Mạnh Nhị… thÆ°á»ng  nói vá» má»™t ngÆ°á»i đàn bà: “Anh viết tên em vào mong manh/ Äể thành bất tá»­/ Viết vào tròng trành / Äể hóa nhịp võng Ä‘Æ°a…â€

(Báo Thể thao Văn hoá ngày 1/9/2021).

 

THÔNG TIN HOẠT ÄỘNG

THẦY GIÃO BÙI MẠNH NHỊ: "RÓT CHO ÄẦY VĨNH CỬU/ Uá»NG CHO CẠN THOÃNG QUA" (TRẦN QUá»C TOÀN)

THẦY GIÃO BÙI MẠNH NHỊ: “RÓT CHO ÄẦY VĨNH CỬU/Uá»NG CHO CẠN THOÃNG QUA†Trần Quốc Toàn Phó giáo sÆ° - Tiến sÄ© khoa há»c Bùi Mạnh Nhị từng có trang giáo...

Thông báo vá» việc há»— trợ khai thác nguồn há»c liệu trá»±c tuyến trong thá»i gian giãn cách

THÔNG BÃO V/V Há»– TRỢ KHAI THÃC NGUá»’N HỌC LIỆU TRá»°C TUYẾN TRONG THỜI GIAN GIÃN CÃCH   Nhằm há»— trợ Quý Thầy/Cô, các Anh/Chị sinh viên, há»c viên, nghiên cứu...
 

Hội thảo hội nghị

THÔNG BÃO Sá» 1 VỀ VIỆC Tá»” CHỨC HỘI THẢO KHOA HỌC “Lê Trí Viá»…n – má»™t Ä‘á»i vá»›i nghá», má»™t Ä‘á»i vá»›i văn†(Ká»· niệm 100 năm ngày sinh GSNGND Lê Trí Viá»…n)

BỘ GIÃO DỤC VÀ ÄÀO TẠO CỘNG HÃ’A XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG ÄẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HCM Số:            /TB - ÄHSP Äá»™c lập -...

THÔNG BÃO Sá» 1 VỀ VIỆC Tá»” CHỨC HỘI THẢO KHOA HỌC QUá»C TẾ "KHU Vá»°C ÄÔNG à - NHá»®NG VẤN ÄỀ NGHIÊN CỨU VÀ DẠY HỌC NGá»® VÄ‚N"

TRƯỜNG ÄẠI HỌC SƯ PHẠM TP Há»’ CHà MINH KHOA NGá»® VÄ‚N – KHOA TIẾNG HÀN QUá»C   THÔNG BÃO Sá» 1 VỀ VIỆC Tá»” CHỨC HỘI THẢO KHOA HỌC QUá»C TẾ   KHU...
 

Äoàn TN - Há»™i SV

THÔNG BÃO VỀ HỘI THI NGHIỆP VỤ SƯ PHẠM CỦA SINH VIÊN KHOA NGá»® VÄ‚N TRƯỜNG ÄHSP TP. HCM NÄ‚M HỌC 2008 - 2009

1/ Mục đích ý nghÄ©a: TrÆ°á»ng ÄHSP là trÆ°á»ng có nhiệm vụ hÆ°á»›ng nghiệp dạy nghá» rất rõ ràng. Äồng thá»i vá»›i việc được trang bị kiến thức vá» khoa...

 BÀI MỚI NHẤT