Vietnamese-VNFrench (Fr)简体中文English (United Kingdom)

Khoa Lịch Sử
Bạn biết quá khứ, bạn hiểu hiện tại, bạn tiên đoán tương lai
 

 
Trang Chá»§ ÄỌC BÃO GIÚP BẠN VIỆT NAM Cá»” TRUNG ÄẠI Nhã nhạc cung đình Huế - Page 2
Nhã nhạc cung đình Huế - Page 2 PDF Print E-mail
Wednesday, 15 December 2010 22:11
Article Index
Nhã nhạc cung đình Huế
Page 2
All Pages
Âm nhạc cung đình Việt bắt nguồn từ âm nhạc dân gian, chá»n lá»c, tinh chế và nâng cao cho phù hợp vá»›i lối sống và lá»… nghi cá»§a cung đình. Có thể nói âm nhạc cung đình mang âm hưởng cá»§a âm nhạc dân gian Việt Nam.

Bên cạnh đó, trong quá trình phát triển, âm nhạc cung đình Việt Nam có tiếp thu ảnh hưởng cá»§a âm nhạc cung đình Trung Hoa (ví dụ như quan niệm vá» vÅ© trụ và nhân sinh liên quan đến âm dương ngÅ© hành...) và ná»n âm nhạc Cham Pa. Äây cÅ©ng chính là nét tương đồng chung cá»§a văn hoá phương Äông.

Nhã nhạc mang bản sắc văn hoá đậm nét, mang âm Ä‘iệu đặ trưng, thể hiện phong cách, tâm hồn, bản sắc Việt nói chung và Huế nói riêng. Nhã nhạc là má»™t trong những đại diện cá»§a văn hoá cung đình Huế. Vá» mặt âm nhạc há»c, Nhã nhạc có mối liên hệ gần gÅ©i vá»›i âm nhạc dân gian Huế, như việc cùng áp dụng má»™t số loại hÆ¡i nhạc đặc trưng như hÆ¡i Khách, hÆ¡i Dá»±ng.

Trong âm nhạc truyá»n thống Việt Nam, hÆ¡i nhạc được cấu thành bởi yếu tố thang âm và các hình thức trang Ä‘iểm chữ nhạc phù hợp vá»›i ngữ Ä‘iệu giá»ng nói cá»§a từng địa phương. Vì vậy, hÆ¡i nhạc phản ánh rất rõ nét bản sắc văn hóa âm nhạc riêng cá»§a vùng Huế. Vá»›i việc áp dụng các loại hÆ¡i nhạc cá»§a Huế, Nhã nhạc thể hiện rõ bản sắc văn hóa Huế, đặc biệt là văn hóa cung đình. Tính ưu việt cá»§a Nhã nhạc còn được thể hiện ở chá»— nó đã gây ảnh hưởng không nhỠđến nhiá»u loại hình âm nhạc khác trong vùng như Ca Huế, nhạc Tuồng, nhạc múa cung dình. Và, vượt ra khá»i vùng đất khai sinh ra nó, Nhã nhạc đã lan toả vào miá»n Nam để khai sinh ra những hình thức nghệ thuật biểu diá»…n má»›i, đó là loại hình Ä‘á»n ca tài tá»­ (má»™t loại nhạc thính phòng) và hình thức sân khấu Cải lương vốn rất phổ biến trên toàn quốc trong mấy thập ká»· qua.

Nhã nhạc có các chức năng văn hoá, xã há»™i, biểu tượng sấu sắc. Äây là má»™t loại hình âm nhạc bác há»c, phản ánh nhận thức, thẩm mỹ nghệ thuật cá»§a giai cấp quý tá»™c xã há»™i phong kiến, má»™t thành phần đóng vai trò chá»§ đạo trong xã há»™i Việt Nam suốt hÆ¡n 10 thế ká»· (từ thế ká»· X đến thế ká»· XIX).

Bên cạnh đó, nhã nhạc còn là má»™t thành tố cá»§a các cuá»™c tế lá»…, lá»… cung đình như Tế Giao, Tế Miếu, Lá»… Äại triá»u, Thưá»ng triá»u; là phương tiện văn hoá giúp con ngưá»i giao tiếp vá»›i thế giá»›i thần linh; là má»™t biểu tượng cá»§a vương triá»u, cá»§a sá»± bình yên cho cả quốc gia. Nhã nhạc được coi là má»™t kiệt tác sáng tạo. Trong khi các thể loại âm nhạc khác ở Việt Nam Ä‘á»u là sáng tạo cá»§a địa phương thì Nhã nhạc là loại hình duy nhất mang tính chất quốc gia.

Nhã nhạc từng là quốc nhạc cá»§a triá»u đình quân chá»§, được sá»± quan tâm, chăm sóc đặc biệt cá»§a triá»u đình nên nó mang những giá trị nổi bật vá» mặt lịch sá»­ và nghệ thuật. Vá»›i chức năng phục vụ các nghi lá»… cá»§a triá»u đình và là phương tiện giao tiếp vá»›i thế giá»›i thần linh, Nhã nhạc mang tính triết lý cao. Nó thể hiện những quan niệm vá» vÅ© trụ và nhân sinh cá»§a ngưá»i Việt Nam nói riêng và phương Äông nói chung, chẳng hạn quan niệm vá» má»™t thế giá»›i siêu hình, ở đó Trá»i Äất, các thần linh và tổ tiên ngá»± trị; trong văn hoá cá»§a ngưá»i Việt cổ; tư tưởng Tôn quân...

Những quan niệm trên được biểu lá»™ rất rõ trong kết cấu các biên chế dàn nhạc, trong các động tác múa cÅ©ng như trong ná»™i dung các bài bản âm nhạc. Là loại hình âm nhạc nghi lá»…, Nhã nhạc có tính trang trá»ng, hoành tráng, phù hợp vá»›i các cuá»™c lá»… long trá»ng cá»§a triá»u đình.

Các dàn nhạc cung đình Việt Nam thưá»ng có quy mô lá»›n và được cÆ¡ cấu rất chặt chẽ, trong đó, vai trò cá»§a bá»™ gõ, đặc biệt là nhạc cụ trống (trống Trung, trống Chiến đối vá»›i đại nhạc và trống Bảng đối vá»›i Tiểu nhạc) rất quan trá»ng. Trống là nhạc cụ chá»§ chốt, giữ chức năng là ngưá»i dẫn đưá»ng cho toàn dàn nhạc.

Bằng những mô hình tiết tấu có quy ước (gá»i là các câu thá»§, câu vỹ), trống báo hiệu cho các nhạc công trong dàn nhạc lúc nào thì bắt đầu cá»­ nhạc, đánh những bài bản gì và lúc nào thì kết thúc bản nhạc. Vì thế, trống được xem như ngưá»i chỉ huy đối vá»›i các dàn nhạc cung đình.

Vá»›i vai trò là má»™t thành tố cá»§a cuá»™c lá»…, Nhã nhạc là loại nhạc không tồn tại độc lập mà gắn bó vá»›i quy trình cá»§a nghi lá»…. Äiá»u này đòi há»i nhạc công phải bám theo từng tiết lá»… để cá»­ nhạc nhằm tạo ra sá»± hài hoà vỠâm thanh.

Mặt khác, các bài bản Nhã nhạc luôn là những bản hợp tấu nhiá»u nhạc cụ, có lúc có cả sá»± tham gia cá»§a múa và hát. Do đó, nó đòi há»i tối Ä‘a sá»± phối hợp cá»§a hàng trăm nhạc công, ca công và diá»…n viên tham gia diá»…n tấu trong cuá»™c lá»….

Nhạc cung đình thưá»ng có quy mô lá»›n và có sá»± tham gia cá»§a các nhiá»u loại nhạc cụ: kèn bóp, sáo trúc, nhị, thập lục, bầu, tam, tỳ bà và bá»™ gõ thanh la, sênh tiá»n, phách, trống chầu, trống chiến...

Các dàn nhạc và nhạc cụ cá»§a Nhã nhạc Ä‘a dạng và quy mô lá»›n, chẳng hạn Huyá»n nhạc có 26 nhạc công, Äại nhạc có đến 43 nhạc công. Các nhạc khí sá»­ dụng có âm sắc Ä‘a dạng, phong phú vá»›i đầy đủ tiếng kim, tiếng thổ, tiếng tÆ¡, tiếng trúc, tiếng da,... tạo nên những âm thanh trầm bổng, trong đục khác nhau.

Vì vậy khi hòa tấu, má»—i nhạc cụ cá»§a dàn nhạc Ä‘á»u nghe được rõ ràng mà không nhạc cụ nào lấn át nhạc cụ nào. Nhã nhạc Việt Nam có các hệ thống hÆ¡i nhạc phong phú như hÆ¡i Khách (Bắc), hÆ¡i Bằng, hÆ¡i Dung, hÆ¡i Nam, nó có khả năng diá»…n đạt tốt các sắc thái âm nhạc khác nhau.

Nhã nhạc Việt có hệ thống các bài bản rất phong phú. Chỉ riêng hệ thống nhạc chương đã có đến hàng trăm bản, ngoài ra còn có các bài bản khí nhạc dành cho Tiểu nhạc, Äại nhạc, Huyá»n nhạc,... Kỹ thuật diá»…n tấu trong Nhã nhạc hết sức tinh vi, đòi há»i má»™t trình độ chuyên nghiệp cao.

Nói đến Nhã nhạc Việt là nói đến kỹ thuật biểu diá»…n khí nhạc, trong đó má»—i nhạc cụ Ä‘á»u áp dụng má»™t mức độ kỹ thuật Ä‘iêu luyện nhất định. Chẳng hạn đối vá»›i các nhạc cụ dây, các kỹ thuật như rung, vá»—, vuốt, nhấn, vê được áp dụng như là những nguyên tắc để tạo nên vẻ đẹp cá»§a giai diệu và bản sắc văn hóa trong âm nhạc. Äối vá»›i Kèn Bóp, má»™t nhạc cụ nằm trong hệ thống Äại nhạc, tiếp hÆ¡i là má»™t rất tinh tế, đòi há»i ở nhạc công má»™t quá trình luyện tập hÆ¡i thở rất lâu dài và công phu.

Kỹ thuật tiếp hÆ¡i nghÄ©a là khi sắp hết má»™t luồng hÆ¡i, nhạc công phồng hai má rồi ép dần hai má để hÆ¡i vẫn thổi vào dăm kèn, trong khi đó, mÅ©i hít thật nhanh và nhiá»u hÆ¡i vào phổi để rồi lại tiếp tục vận hÆ¡i lên để thổi hÆ¡i vào dăm kèn. Cứ như vậy, luồng hÆ¡i thổi vào dăm kèn không bao giỠđứt quãng, tiếng kèn không bao giá» ngắt. Kỹ thuật này cho phép nhạc công chÆ¡i những Ä‘oạn nhạc dài vô kể mà không cần phải dừng lại dể lấy hÆ¡i.

Vá»›i nhạc cụ sáo trúc (thuá»™c Tiểu nhạc), kỹ thuật reo cÅ©ng đòi há»i má»™t trình độ kỹ thuật Ä‘iêu luyện. Muốn thá»±c hiện kỹ thuật này, hai môi cá»§a nhạc công hÆ¡i khép lại, mặt trên đầu lưỡi hÆ¡i chạm vào hàm trên, rồi phát hÆ¡i thật mạnh cho lưỡi rung thật Ä‘á»u.

Luồng hơi bị rung manh tia vào thành miệng lỗ thổi tạo ra những âm thanh nghe như tiếng vê ở nhạc khí dây gảy. Và đối với trống, nhạc công có thể tạo ra những hiệu quả nghe như tiếng gió lướt nhẹ, hoặc những cuộn khói kỳ lạ bay lên tận chín tầng mây, nơi có thần linh ngự trị...

Bên cạnh đó, kỹ thuật hoà tấu cũng cần có một trình độ điêu luyện rất cao. Trong quá trình hoà tấu, nhạc công phải chú ý lắng nghe nhau, nhất là nghe tiếng trống báo hiệu để vào thủ, ra vĩ thật nhịp nhàng, ăn ý. Chính vì thế, diễn tấu nhã nhạc phải là những nhạc công chuyên nghiệp, có quá trình lâu dài và công phu.

Là má»™t loại hình nghệ thuật gắn vá»›i cuá»™c sống cá»§a cung đình qua nhiá»u triá»u đại Lý, Trần, Lê, Nguyá»…n...và tồn tại đến tận hôm nay là má»™t bằng chứng độc đáo vá» mặt sáng tạo nghệ thuật.

Truyá»n thống văn hoá đó đã được duy trì và phát triển qua cả nghìn năm lịch sá»­ cá»§a dân tá»™c và phần nào được lưu truyá»n cho tá»›i ngày nay. Những giá trị này được thể hiện rất đậm nét trong các cuá»™c tế lá»… dân gian cá»§a ngưá»i dân địa phương.

Kể từ khi triá»u đình Nguyá»…n rÆ¡i vào tình trạng suy thoái trước nạn ngoại xâm cuối thế ká»· XIX, âm nhạc cung đình cùng các sinh hoạt văn hoá truyá»n thống khác cá»§a triá»u đình cÅ©ng dần dần phôi pha.

Cuối thá»i Nguyá»…n, triá»u đình chỉ còn duy trì 2 loại dàn nhạc là Äại nhạc và Tiểu nhạc vá»›i các nhạc cụ như sau: Äại nhạc gồm: trống, kèn, mõ, bồng, xập xoã; Tiểu nhạc gồm: trống bản, đàn Tỳ bà, Äàn Nhị, đàn Tam, Äịch, Tam âm, Phách tiá»n. Bên cạnh đó, vá»›i sá»± ảnh hưởng ngày càng mạnh mẽ cá»§a văn hoá phương Tây, đặc biệt là văn hoá Pháp, triá»u đình cho du nhập dàn Quân nhạc cá»§a phương Tây. Äến khi chế độ quân chá»§ Việt Nam chấm dứt vào năm 1945, âm nhạc cung đình Huế mất vị trí chức năng xã há»™i, môi trưá»ng diá»…n xướng nguyên thuá»· Ä‘i vào suy thoái có nguy cÆ¡ thất truyá»n.

Trong những năm gần đây, nước ta đã chú trá»ng đến công tác phục hồi nhã nhạc, cụ thể là từ năm 1993-1995, sau khi di sản kiến trúc Huế được UNESCO công nhận là di sản văn hoá nhân loại, má»™t dá»± án quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá Huế đã được đệ trình Chính phá»§ Việt Nam.

Ngày 12/2/1996, Chính phủ Việt Nam đã có Quyết định phê duyệt dự án quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di tích cố đô Huế 1996- 2010, trong đó mục tiêu bảo tồn di sản văn hoá phi vật thể cung đình Huế là một trong ba mục tiêu chính của Dự án.

Ngày 24/7/2005, Chính phá»§ Việt Nam đã có công văn vá» việc lập hồ sÆ¡ Âm nhạc cung đình Việt Nam: Nhã nhạc là loại hình âm nhạc truyá»n thống tiêu biểu cá»§a Việt Nam để đỠnghị UNESCO công nhận là Kiệt tác di sản Văn hóa Phi vật thể và Truyá»n khẩu cá»§a nhân loại đợt 2, năm 2003.

Tháng 11 năm 2003, Nhã nhạc (triá»u Nguyá»…n) đã được UNESCO ghi tên vào danh mục Các Kiệt tác Di sản phi vật thể cá»§a nhân loại.

Nguồn: Cpv.org.vn
http://hoisuhoc.vn/thongtinsuhoc.asp?id=197



 


 Äăng Nhập 




bogddt 1275359403_Portfolio 1275359468_Book 1275359498_adept_installer  hanhchinh
Tuyển Sinh
 Tuyển Dụng
 Giáo Trình
 Thư Viện Phần Má»m
Góc Cao Há»c