JPAGE_CURRENT_OF_TOTAL
|
Â
|
|
|
21/04/2009
“CIA and the House of Ngo†(CIA và nhà há» Ngô) là 1 trong 6 quyển sách của nhà sá» há»c Thomas L. Ahern Jr (cá»±u Ä‘iệp viên CIA từng nhiá»u năm hoạt Ä‘á»™ng tại chiến trÆ°á»ng miá»n Nam Việt Nam) vá» các hoạt Ä‘á»™ng bà máºt của Cục Tình báo trung Æ°Æ¡ng Mỹ (CIA) tại Việt Nam, Là o, Campuchia trong chiến tranh Việt Nam. Trong loạt bà i đầu tiên nà y, chúng tôi xin trÃch dịch má»™t số ná»™i dung liên quan đến những mối quan hệ bà máºt giữa CIA vá»›i anh em Ngô Äình Diệm, Ngô Äình Nhu, những khúc mắc, mâu thuẫn giữa anh em há» Ngô vá»›i các quan thầy Mỹ, nguyên nhân, âm mÆ°u của cuá»™c đảo chÃnh ngà y 1/11/1963 và sá»± sụp đổ của chế Ä‘á»™ Diệm - Nhu. 1. "Chá»n mặt gá»i và ng" Năm 1951, CIA bắt đầu các hoạt Ä‘á»™ng tại Việt Nam. Nhiệm vụ ban đầu của cÆ¡ quan nà y là há»— trợ ngÆ°á»i Pháp duy trì thế tráºn chống Việt Minh do Chủ tịch Hồ Chà Minh lãnh đạo. Tuy nhiên, đến giai Ä‘oạn 1953-1954, ngÆ°á»i Pháp ngà y cà ng thất thế, nhất là sau tráºn đại bại trong chiến dịch Äiện Biên Phủ (tháng 5/1954) dẫn đến việc ký kết Hiệp định Geneva (tháng 7/1954). Washington bắt đầu chuẩn bị kế hoạch nhảy và o thay chân Pháp, và nhiệm vụ của CIA là chuyển sang tìm kiếm má»™t nhân váºt đủ bản lÄ©nh để đứng ra xây dá»±ng “thà nh trì chống Việt Minh†ở miá»n Nam Việt Nam. Mối quan hệ giữa anh em Diệm - Nhu vá»›i CIA thá»±c ra đã bắt đầu từ khá lâu trÆ°á»›c khi ông Diệm lên nắm quyá»n (tháng 7/1954). Ngay từ khi CIA má»›i đến Việt Nam, Ngô Äình Nhu là má»™t cầu nối liên hệ cá»±c kỳ quan trá»ng. Trong giai Ä‘oạn đầu (từ năm 1950 đến trÆ°á»›c tháng 1/1953), ông Nhu là đưá»ng dây liên lạc duy nhất của CIA trong các hoạt Ä‘á»™ng chÃnh trị tại Sà i Gòn. Và xuyên suốt quá trình 9 năm hợp tác giữa CIA vá»›i chÃnh quyá»n Sà i Gòn, ông Nhu luôn đóng vai trò cầu nối của má»i liên lạc giữa CIA vá»›i ngÆ°á»i anh trai.
|
Anh em Diệm - Nhu.
|
Mặc dù chẳng có thà nh tÃch gì nổi báºt, nhÆ°ng Ngô Äình Diệm vẫn là chá»n lá»±a số 1 của các quan thầy Mỹ - Pháp, và sau đó trở thà nh thà nh trì chống Cá»™ng của Mỹ ở miá»n Nam Việt Nam, vì Ngô Äình Diệm có má»™t số đặc Ä‘iểm hiếm có và o thá»i đó: tinh thần chống Cá»™ng, theo đạo Thiên Chúa và biết tiếng Anh. Tuy nhiên, sá»± chá»n lá»±a nà y cÅ©ng đã tạo ra mầm mống chống đối trong hà ng ngÅ© các tÆ°á»›ng tá xuất thân từ lò Ä‘Ã o tạo của Pháp và cả các giáo phái miá»n Nam, nhÆ° Cao Äà i, Hòa Hảo và lá»±c lượng Bình Xuyên của tÆ°á»›ng Bảy Viá»…n... Từ cuối năm 1953 đến trÆ°á»›c khi Ngô Äình Diệm lên là m Thủ tÆ°á»›ng, Ngô Äình Nhu tiếp tục là cầu nối liên lạc giữa CIA vá»›i Diệm. Thông qua Nhu, CIA đã tìm hiểu nắm bắt được những ý định của Ngô Äình Diệm cÅ©ng nhÆ° các tham vá»ng tÆ°Æ¡ng lai của Nhu. Nhu đã thẳng thắn tuyên bố vá»›i CIA rằng, ông ta có khả năng "cầm lái" anh mình. Thá»±c tế, Nhu vừa là ngÆ°á»i thân, vừa là cố vấn thân cáºn nhất, luôn luôn ở sát cạnh Diệm để kịp thá»i Ä‘Æ°a ra những quyết sách theo đúng ý đồ của mình. CIA nháºn định: muốn Ä‘iá»u khiển Diệm tất phải tác Ä‘á»™ng thông qua Nhu. Äiá»u nà y cá»™ng vá»›i tà i Ä‘a mÆ°u túc trà và lòng nhiệt tình cá»™ng tác đã giúp Nhu trở thà nh trá»ng tâm trong má»i kế hoạch hà nh Ä‘á»™ng bà máºt của CIA tại Việt Nam. 2. Và i nét vá» trùm tình báo Edward Lansdale CIA có 2 cÆ¡ sở hoạt Ä‘á»™ng tại Sà i Gòn, bao gồm: Trạm CIA, thÆ°á»ng gá»i là trạm chÃnh quy, đảm nhiệm các hoạt Ä‘á»™ng chÃnh của CIA; và trạm thứ hai, còn gá»i là "trạm Lansdale", bao gồm các cố vấn, nhân viên ngoại giao hoạt Ä‘á»™ng ngầm từ bên trong Tòa đại sứ Mỹ, dÆ°á»›i quyá»n chỉ huy của trùm tình báo Edward Lansdale. Tháng 4/1954, Paul Harwood được Ä‘iá»u Ä‘á»™ng từ Manila, Philippines đến Sà i Gòn, hoạt Ä‘á»™ng bên trong Trạm CIA, há»— trợ Trưởng trạm Emmett McCarthy trong việc tiếp cáºn anh em Diệm - Nhu. Hai tháng sau (6/1954), Äại tá Edward Lansdale cÅ©ng xuất hiện tại Tòa đại sứ Mỹ vá»›i chức vụ Tùy viên Không quân. Thá»±c chất vai trò của 2 ông nà y là cố vấn cho anh em Diệm - Nhu, và cả 2 đã hoạt Ä‘á»™ng nhÆ° má»™t cặp bà i trùng cho đến khi Harwood vá» nÆ°á»›c tháng 4/1956.
|
Chuyên gia đảo chÃnh Lansdale, năm 1963.
|
TrÆ°á»›c đây, Lansdale từng đến Việt Nam và o năm 1953 trong thà nh phần phái bá»™ quân sá»± Mỹ do tÆ°á»›ng John O'Daniel dẫn đầu há»— trợ Pháp Ä‘ang ngà y cà ng thất thế. Má»™t Ä‘iá»u thú vị là Lansdale không phải là ngÆ°á»i của CIA. Ông ta xuất thân từ OSS (Văn phòng phục vụ chiến lược, tiá»n thân của CIA), nhÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng tình báo khắp nÆ¡i theo sá»± Ä‘iá»u Ä‘á»™ng của ChÃnh phủ Mỹ. Ông ta từng được Washington giao 5 triệu USD bay sang Philippines há»— trợ chÃnh quyá»n Elpidio Quirino chống lại lá»±c lượng Hukbalahap (quân Ä‘á»™i của đảng Cá»™ng sản Philippines thá»i đó). Sau đó, Lansdale kết thân vá»›i Ramon Magsaysay và giúp ông nà y già nh thắng lợi trÆ°á»›c Quirino trong cuá»™c bầu cá» cuối năm 1953 và lên là m Tổng thống Philippines. Äến Sà i Gòn lần nà y, Lansdale hoạt Ä‘á»™ng dÆ°á»›i vá» bá»c Tùy viên Không quân bên trong Tòa đại sứ Mỹ. Thá»±c chất, Äại tá Lansdale chÃnh là "trưởng trạm 2" của CIA tại Sà i Gòn, có nhiệm vụ giúp Ngô Äình Diệm xây dá»±ng nhà nÆ°á»›c "dân chủ" trên vùng lãnh thổ từ vÄ© tuyến 17 trở và o là m thà nh trì chống Cá»™ng tại Äông Nam Ã. Nhá» kinh nghiệm và thà nh công tại Philippines, Lansdale tá»± tin rằng ông ta đã nắm trong tay "bà quyết" đánh bại các cuá»™c nổi dáºy của quân cách mạng. Vì thế tháng 7/1954, Lansdale mạnh miệng tuyên bố trÆ°á»›c Giám đốc CIA Allen Dulles rằng, mục tiêu của ông ta không gì khác hÆ¡n là xây dá»±ng má»™t "ná»n tảng chÃnh trị" ở Äông DÆ°Æ¡ng, nếu thà nh công, sẽ "giúp CIA nắm quyá»n kiểm soát chÃnh phủ và thay đổi toà n bá»™ bầu không khà chÃnh trị" tại đây. Thá»±c tế sau năm đầu của chÃnh quyá»n Ngô Äình Diệm, Lansdale vẫn chÆ°a thể là m được nhÆ° đã tuyên bố. Mặc dù Lansdale luôn cố gắng tạo ảnh hưởng đối vá»›i Diệm để thuáºn tiện việc triển khai các chÆ°Æ¡ng trình, chiến lược của Washington tại miá»n Nam Việt Nam, nhÆ°ng tÃnh thụ Ä‘á»™ng, ngoan cố và chÃnh sách cai trị Ä‘á»™c tà i, phản dân chủ của Ngô Äình Diệm cá»™ng vá»›i sá»± tham nhÅ©ng, lá»™ng quyá»n của Nhu đã không chỉ là m há»ng nhiá»u kế hoạch của Lansdale mà rốt cuá»™c còn là m sụp đổ chế Ä‘á»™ cá»™ng hòa mà CIA đã cất công há»— trợ xây dá»±ng. 3. CIA và cuá»™c di dân lịch sá» 1954-1955 Tình hình rối loạn trong những tuần lá»… đầu sau khi Diệm lên nắm quyá»n và nhất là sau khi Hiệp định Geneva được ký kết (tháng 7/1954) đặt chÃnh quyá»n non trẻ của ông ta trong tình trạng bị Ä‘e dá»a triá»n miên. Chúng cÅ©ng là ná»—i ám ảnh thÆ°á»ng trá»±c đối vá»›i các trạm CIA, cho nên CIA luôn phải tìm cách củng cố ná»n tảng chÃnh trị cho Diệm - Nhu, cả ở trong và ngoà i vÄ© tuyến 17. Không chỉ lo ngại bị miá»n Bắc "thôn tÃnh", CIA còn lo Diệm có thể dá»… dà ng bị các thế lá»±c chống đối trong Nam nhÆ° tÆ°á»›ng Nguyá»…n Văn Hinh, bác sÄ© Phan Quang Äán thuá»™c phe đối láºp... láºt đổ, trong khi chÃnh quyá»n Ngô Äình Diệm vẫn chÆ°a thu phục được lòng dân, nhất là vùng nông thôn. Các Ä‘iá»u khoản trong Hiệp định Geneva Ä‘Æ°a ra 2 thá»i hạn để các bên thá»±c thi: thứ nhất là thá»i hạn 300 ngà y để những ngÆ°á»i Việt muốn theo bên nà o thì di cÆ° theo ý nguyện, lấy vÄ© tuyến 17 và dòng sông Bến Hải là m ranh giá»›i tạm chia đôi đất nÆ°á»›c Việt Nam; và thá»i hạn thứ 2 là và o tháng 7/1956 sẽ tổ chức tổng tuyển cá» thống nhất trên toà n quốc.
Từ thá»±c tế phải thá»±c thi các Ä‘iá»u khoản Hiệp định Geneva, Lansdale tÃnh toán rằng Diệm cần xây dá»±ng má»™t cÆ¡ sở ủng há»™ vững chắc trong dân chúng. Cuá»™c di dân từ Bắc và o Nam là tối quan trá»ng, đòi há»i Diệm phải chuẩn bị 2 giải pháp cùng lúc: thứ nhất là giải quyết tái định cÆ° cho ngÆ°á»i di cÆ°; và thứ hai là thiết láºp ná»n tảng ủng há»™ ông ta ở vùng nông thôn. Äể chuẩn bị, Thủ tÆ°á»›ng Diệm đã láºp ra má»™t "ủy ban liên bá»™ vá» ngÆ°á»i tị nạn". NhÆ°ng ủy ban nà y hầu nhÆ° không hoạt Ä‘á»™ng gì, cho nên Lansdale yêu cầu Diệm phải thay má»™t ủy ban má»›i có năng lá»±c hÆ¡n để thá»±c hiện công tác di dân nhÆ° ý muốn của CIA. NhÆ°ng Lansdale lại lo ngại sẽ có hà ng ngà n ngÆ°á»i không chịu rá»i miá»n Bắc, và nhÆ° thế kế hoạch di dân sẽ thất bại. Diệm theo đạo Thiên Chúa, cho nên thà nh phần di cÆ° được nhắm đến chủ yếu là những ngÆ°á»i theo đạo Thiên Chúa. Thế là Lansdale cho triển khai má»™t chiến dịch mang tên "ÄÆ°á»ng đến Tá»± do" (The Passage to Freedom) do nhóm Ä‘iệp viên cà i cắm ở lại miá»n Bắc sau Hiệp định Geneva thá»±c hiện nhằm xúi giục ngÆ°á»i theo đạo Thiên Chúa di cÆ°. Lợi dụng đức tin của giáo dân, nhóm của Lansdale đã tung tin đồn rằng "Äức Mẹ Maria Ä‘ang Ä‘i và o miá»n Nam". Thá»i Ä‘iểm đó (tháng 8/1954), Việt Minh chÆ°a và o tiếp quản Hà Ná»™i. Lợi dụng Ä‘iểm nà y, các Ä‘iệp viên của Lansdale còn rải truyá»n Ä‘Æ¡n phao tin đồn thất thiệt bôi xấu Việt Minh để kÃch Ä‘á»™ng dòng ngÆ°á»i di cÆ° đông hÆ¡n. NhÆ° váºy, tÃnh đến tháng 5/1955 (kết thúc đợt di cÆ°), đã có hÆ¡n 900.000 ngÆ°á»i từ miá»n Bắc và o Nam sinh sống, tạo nên má»™t là n sóng di cÆ° chÆ°a từng có trong lịch sá». 4. CIA và các giáo phái Tháng 9/1954, chÆ°Æ¡ng trình di cÆ° Ä‘ang tiếp diá»…n. Diệm muốn lợi dụng CIA để lôi kéo các giáo phái chống Việt Minh là Cao Äà i ở vùng Äông Nam Bá»™ và Hòa Hảo ở vùng đồng bằng sông Cá»u Long. Từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, ngÆ°á»i Pháp đã lên kế hoạch lôi kéo các giáo phái bằng cách cung cấp tiá»n bạc và phÆ°Æ¡ng tiện váºn chuyển để chống lại Việt Minh.
|
Lansdale (bên trái) trong lần tiếp xúc vá»›i Trịnh Minh Thế (dấu X) tháng 9/1954 tại núi Bà Äen, Tây Ninh.
|
Sau Hiệp định Geneva, các giáo phái quay ra chống lại chÃnh quyá»n má»›i của Ngô Äình Diệm. NhÆ°ng việc tà i trợ và cung cấp khà tà i của ngÆ°á»i Pháp không kéo dà i được lâu nên không còn thu phục được thủ lÄ©nh các giáo phái nữa. Nếu Diệm có thể thay thế ngÆ°á»i Pháp cung cấp khà tà i và tiá»n bạc, các giáo phái sẽ theo Diệm. NhÆ°ng Diệm không có tiá»n.
|