JPAGE_CURRENT_OF_TOTAL
Äây là cÆ¡ sở để CIA ra tay giúp Diệm lôi kéo các giáo phái. Tháºt ra, ngay trong những tuần lá»… đầu Diệm là m Thá»§ tướng (tháng 7/1954), Paul Harwood đã gá»i hà ng triệu đồng tiá»n Äông Dương cho Dinh Gia Long để sá» dụng tùy ý. Tháng 9/1954, số tiá»n đó đã hết, Diệm gặp Lansdale để... xin thêm. Tướng chỉ huy quân đội Cao Äà i Trịnh Minh Thế từ lâu đã là mối liên lạc cá»§a Ngô Äình Nhu, á»§ng há»™ Diệm thì Ãt mà chống Pháp thì nhiá»u. Và đây là đối tượng có thể lợi dụng cho việc thanh lá»c thà nh phần thân Pháp trong quân đội quốc gia. Sau và i cuá»™c thương lượng giữa Nhu và tướng Thế, theo yêu cầu cá»§a Diệm, Lansdale trao cho Diệm và i ngà n USD để Nhu dùng "lót tay" tướng Thế. Hai ngà y sau, Lansdale được má»i đến đại bản doanh cá»§a tướng Thế trên núi Bà Äen, Tây Ninh. Tại đó, tướng Thế cam kết á»§ng há»™ chÃnh quyá»n Diệm, không đơn phương hà nh động chống Pháp và thả tù nhân Pháp. Äại sứ Heath đã yêu cầu CIA không thể công khai "giao dịch" vá»›i tướng Thế mà phải tà i trợ bà máºt cho Diệm để Diệm trao cho Thế. Lý do, lúc đó ngưá»i Pháp vẫn xem Trịnh Minh Thế là ... tá»™i phạm. Sau khi thu phục được tướng Thế, CIA tiếp tục thúc đẩy Diệm thá»±c hiện cải cách chÃnh trị. Thà nh phần ná»™i các lúc đó chỉ bao gồm toà n anh em, bà con thân thÃch cá»§a Thá»§ tướng Diệm và ông cố vấn Nhu. Vá»›i sá»± váºn động cá»§a ngưá»i Pháp, Bá»™ trưởng Ngoại giao John Foster Dulles muốn ná»™i các Diệm phải mở rá»™ng bao gồm cả các thà nh phần giáo phái. Diệm phản đối lối ngoại giao "sóng đôi" Mỹ - Pháp đó, cho nên Tổng hà nh dinh CIA ra lệnh cho Trạm CIA tại Sà i Gòn can thiệp tháo gỡ bế tắc nhằm tránh sá»± đối đầu căng thẳng có thể dẫn đến việc mất chá»— đứng tại miá»n Nam Việt Nam. Từ tác động cá»§a CIA thông qua Paul Harwood, Nhu tìm cách thuyết phục Diệm thay đổi nhưng thất bại do Diệm vẫn bảo lưu quan Ä‘iểm, không lay chuyển. Ngà y 20/9/1954, Nhu triệu táºp Harwood đến Dinh Gia Long để trá»±c tiếp thuyết minh vấn đỠvá»›i Diệm, nhưng ý chà sắt đá cá»§a Diệm suýt là m tan vỡ má»i ná»— lá»±c trong hÆ¡n 2 tiếng đồng hồ cá»§a Harwood. Cuối cùng, trước sá»± kiên trì cá»§a Harwood, Diệm bất đắc dÄ© phải đồng ý cải tổ ná»™i các theo yêu cầu cá»§a CIA. Tuy nhiên, việc cải tổ ná»™i các chỉ mang lại kết quả tồi tệ hÆ¡n; thà nh phần các giáo phái tham gia ná»™i các Ä‘á»u không phản ánh sá»± trung thà nh đối vá»›i chÃnh phá»§ đương quyá»n. Lansdale hoảng hốt, chỉ ra đây là trò lừa dối cá»§a ngưá»i Pháp nhằm "phá cho hôi". Ông ta liá»n báo cáo ngay vá»›i Ngoại trưởng Dulles vá» diá»…n biến vừa xảy ra và yêu cầu Dulles tác động để Bảo Äại phản đối sá»± can thiệp cá»§a ngưá»i Pháp. Qua sá»± việc nà y cho thấy CIA đóng vai trò rất lá»›n trong các quan hệ giữa Mỹ vá»›i chÃnh quyá»n Ngô Äình Diệm ngay từ buổi đầu
Sá»± hợp tác tình báo giữa CIA vá»›i anh em há» Ngô trong hoạt động thu tháºp thông tin tình báo chống phá cách mạng miá»n Bắc và “Việt Cá»™ng†trong Nam đã manh nha từ những tháng đầu cá»§a chế độ Ngô Äình Diệm (11/1954). Tuy váºy, các ná»— lá»±c hợp tác ban đầu không Ä‘i đến đâu do CIA còn phải lo há»— trợ anh em Diệm - Nhu đối phó vá»›i các thế lá»±c chống đối. Kể từ cuối năm 1956, sau khi Paul Harwood (Trạm CIA) và Ed Lansdale (trạm 2 bên trong Tòa đại sứ) rá»i Việt Nam, hoạt động cá»§a CIA tại Việt Nam cÅ©ng thay đổi theo hướng tăng cưá»ng thu tháºp tin tình báo chống Cá»™ng. Từ đó, hợp tác tình báo giữa CIA và anh em Diệm - Nhu cÅ©ng được hâm nóng và đẩy mạnh hÆ¡n trước. Ná»— lá»±c hợp tác tình báo ban đầu giữa CIA và SEPES Cho đến cuối năm 1954, các kết quả hợp tác từ mối quan hệ giữa Mỹ vá»›i chÃnh quyá»n Ngô Äình Diệm chá»§ yếu xoay quanh việc xác láºp ảnh hưởng cá»§a CIA và giúp Diệm ổn định chÃnh quyá»n ở miá»n Nam. Việc thu tháºp tin tình báo vá» miá»n Bắc vẫn chưa mang lại kết quả gì đáng kể. Hầu như Diệm - Nhu chẳng nắm được mấy thông tin vá» miá»n Bắc. Do váºy, Trưởng trạm CIA McCarthy muốn tìm cách giúp Diệm thiết láºp má»™t cÆ¡ quan tình báo đối ngoại nhằm chống phá miá»n Bắc. McCarthy nháºn thấy cần phải tiếp cáºn ngưá»i Việt Nam thông qua Äại sứ Heath hÆ¡n là sá» dụng kênh Harwood-Nhu. Heath là má»™t ngưá»i có tÃnh độc láºp cao, từng dá»± liệu vá» tương lai hợp tác khó khăn giữa phái bá»™ Mỹ vá»›i anh em Diệm - Nhu. Harwood cố gắng há»— trợ bằng cách xúi Diệm đến "nhá» vả" Tòa đại sứ. Tháng 11/1954, Diệm đến Tòa đại sứ, có Lansdale Ä‘i kèm. Sau khi "thăm dò" ý tứ đối phương, cuối cùng giữa Diệm và Äại sứ Heath cÅ©ng nhất trà được kế hoạch hợp tác liên kết tình báo. Vấn đỠcòn lại là đặt trụ sở cá»§a liên minh tình báo nà y ở đâu, bên trong bản doanh quân đội hay trong Bá»™ Quốc phòng. Rốt cuá»™c, Viện Nghiên cứu chÃnh trị xã há»™i (SEPES) - bá»™ pháºn tình báo thuá»™c đảng Cần lao cá»§a Nhu do Trần Kim Tuyến lãnh đạo - được chá»n đứng ra liên kết vá»›i CIA. Tuyến không có kinh nghiệm tình báo, nhưng ngưá»i phó cá»§a ông ta tên là Hoà ng Ngá»c Diệp thì rất rà nh và sẵn sà ng hợp tác trong liên minh vá»›i CIA. Vá»›i sá»± há»— trợ cá»§a CIA, Diệp bắt đầu rà lại toà n bá»™ số Ä‘iệp viên cá»™ng tác vá»›i CIA còn nằm lại ở miá»n Bắc và cả những thà nh phần trong Nam có thể trở vá» Bắc giả là m "kẻ đà o thoát" để cà i cắm, nằm vùng. Mặc dù có liên minh CIA-SEPES, Diệm vẫn tiếp tục phụ thuá»™c và o CIA để thu tháºp tin tình báo và CIA vẫn luôn cố gắng giúp chÃnh phá»§ Diệm xây dá»±ng năng lá»±c tình báo quốc gia riêng. CÆ¡ quan Tình báo an ninh đối ná»™i thá»i Pháp thuá»™c là Sureté được đổi tên lại là Cục Cảnh sát đặc biệt (PSB) vẫn còn lưu trữ hồ sÆ¡ vá» Việt Minh và thà nh phần cá»™ng tác trong Nam, vì thế CIA khai thác PSB để theo dõi, thu tháºp thông tin vá» Việt Cá»™ng. PSB đã tá» ra hợp tác rất tÃch cá»±c. Tuy nhiên, ná»— lá»±c liên kết tình báo nhằm xây dá»±ng má»™t cÆ¡ quan tình báo độc láºp cho chÃnh quyá»n Diệm đã không Ä‘i đến đâu, sá»›m bị lãng quên khi những vấn đỠbất ổn vá»›i các giáo phái tiếp tục bùng phát và o những tháng đầu năm 1955. Lansdale và Harwood do quá báºn rá»™n giải quyết vấn đỠgiáo phái nên ná»— lá»±c thu tháºp tin tức tình báo vá» miá»n Bắc trong giai Ä‘oạn nà y đà nh bị gác lại. Trò há» trưng cầu dân ý đưa Ngô Äình Diệm lên là m Tổng thống miá»n Nam Sá» gia Thomas L. Ahern Jr đã viết rằng không có sá»± trợ giúp cá»§a CIA thông qua cặp bà i trùng Lansdale-Harwood thì chế độ Ngô Äình Diệm khó trụ nổi quá 6 tháng đầu tiên. CIA (cụ thể là Lansdale và Harwood) đã giúp Diệm từ chuyện lá»›n đến chuyện nhá», hết thu phục các giáo phái (đặc biệt là Cao Äà i Tây Ninh) rồi đến Ä‘áºp tan âm mưu đảo chÃnh cá»§a tướng Nguyá»…n Văn Hinh, chỉ huy quân đội thân Pháp và o cuối năm 1954.
 |
Ngồi hà ng đầu, trái qua: tướng Nguyễn Văn Hinh, tướng Lê Văn Tỵ, Ed Lansdale và phụ tá Joe Redick.
|
Nhưng cuá»™c "tảo thanh" các giáo phái và lá»±c lượng Bình Xuyên diá»…n ra cuối tháng 4/1955 má»›i là vụ căng thẳng nhất trong giai Ä‘oạn đầu bình ổn chÃnh quyá»n Ngô Äình Diệm. Äó cÅ©ng là cao Ä‘iểm hợp tác giữa CIA vá»›i anh em Diệm - Nhu. Nhá» sá»± há»— trợ đắc lá»±c cá»§a Lansdale và Harwood, anh em Diệm - Nhu đã dẹp tan được "mối há»a" Bình Xuyên, buá»™c Bảy Viá»…n phải rút lá»±c lượng vá» máºt khu Rừng Sác cố thá»§. Không những thế, cái gương Bình Xuyên còn có tác dụng răn Ä‘e, khiến cho lá»±c lượng Hòa Hảo ở miá»n Tây phải co vòi, rụt cổ, trong khi phái Cao Äà i đã vá» theo Diệm từ sau cuá»™c thương thảo cá»§a Lansdale vá»›i tướng Trịnh Minh Thế mùa thu năm 1954. Tháng 7/1955, thông qua sá»± trung gian thương lượng cá»§a Lansdale, các lá»±c lượng quân sá»± còn lại cá»§a Cao Äà i, Hòa Hảo đã đồng ý sáp nháºp và o quân đội quốc gia. Sau những biến động đó, Diệm bắt đầu tÃnh đến chuyện phế truất Vua Bảo Äại nhằm hợp thức hóa chế độ cầm quyá»n cá»§a ông ta từ vÄ© tuyến 17 trở và o để "né" Hiệp định Geneva (tổ chức tổng tuyển cá» và o tháng 7/1956). Washington không đồng tình kế hoạch cá»§a Diệm vì cho rằng thá»i cÆ¡ chưa đến, và không đủ cÆ¡ sở pháp lý cho việc đó. Thế nhưng, Lansdale lại là ngưá»i đã giúp Diệm thá»±c hiện ý đồ bằng cách hiến kế Diệm tiến hà nh trò há» trưng cầu dân ý ngà y 23/10/1955, vá»›i kết quả có tá»›i 98% phiếu á»§ng há»™ Diệm lên thay cá»±u hoà ng Bảo Äại. Sau đó 3 ngà y (26/10), Diệm tá»± phong là m Tổng thống, truất phế Vua Bảo Äại, khai sinh ná»n Äệ nhất Cá»™ng hòa. Äiá»u ná»±c cưá»i ở đây là tổng số phiếu đã kiểm lại nhiá»u hÆ¡n tổng số cá» tri đăng ký đến 150.000 phiếu (!?). Trạm CIA, Tòa đại sứ, Tổng hà nh dinh CIA, Nhà Trắng và Bá»™ Ngoại giao, tất cả Ä‘á»u biết việc gì đã xảy ra đằng sau mà n kịch khôi hà i nà y nhưng Ä‘á»u coi như không hay biết gì cả. Sau khi tướng Trịnh Minh Thế chết (cuối tháng 4/1955), ảnh hưởng cá»§a Lansdale và Harwood đối vá»›i anh em Diệm - Nhu cÅ©ng suy yếu dần. Mặc dù Lansdale và Harwood vẫn là m cố vấn cho Diệm - Nhu cho đến hết kỳ nhiệm vụ, nhưng quan hệ giữa đôi bên đã có phần lạnh nhạt hÆ¡n và không Ãt lần tranh cãi, mâu thuẫn gay gắt. Tháng 4/1956, Harwood mãn nhiệm vụ rá»i Sà i Gòn. Tháng 12/1956, đến lượt Lansdale cÅ©ng mãn nhiệm trở vá» Washington là m việc trong Bá»™ Quốc phòng. Trạm CIA do Lansdale chỉ huy bên trong Tòa đại sứ cÅ©ng ngưng hoạt động từ đó, và CIA chỉ còn má»™t trạm duy nhất tại Sà i Gòn. 
|
Äầu năm 1957, Trạm CIA cÅ©ng thay ngôi đổi chá»§, Nicholas Natsios đến thay thế John Anderton là m Trưởng trạm. Ngưá»i được cá» thay thế Lansdale và Harwood há»— trợ Trưởng trạm Natsios liên lạc vá»›i anh em Diệm - Nhu là Douglas Blaufarb. CÅ©ng từ đó, Diệm không còn phụ thuá»™c nhiá»u và o sá»± giúp đỡ cá»§a CIA trong việc quan hệ vá»›i các giáo phái cÅ©ng như trong liên hệ vá»›i Washington. Ngược lại, CIA sẽ bắt đầu những năm tháng hợp tác đầy khó khăn vá»›i anh em Diệm - Nhu. Và thất bại cứ nối tiếp thất bại là m Ä‘au đầu nhiá»u bá»™ óc được xem là cừ khôi nhất trong là ng tình báo Mỹ lúc bấy giá». Äi tìm má»™t "CIA" cho miá»n Nam Việt Nam Cho đến cuối năm 1957, công cụ hợp tác tình báo duy nhất giữa anh em Diệm - Nhu vá»›i CIA vẫn là SEPES. Nhưng SEPES tá» ra không phải là cÆ¡ quan tình báo chuyên nghiệp, và chỉ mang dáng vẻ cá»§a má»™t cÆ¡ quan phản gián, phản ánh ná»—i ám ảnh vá» an ninh ná»™i bá»™ cá»§a anh em Diệm - Nhu. Phản gián chống mạng lưới tình báo nằm vùng siêu đẳng cá»§a “Việt Cá»™ng†chỉ là má»™t mảng nhá», trong khi các hoạt động an ninh khác, như thanh lá»c lý lịch cá»§a các thà nh viên má»›i gia nháºp đảng Cần lao được đặt nặng hÆ¡n. Sá»± lệch lạc trong hoạt động tình báo nà y cá»™ng vá»›i thái độ thá» Æ¡ cá»§a Nhu và cÆ¡ quan SEPES cá»§a ông ta cà ng là m giảm khả năng tiếp cáºn cá»§a CIA đối vá»›i các chiến dịch chống Cá»™ng ở miá»n Bắc lẫn miá»n Nam. Chỉ có 29 trong tổng số 219 nhân viên SEPES được bố trà cho Cục Tác chiến ngoà i lãnh thổ (EOB), và chỉ có 2 trong số nà y được Darwin Curtis, liên lạc viên cá»§a CIA trong tổ chức SEPES đánh giá là "đạt trình độ chuyên nghiệp". Mặc dù váºy, CIA vẫn phụ thuá»™c khá nhiá»u và o SEPES để thu tháºp tin tình báo vá» miá»n Bắc, chá»§ yếu là khai thác qua trạm thẩm vấn ngưá»i tị nạn ở Quảng Trị. Äó có thể được xem là thất bại thứ hai cá»§a CIA trong quá trình hợp tác tình báo vá»›i anh em Diệm - Nhu, sau thất bại đầu tiên năm 1954.
 |
Trưởng trạm CIA Nicholas Natsios (trái) và Ngô Äình Diệm.
|
Natsios rất muốn chấm dứt tình trạng lệ thuá»™c cá»§a CIA và o SEPES trong các chiến dịch hợp tác. Tháng 12/1957, CIA bắt đầu há»— trợ má»™t chương trình quấy phá các cÆ¡ sở duyên hải miá»n Bắc. Thông qua Trần Trung Dung, Natsios nắm được ý định cá»§a Diệm là sẽ triển khai thu tháºp tin tình báo ở giai Ä‘oạn sau cá»§a chiến dịch, Natsios chá»›p thá»i cÆ¡ đỠxuất vá»›i Diệm triển khai má»™t chương trình riêng, tuyển má»™ toà n bá»™ nhân sá»± tình báo má»›i. Má»™t lần nữa, Natsios lại phải thất vá»ng vì Diệm chỉ đồng ý vá»›i kế hoạch đó sau khi đã phái Dung Ä‘i tham khảo ý kiến Nhu. Natsios đà nh phải chấp nháºn vai trò can thiệp từ xa cá»§a Nhu, để cho Äại tá Lê Quang Tung (ngưá»i cá»§a Diệm) Ä‘iá»u hà nh chương trình nà y. Äiá»u ai cÅ©ng biết rằng Tung là tay chân thân tÃn cá»§a Diệm và ông ta cÅ©ng không há» có ý định là m vui lòng ngưá»i Mỹ. Như phần trên đã nói, bên cạnh SEPES còn có PSB là cÆ¡ quan tình báo ná»™i địa thuá»™c Sở Cảnh sát quốc gia, tiá»n thân là Cục An ninh Sureté cá»§a Pháp. PSB tá» ra hợp tác tÃch cá»±c hÆ¡n SEPES, nhưng má»i ná»— lá»±c rồi cÅ©ng chẳng giúp CIA thâm nháºp được và o các tổ chức cá»§a cách mạng miá»n Nam. Trong giai Ä‘oạn Diệm tăng cưá»ng các hoạt động đà n áp dân chúng, ban hà nh Luáºt 10/59, CIA đã gần như đứng ngoà i má»i hoạt động thám báo cá»§a Diệm - Nhu. Những thông tin thu tháºp được thông qua PSB hầu không sá» dụng được. William Colby đến Sà i Gòn là m Phó trạm CIA từ tháng 2/1959. Äến tháng 6/1960, Colby lên thay Natsios là m Trưởng trạm CIA. Ngay từ đầu, Colby đã ấp á»§ má»™t định hướng má»›i cho CIA trong việc hợp tác vá»›i anh em Diệm - Nhu. Vá»›i sá»± đồng tình cá»§a Tổng hà nh dinh CIA, Colby khởi xướng má»™t chương trình khôi phục hoà n toà n các quan hệ hợp tác vá»›i Dinh Gia Long đã bị phai nhạt từ cuối năm 1956. Là má»™t chuyên gia giá»i vá» tâm lý chiến, Colby đã áp dụng chiến thuáºt "mưa dầm thấm lâu" để thu phục nhân tâm anh em Diệm - Nhu. Có thể nói, từ khi Colby đến, quan hệ giữa CIA vá»›i anh em Diệm - Nhu đã sôi động trở lại vá»›i hà ng loạt kiến nghị, chương trình cá»§ng cố quan hệ và chấn chỉnh các chương trình tâm lý chiến để đạt mục tiêu bình định nông thôn miá»n Nam. Trong các ná»— lá»±c nà y, việc cÆ¡ cấu lại hoạt động tình báo là má»™t yêu cầu quan trá»ng. Sau 6 năm ì ạch và thụ động, rốt cuá»™c Dinh Gia Long cÅ©ng yêu cầu Trạm CIA hiến kế là m cách nà o để tổ chức má»™t cÆ¡ quan tình báo tương tá»± như CIA tại miá»n Nam Việt Nam. Bá»™ trưởng Ngoại giao Nguyá»…n Äình Thuần cÅ©ng Ä‘Ãch thân nhá» Colby cố vấn cho việc tìm kiếm má»™t ứng cá» viên đứng đầu cÆ¡ quan nà y. Colby cấp tốc xin ý kiến Tổng hà nh dinh CIA và được báºt đèn xanh. Tuy nhiên, có má»™t ý kiến phản biện cho rằng mô hình tương tá»± đã thất bại ở nhiá»u nÆ¡i khác thuá»™c thế giá»›i thứ ba, bởi lẽ đơn giản là các chÃnh quyá»n nà y sau khi đã được CIA giúp xây dá»±ng xong bá»™ máy tình báo riêng sẽ quay sang tìm cách ngăn chặn CIA can thiệp và o các hoạt động tình báo cá»§a mình. Colby đỠxuất mô hình "cÆ¡ quan Ä‘iá»u phối tình báo" nhằm táºp trung hoạt động các cÆ¡ quan tình báo miá»n Nam Việt Nam vá» má»™t mối mà không cần láºp thêm má»™t đơn vị tình báo nữa. Colby cÅ©ng nghÄ© rằng cÆ¡ quan nà y khi cần có thể thu tháºp tin tình báo và bảo vệ bà máºt các nguồn thông tin đối vá»›i các cÆ¡ quan khác. Tổng hà nh dinh và Colby Ä‘á»u nhất trà vá»›i đỠxuất giao cho Ngô Äình Luyện (em trai cá»§a Diệm và Nhu) là m giám đốc cÆ¡ quan nà y, vì thêm má»™t "ngưá»i trong gia đình Diệm - Nhu" Ä‘iá»u hà nh công việc sẽ giúp CIA che mắt được Giám đốc SEPES Trần Kim Tuyến và tránh được những quấy phá cá»§a ông nà y. Láºp cÆ¡ quan tình báo xong, coi như Colby thà nh công bước đầu trong việc tạo Ä‘iá»u kiện thuáºn lợi để tái xác láºp ảnh hưởng đối vá»›i anh em Diệm - Nhu nhằm thúc đẩy các chương trình, chiến lược chống “Việt Cá»™ng†ở miá»n Nam và phá hoại miá»n Bắc. Nhưng, sá»± Ä‘á»i không bao giá» suôn sẻ. Mặc dù ngưá»i Mỹ đã có nhiá»u Ä‘iá»u chỉnh trong chÃnh sách hợp tác vá»›i Sà i Gòn, nhưng những nhược Ä‘iểm cố hữu cá»§a anh em Diệm - Nhu và chế độ cá»§a hỠđã không thể sá»a chữa được nữa, khiến há» ngà y cà ng Ä‘i chệch mục tiêu và chiến lược cá»§a quan thầy Mỹ. Äây chÃnh là lý do dẫn đến cuá»™c "thay ngá»±a giữa dòng" tháng 11/1963

|
Lucien Conein.
|
|
|
|
 |
 |
 |
 |
 |
Tuyển Sinh
|
Tuyển Dụng
|
Giáo Trình
|
Thư Viện Phần Má»m
|
Góc Cao Há»c
|
|