Khoa Lịch SỠBạn biết quá khứ, bạn hiểu hiện tại, bạn tiên đoán tương lai |
|
|
周三, 2010年 12月 15日 16:35 |
JPAGE_CURRENT_OF_TOTAL
Hợp tác vá»›i ngÆ°á»i Mỹ nói chung giống y nhÆ° câu nói dân gian “chÆ¡i dao có ngà y đứt tayâ€; thuáºn theo ý quan thầy thì sống, nghịch ý thì vong mạng. Khi anh em Diệm – Nhu ngà y cà ng theo Ä‘uổi các chÃnh sách Ä‘á»™c tà i gia đình trị, nháºn trợ giúp vá» má»i mặt mà không thá»±c hiện đúng ý đồ của quan thấy Mỹ, số pháºn của há» coi nhÆ° đã được an bà i, chỉ chỠ“thá»i cơ†hà nh quyết… Vụ đảo chÃnh bất thà nh tháng 11/1960 Mối quan hệ giữa CIA và các cÆ¡ sở khác của Mỹ vá»›i Diệm - Nhu ngà y cà ng xấu Ä‘i sau thá»i Lansdale- Harwood. Năm 1958 - 1959, CIA liên tục phát hiện những trò tiểu xảo của Nhu và SEPES do Trần Kim Tuyến lãnh đạo nhắm và o các sÄ© quan của Trạm. Äến tháng 7/1958, CIA đã có nhiá»u bằng chứng cho thấy chÃnh quyá»n Diệm - Nhu Ä‘ang chủ trÆ°Æ¡ng chống lại phái bá»™ Mỹ, kể cả các liên lạc viên CIA. Trạm CIA tại Sà i Gòn cho biết, trong má»™t cuá»™c há»p ná»™i các ChÃnh phủ và o đầu tháng 1/1959, Diệm đã cảnh giác các quan chức của mình vá» nguy cÆ¡ bị láºt đổ "tháºm chà bởi chÃnh những ngÆ°á»i bạn viện trợ cho chúng ta", có ý ám chỉ ngÆ°á»i Mỹ, và căn dặn há» không nên tiết lá»™ các bà máºt quốc gia hoặc các kế hoạch hà nh Ä‘á»™ng máºt. Thái Ä‘á»™ dè chừng, giữ khoảng cách nhÆ° thế, cùng vá»›i việc Diệm ngà y cà ng trở nên Ä‘á»™c Ä‘oán, bảo thủ, khó tiếp cáºn và khó thuyết phục trong khi mục tiêu chống Cá»™ng Ä‘ang ngà y cà ng gặp nhiá»u khó khăn đã khiến cho quan hệ ấy trở nên trầm trá»ng hÆ¡n. Và ngÆ°á»i Mỹ má»™t lần nữa lại nghÄ© đến nÆ°á»›c cá» "thay ngá»±a giữa dòng". Khoảng ná»a cuối năm 1960, CIA bắt đầu đánh hÆ¡i được mầm mống nổi loạn chống Ngô Äình Diệm ở Sà i Gòn ngà y cà ng tăng. Tháng 9, CIA bắt đầu táºp hợp thông tin vá» thà nh phần bất mãn trong hà ng ngÅ© tÆ°á»›ng tá quân Ä‘á»™i. Tháng 10, CIA cố gắng khai thác tÆ°á»›ng Trần Văn Minh và các nguồn khác nhằm tìm kiếm thà nh phần tham gia đảo chÃnh. George Carver, má»™t sÄ© quan CIA tại Trạm Sà i Gòn, móc liên lạc vá»›i chÃnh trị gia Hoà ng CÆ¡ Thụy (đảng Äại Việt) nhằm mở rá»™ng nguồn thông tin. Bất chấp những cố gắng "bắt mạch" nhÆ°ng CIA vẫn không nháºn được dấu hiệu báo trÆ°á»›c vá» vụ đảo chÃnh ngà y 11/11/1960 của nhóm quân nhân. CÅ©ng nhÆ° má»i ngÆ°á»i bình thÆ°á»ng khác, Trạm CIA chỉ nháºn biết tình hình đảo chÃnh khi nghe thấy tiếng xe tăng chuyển Ä‘á»™ng và o sáng sá»›m hôm 11/11, kèm theo đó là tiếng súng nổ vang rá»n hÆ°á»›ng và o Dinh Gia Long. George Carver cố gắng liên lạc Ä‘iện thoại vá»›i Hoà ng CÆ¡ Thụy và được má»i đến gặp má»™t nhóm chÃnh khách dân sá»± Ä‘ang hy vá»ng được quân Ä‘á»™i Ä‘Æ°a lên nắm chÃnh quyá»n thay Ngô Äình Diệm. Äược phép của Colby, Carver lái xe đến nhà Thụy. Carver mang theo má»™t sứ mệnh là gây sức ép buá»™c nhóm đảo chÃnh không được tấn công Dinh Gia Long nhÆ° đã tuyên bố. Carver còn ra sức thuyết phục nhóm Hoà ng CÆ¡ Thụy thÆ°Æ¡ng lượng vá»›i Diệm để tìm giải pháp chÃnh trị. Ở má»™t mÅ©i khác, Russ Miller - sÄ© quan CIA phụ trách các chiến dịch phá hoại miá»n Bắc - cÅ©ng lái xe Jeep đến Dinh Gia Long cùng vá»›i phiên dịch Dick Bender. Súng đã ngừng nổ, hai bên Ä‘ang ở thế giằng co. Cánh báo chà chen lấn ở trÆ°á»›c Dinh để nghe ngóng tin tức. Miller không hÆ¡n gì há», mù tịt vá» kẻ chủ mÆ°u. NgÆ°á»i duy nhất Miller có thể khai thác tin tức là bác sÄ© Phan Quang Äán - phát ngôn viên của phe đối láºp - thì chỉ hẹn sẽ tổ chức má»™t cuá»™c há»p báo tại Tổng hà nh dinh Bá»™ Tổng tham mÆ°u liên quân (JGS) gần sân bay Tân SÆ¡n Nhất. Miller lại phóng xe Jeep đến sân bay. Miller được lệnh của Trạm CIA tránh can dá»± "cố vấn" nà y ná» mà chỉ việc lặng lẽ theo dõi diá»…n biến rồi báo cáo vá» Trạm. Miller tá»± giá»›i thiệu mình là ngÆ°á»i từ Tòa đại sứ Mỹ đến. Gặp Äại tá không quân Nguyá»…n Chánh Thi, Miller lại có được kênh cáºp nháºt thông tin khá đầy đủ và liên tục vá» tình hình đảo chÃnh. Trong khi đó, biết được CIA Ä‘ang phái ngÆ°á»i theo dõi sá»± việc ở cả 2 chiến tuyến, Äại sứ Elbridge Durbrow và o cuá»™c, táºn dụng phÆ°Æ¡ng tiện là m việc của Trưởng trạm Colby để theo dõi báo cáo từ Carver và Miller, đồng thá»i liên lạc Ä‘iện thoại vá»›i Dinh Gia Long.
|
Äại sứ Henry Cabot Lodge.
|
Nắm được chủ trÆ°Æ¡ng chÆ¡i "hà ng hai" đối vá»›i sinh mệnh chế Ä‘á»™ Diệm - Nhu của Bá»™ Ngoại giao Mỹ, Durbrow không trá»±c tiếp bà y tá» sá»± ủng há»™ nà o vá»›i Diệm - Nhu mà chỉ Ä‘Æ°a ra lá»i khuyên ngà i Tổng thống Việt Nam Cá»™ng hòa nên chấp nháºn thÆ°Æ¡ng lượng vá»›i nhóm quân nhân. ChÃnh sá»± can thiệp nà y của đại sứ Durbrow đã góp phần giúp cho chÃnh quyá»n Ngô Äình Diệm thoát nạn. Cánh quân nhân đảo chÃnh bắt đầu phân hóa giữa tấn công quân sá»± vá»›i việc thÆ°Æ¡ng lượng má»™t cách êm thấm. Và há» dá»… dà ng bị tác Ä‘á»™ng bởi sức ép của ngÆ°á»i Mỹ. Tuy váºy, nhóm quân nhân vẫn trong tÆ° thế sẵn sà ng tấn công trong khi cuá»™c thÆ°Æ¡ng lượng kéo dà i suốt ngà y 11 cho đến táºn khuya, rạng sáng ngà y 12/11. Diệm có vẻ chấp nháºn má»™t số nhượng bá»™, nhÆ°ng thá»±c chất ông ta Ä‘ang dùng cuá»™c thÆ°Æ¡ng lượng để "câu giá»" chá» quân tiếp viện đến "cứu giá" của Äại tá Trần Thiện Khiêm. Russ Miller thông báo cho Äại tá Thi biết quân tiếp viện của Khiêm Ä‘ang đến. Thi hiểu nhÆ° váºy là trò chÆ¡i đã kết thúc, Ä‘Ã nh kéo quân Ä‘i. Sau vụ đảo chÃnh hụt, nhân váºt chÃnh trị số 1 Hoà ng CÆ¡ Thụy đã phải xin tị nạn trong Tòa đại sứ Mỹ và được Mỹ Ä‘Æ°a sang Philippines rồi chạy trốn sang táºn bên Nháºt Bản. Riêng Carver, do bị Trần Kim Tuyến phát hiện có liên hệ vá»›i nhóm đảo chÃnh nên bị chÃnh quyá»n Diệm - Nhu phản đối quyết liệt, cuối cùng phải rá»i khá»i Sà i Gòn. Chỉ có Miller và Lucien Conein bình an. Từ vụ việc nà y, giữa anh em Diệm - Nhu và phái bá»™ Mỹ, trong đó có Trạm CIA, cà ng mất tin tưởng nhau hÆ¡n.
|
Ngà y định mệnh Kể từ sau vụ đảo chÃnh đó, Diệm - Nhu ngà y cà ng gây mất lòng tin nÆ¡i ngÆ°á»i Mỹ. Tổ chức tình báo Trung Æ°Æ¡ng (CIO) ra Ä‘á»i từ giữa năm 1960 nhÆ°ng đến tháng 5/1962 má»›i được Diệm ký lệnh thà nh láºp chÃnh thức. Äã váºy, các hoạt Ä‘á»™ng thu tháºp tin tình báo do PSB thá»±c hiện vừa nghèo nà n lại còn "chá»i" nhau kịch liệt giữa phe của Trần Kim Tuyến và phe của CIA. Tình hình nà y khiến cho Trưởng trạm CIA John Richardson nổi giáºn, than phiá»n thẳng thắn vá»›i Nhu. ChÆ°a hết, sau vụ đảo chÃnh tháng 11/1960 và thêm má»™t vụ đánh bom Dinh Gia Long và o tháng 2/1962, Nhu quy trách nhiệm cho ngÆ°á»i Mỹ nên cà ng tá» thái Ä‘á»™ chống Mỹ mạnh hÆ¡n. TrÆ°á»›c thái Ä‘á»™ chống Mỹ của Nhu, Trạm CIA tăng cÆ°á»ng các mối quan hệ vá»›i phe đối láºp. Mùa xuân 1963, CIA hầu nhÆ° có mặt khắp má»i ngõ ngách xã há»™i miá»n Nam Việt Nam, liên hệ vá»›i tất cả các phe, nhóm chống Diệm - Nhu. Giữa năm 1963, tình hình diá»…n biến ngà y cà ng xấu. Phái bá»™ Mỹ phản đối quyết liệt chÃnh sách Ä‘Ã n áp Pháºt giáo của chÃnh quyá»n Sà i Gòn. Cuối tháng 6, CIA bắt đầu "ngá»i" thấy "hÆ¡i hám" của má»™t kế hoạch đảo chÃnh má»›i. Lần nà y không chỉ có má»™t mà có tá»›i nhiá»u nhóm cùng muốn đảo chÃnh. Các nguồn thông tin của CIA đã xác định được nhóm thứ nhất có Trần Kim Tuyến tham gia. Nhóm thứ 2 là các tÆ°á»›ng lÄ©nh quân Ä‘á»™i. Kỳ lá»… mừng ngà y Quốc khánh Hoa Kỳ ngà y 4/7/1963, Tòa đại sứ Mỹ tổ chức tiệc chiêu đãi, có má»i tất cả các tÆ°á»›ng tá quân Ä‘á»™i Sà i Gòn. Diệm cho phép các tÆ°á»›ng thân tÃn của mình tham dá»±. Lucien Conein, ngÆ°á»i từng nhiá»u năm là m việc vá»›i Lansdale trong Tòa đại sứ, giỠđây trở thà nh đầu mối liên lạc chÃnh giữa CIA vá»›i các tÆ°á»›ng lÄ©nh quân lá»±c Việt Nam Cá»™ng hòa. Sau buổi tiệc, Conein Ä‘i theo các tÆ°á»›ng tá đến má»™t khách sạn ở khu trung tâm Sà i Gòn để nháºu tiếp. Tại đây, Conein được tÆ°á»›ng Trần Văn Äôn báºt mà cho biết ông ta và má»™t nhóm sÄ© quan cao cấp dá»± định láºt đổ Tổng thống Diệm. Thông tin nà y được Conein báo cáo vá»›i Richardson và Äại sứ Henry Cabot Lodge. Riêng nhóm thứ 3, tÆ°á»›ng Trần Văn Minh tiết lá»™ rằng, Ngô Äình Nhu âm mÆ°u đảo chÃnh Diệm để tiếm quyá»n! Nắm được thông tin Nhu muốn đảo chÃnh, Trạm CIA bắt đầu xem xét liệu ông ta có thể thay thế anh mình lãnh đạo miá»n Nam Việt Nam hay không. Phát hiện Nhu có quá nhiá»u trở ngại khó ngồi yên trên ghế Tổng thống, nên CIA quyết định gạt bá» Nhu và chá»n Phó tổng thống Nguyá»…n Ngá»c ThÆ¡ lên thay nếu Diệm bị láºt đổ (thá»±c ra Phó tổng thống ThÆ¡ cÅ©ng tham gia láºp kế hoạch đảo chÃnh cho nhóm sÄ© quan quân Ä‘á»™i). Tháng 8/1963, liên lạc giữa Trạm CIA và Tòa đại sứ Mỹ ở Sà i Gòn vá»›i Tổng hà nh dinh và Washington cÅ©ng nhÆ° giữa CIA và Tòa đại sứ Mỹ vá»›i các tÆ°á»›ng lÄ©nh diá»…n ra liên tục. Chá»n lá»±a ban đầu (Nguyá»…n Ngá»c ThÆ¡) đã bị hủy bá». Ngà y 24/8, Washington quyết định phải loại bá» Nhu. Ngà y 25/8, William Colby, lúc nà y là Trưởng Phân cục Viá»…n Äông của CIA, đánh Ä‘iện cho Richardson và Äại sứ Lodge yêu cầu phải ép Diệm trao quyá»n hà nh lại cho quân Ä‘á»™i kiểm soát, đồng thá»i Diệm và Nhu sẽ được Ä‘Æ°a vá» an trà ở Äà Lạt. Richardson và Lodge Ä‘á»u không đồng tình vá»›i cách giải quyết của Colby vì tÃnh khả thi không cao lại tiá»m ẩn nguy cÆ¡ gây bất ổn má»›i. Richardson cho rằng không thể bà n bạc cÆ¡ chế đảo chÃnh Diệm mà không tham khảo ý kiến các tÆ°á»›ng; mặt khác Richardson muốn CIA cÅ©ng phải tham gia. Äại sứ Lodge cÅ©ng nháºn được Ä‘iện từ Washington cÅ©ng nghÄ© nên để CIA Ä‘Æ°a ra là m trung gian liên lạc vá»›i các tÆ°á»›ng. Liên lạc viên CIA Al Spera bay lên Pleiku gặp tÆ°á»›ng TÆ° lệnh Vùng 2 Nguyá»…n Khánh trong khi Conein Ä‘i gặp tÆ°á»›ng Khiêm ở Sà i Gòn để tham khảo ý kiến. Từ đây, Conein trở thà nh kênh thông tin liên lạc chÃnh giữa ChÃnh phủ Mỹ vá»›i nhóm tÆ°á»›ng lÄ©nh đảo chÃnh.
|
Ngô Äình Diệm được phát hiện chết trong tÆ° thế bị trói tay.
|
Äầu tháng 10/1963, Conein gặp tÆ°á»›ng Trần Văn Äôn tại sân bay. Và i ngà y sau, Conein gặp tÆ°á»›ng DÆ°Æ¡ng Văn Minh (Minh lá»›n) để tiếp tục thảo luáºn vá» cách ngÆ°á»i Mỹ có thể há»— trợ quân đảo chÃnh. TÆ°á»›ng Minh yêu cầu Mỹ tiếp tục cung cấp viện trợ (vá»›i mức 1,5 triệu USD/ngà y) và không cản trở. Conein không hứa hẹn gì, chỉ bảo đảm ủng há»™ đảo chÃnh. Ngà y 5/10, John Richardson bị triệu táºp vá» nÆ°á»›c, giao nhiệm vụ tại Trạm CIA lại cho David Smith. Lúc nà y, việc chuẩn bị đảo chÃnh Ä‘ang tăng tốc. Ngoà i nhóm tÆ°á»›ng lÄ©nh, CIA còn đồng thá»i theo dõi nhóm đảo chÃnh thứ 2 của Trần Kim Tuyến, có sá»± tham gia lãnh đạo của Äại tá tình báo “phÃa bên kia†Phạm Ngá»c Thảo. Nhóm nà y không ấn định ngà y thá»±c hiện đảo chÃnh (bất cứ khi nà o có đủ vÅ© khà và phÆ°Æ¡ng tiện chiến đấu), nhÆ°ng nhóm của tÆ°á»›ng Äôn thì ra thá»i hạn không cháºm quá ngà y 2/11. Conein là đầu mối liên lạc của CIA vá»›i các tÆ°á»›ng lÄ©nh, cho nên ông ta luôn sát cánh bên cạnh các tÆ°á»›ng lÄ©nh để thảo luáºn những vấn Ä‘á» cần thiết, truyá»n đạt, trao đổi những chủ trÆ°Æ¡ng, ý muốn của Washignton đối vá»›i cuá»™c đảo chÃnh. Những ngà y cuối tháng 10, tin đồn vỠđảo chÃnh đã trà n ngáºp Sà i Gòn, phần nhiá»u do Trạm CIA tung ra. Sáng sá»›m ngà y 1/11, Thiếu tÆ°á»›ng Richard Stilwell, Tổng tÆ° lệnh Phái bá»™ quân sá»± Mỹ tại Việt Nam (MACV), triệu táºp Trưởng trạm CIA David Smith đến văn phòng để khuyến cáo vá» việc nà y. Khoảng 13h30, tÆ°á»›ng Äôn đã cho ngÆ°á»i đến báo cho Conein biết đảo chÃnh Ä‘ang diá»…n ra và yêu cầu Conein có mặt tại Tổng hà nh dinh Bá»™ Tổng tham mÆ°u liên quân (JGS), nÆ¡i đặt bản doanh chỉ huy đảo chÃnh để theo dõi nắm tình hình. Conein ở lại Tổng hà nh dinh JGS đến ngà y hôm sau, liên tục báo cáo vá» Trạm CIA những thông tin vá» cuá»™c đảo chÃnh mà ông ta được tÆ°á»›ng Äôn và tÆ°á»›ng Minh lá»›n cung cấp. 6h20' sáng hôm sau (2/11), Diệm đã gá»i Ä‘iện cho Minh lá»›n xin đầu hà ng vá»›i Ä‘iá»u kiện được ra Ä‘i an toà n cùng vá»›i gia đình. TÆ°á»›ng Äôn và tÆ°á»›ng Khiêm yêu cầu Conein cung cấp má»™t máy bay, và Conein gá»i Ä‘iện vá» Tòa đại sứ. David Smith cho rằng có thể Pháp sẽ cho Diệm tị nạn và hứa sẽ Ä‘Æ°a máy hay tá»›i rÆ°á»›c trong vòng 24 giá». Conein trở lại tổng hà nh dinh JGS và o 11h trÆ°a và bất ngá»Â nháºn được tin anh em Diệm - Nhu đã bị hạ sát. Vá»›i sá»± sụp đổ chế Ä‘á»™ Diệm - Nhu, coi nhÆ° chÆ°Æ¡ng đầu tiên trong toà n bá»™ lịch sá» can thiệp của CIA và o miá»n Nam Việt Nam đã khép lại vá»›i má»™t ná»—i thất bại ê chá» - đánh giá của sá» gia Thomas L. Ahern Jr. Äược Tổng thống Eisenhower dà nh cho nhiá»u Æ°u tiên trong hoạt Ä‘á»™ng tại miá»n Nam Việt Nam, CIA đã tiến hà nh má»™t cuá»™c thá» nghiệm xây dá»±ng chế Ä‘á»™ chống Cá»™ng tại đây nhÆ°ng không thà nh công. Có khá nhiá»u bà i há»c đằng sau thất bại nà y. NhÆ°ng liệu CIA có rút ra được bà i há»c nà o không cho giai Ä‘oạn tiếp theo vá»›i các tÆ°á»›ng lÄ©nh đã tham gia láºt đổ Diệm?
(Còn nữa) Trương Hùng (lược dịch)
http://antg.cand.com.vn/vi-VN/hosomat/2009/4/69153.cand?Page=2
|