Tác giả: Tuần Việt Nam Bà i đã được xuất bản.: 22/04/2010 10:19 GMT+7
Nhà báo Aleksei Syunnenberg đã dà nh 40 năm Ä‘i tìm 6 cái tên của 6 ngÆ°á»i Việt đã có mặt trong Ä‘á»™i ngÅ© những ngÆ°á»i Cá»™ng sản chiến đấu chống phát-xÃt Äức ở chiến trÆ°á»ng lịch sá» ngoại ô MátxcÆ¡va năm 1941 để bảo vệ thủ đô Liên Xô và bảo vệ hoà bình thế giá»›i. Ông đã xác định được 4 cái tên và sẽ dà nh tất cả thá»i gian còn lại để tìm ra tên tuổi của 2 ngÆ°á»i còn vô danh. Ông rất cần sá»± giúp đỡ trong hà nh trình khó khăn nà y. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: KÃnh thÆ°a bạn Ä‘á»c VietNamNet, nhÆ° lá»i Ä‘á» dẫn trên Tuần Việt Nam, cuá»™c Bà n tròn hôm nay sẽ Ä‘em đến cho bạn Ä‘á»c má»™t vị khách đặc biệt - má»™t ngÆ°á»i đến từ nÆ°á»›c Nga, hay là Liên Xô cÅ© nhÆ° chúng ta vẫn thÆ°á»ng gá»i, mảnh đất mà nhiá»u ngÆ°á»i Việt Nam vẫn còn ghi nhiá»u ká»· niệm. Ông là ngÆ°á»i mang trong tim tình yêu không thay đổi đối vá»›i  đất nÆ°á»›c và con ngÆ°á»i Việt Nam. Ông còn mang theo má»™t tÆ° liệu, má»™t công bố vừa xúc Ä‘á»™ng vừa tá»± hà o vá» những chiến sÄ© Hồng quân ngÆ°á»i Việt đã tham gia cuá»™c chiến tranh vệ quốc vÄ© đại của nhân dân và đất nÆ°á»›c Nga chống lại phát-xÃt Äức. Äến nay, dù lịch sá» có biến đổi, thăng trầm, tôi tin rằng nhân loại yêu hòa bình trên toà n thế giá»›i vẫn sẽ mãi mang Æ¡n những chiến sÄ© Hồng quân đã ngăn chặn nạn diệt chủng và sá»± tà n khốc của chiến tranh do chủ nghÄ©a phát-xÃt gây ra. Nếu ngà y đó nhân dân và Hồng quân Liên Xô không ngăn chặn được bÆ°á»›c tiến của phát-xÃt Äức, có lẽ lịch sá» thế giá»›i đã Ä‘i theo má»™t hÆ°á»›ng khác và tÆ°Æ¡ng lai đợi chá» nhân loại sẽ có nhiá»u bóng tối hÆ¡n. NgÆ°á»i đó là Nhà báo Aleksei Syunnenberg - ngÆ°á»i đã dà nh rất nhiá»u tình cảm, công sức cho nhân dân, đất nÆ°á»›c Việt Nam. Hôm nay ông sẽ chia sẻ những câu chuyện vá» con ngÆ°á»i ông, vá» công trình nghiên cứu của ông, vá» những Ä‘iá»u ông đã nghÄ©, đã sống, đã hà nh Ä‘á»™ng cho đất nÆ°á»›c Việt Nam. Nhà báo Aleksei Syunnenberg và nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u trong cuá»™c Bà n tròn. Ảnh: Lê Anh DÅ©ng Từ há»c tiếng Việt đến là m báo vá» Việt Nam Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Năm 1962, ông bÆ°á»›c chân và o trÆ°á»ng đại há»c để há»c tiếng Việt, Ä‘iá»u gì đã thôi thúc ông? Äó là nhiệm vụ của má»™t ngÆ°á»i thanh niên Liên Xô hay do sá»± hiểu biết nà o đó vá» Việt Nam? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Năm 1962 tôi tốt nghiệp phổ thông. Khi há»c ở trÆ°á»ng tôi đã Ä‘á»c nhiá»u, nghe nói nhiá»u vá» Việt Nam, vá» cuá»™c chiến đấu thiêng liêng của nhân dân Việt Nam chống lại thá»±c dân Pháp, biết má»™t chút vá» lịch sá» lâu dà i của dân tá»™c Việt Nam, má»™t lịch sá» rất anh dÅ©ng. Cho nên khi tôi và o trÆ°á»ng đại há»c, hồi đó là TrÆ°á»ng đại há»c các ngôn ngữ phÆ°Æ¡ng Äông, giỠđổi tên thà nh Viện các ngôn ngữ à Phi, thuá»™c trÆ°á»ng Äại há»c tổng hợp Lômônôxốp, khi được Ä‘á» nghị chá»n má»™t thứ tiếng, tôi đã chá»n tiếng Việt.
"Hà nh quân xa dẫu có nhiá»u gian khổ, vai vác nặng ta đã đổ mồ hôi... Ä‘á»i chúng ta đâu có giặc là ta cứ Ä‘i" - nhà báo Nga hát má»™t Ä‘oạn bà i hát tiếng Việt duy nhất ông biết, do thầy Lê Hiá»n dạy từ năm 1962.
|
Tôi há»c ở trÆ°á»ng 6 năm, 2 năm đầu tiên giáo viên của chúng tôi là ngÆ°á»i Việt Nam - ông Lê Hiá»n, nhÆ°ng sau đó chiến tranh bùng nổ ở Việt Nam, ông Lê Hiá»n phải vá» nÆ°á»›c phục vụ. Lá»›p chúng tôi có 8 ngÆ°á»i thôi. Sau đó những ngÆ°á»i dạy tiếng Việt cho chúng tôi là giáo viên Nga đã há»c tiếng Việt trÆ°á»›c chúng tôi và i năm và bây giá» trao đổi những gì há» biết vá»›i sinh viên. Rất tiếc trong thá»i gian sinh viên, vì Ä‘iá»u kiện chiến tranh ở Việt Nam, phÃa Việt Nam không thể đảm bảo cho sinh viên Nga thá»±c hà nh tiếng Việt ở Việt Nam nên tôi chỉ há»c tiếng Việt ở trÆ°á»ng thôi. Hồi đó tôi là m quen khá nhiá»u ngÆ°á»i Việt Nam mà cho đến bây giá» vẫn là bạn tốt, và dụ anh Trần Phú Thuyết, ngÆ°á»i tôi là m quen năm 1964 tại má»™t trại sinh viên ngoại ô MátxcÆ¡va. Năm 1966, tôi là m phát thanh viên tiếng Việt trên Äà i phát thanh MátxcÆ¡va, sau khi Liên Xô tan rã đổi tên thà nh Äà i tiếng nói nÆ°á»›c Nga. Hồi đó ở Việt Nam có rất nhiá»u thÃnh giả nghe Ä‘Ã i chúng tôi. Tôi còn nhá»› má»™t lần, Ä‘Ã i chúng tôi tổ chức má»™t cuá»™c thi cho thÃnh giả Việt Nam vá» vÅ© trụ và đã nháºn được 5 vạn lá thÆ° từ Việt Nam. Nhiá»u thÆ° đến ná»—i chúng tôi đã Ä‘á»™ng viên các em thiếu nhi của má»™t trÆ°á»ng trung há»c bên cạnh mở thÆ° giúp để chúng tôi Ä‘á»c. Sau đó tôi trở thà nh Phó ban ở Ban tiếng Việt, đến năm 1989 là m Trưởng Ban. Tôi là m Trưởng Ban trong vòng 20 năm, vừa thôi năm ngoái. Giá» tôi là phóng viên đặc biệt của Ban tiếng Việt Ä‘Ã i tiếng nói nÆ°á»›c Nga. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Khi ông má»›i vá» Ban tiếng Việt của Äà i tiếng nói MátxÆ¡va, lúc đó ban Ä‘Æ°a tin chủ yếu vá» Việt Nam đúng không? Váºy tin tức gì được Ä‘Æ°a nhiá»u nhất? Chiến tranh, những tráºn ném bom của quân Ä‘á»™i Mỹ hay tin tức gì khác? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Ban tiếng Việt của Ä‘Ã i chúng tôi là m chÆ°Æ¡ng trình chủ yếu là cho thÃnh giả ở Việt Nam. Dù thế thì Việt kiá»u khắp nÆ¡i cÅ©ng biết đến. Chúng tôi chủ yếu nói vá» các phong trà o của nhân dân Liên Xô ủng há»™ nhân dân Việt Nam. Chúng tôi nói vá» hoạt Ä‘á»™ng của chÃnh quyá»n Liên Xô giúp nhà nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hòa trong cuá»™c kháng chiến thứ hai. Hà ng ngà y, tôi Ä‘i đến các nhà máy của Liên Xô, không chỉ ở MátxcÆ¡va mà còn ở các thà nh phố khác để là m phóng sá»± vá» hoạt Ä‘á»™ng của nhà máy, phá»ng vấn các chuyên gia Liên Xô sang Việt Nam là m việc, chủ yếu là chuyên gia quân sá»±. Trong thá»i gian xảy ra cuá»™c kháng chiến thứ hai, đã có gần 11 nghìn binh lÃnh, sÄ© quan, tÆ°á»›ng lÄ©nh của quân Ä‘á»™i Liên Xô sang chiến đấu ở Việt Nam. Các tên lá»a của Liên Xô do các sÄ© quan cả Liên Xô và Việt Nam Ä‘iá»u khiển đã bắn rÆ¡i 1.300 máy bay MÄ©, trong đó 54 chiếc B52. Chúng tôi đã thông tin rất nhiá»u vá» phong trà o Liên Xô giúp Việt Nam, Ä‘á»™ng viên nhân dân Việt Nam trong cuá»™c kháng chiến. Không chỉ thÃnh giả mà những ngÆ°á»i đứng đầu đất nÆ°á»›c Việt Nam lúc đó đánh giá rất cao vai trò nà y của Ban tiếng Việt Äà i tiếng nói MátxcÆ¡va. Má»—i lần sang Việt Nam là má»™t ngà y há»™i Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Tôi biết rằng trong những năm tháng chiến tranh ông đã sang Việt Nam. Ông có thể hồi tưởng lại những lần ông sang Việt Nam trong thá»i kì chiến tranh không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Năm 1969 tôi sang Việt Nam lần đầu tiên. Äến nay tôi đã sang Việt Nam tất cả 15 lần. Má»—i lần Ä‘á»u ngắn thôi, má»™t hai tuần. Lần dà i nhất tôi ở Việt Nam là 20 ngà y. Hồi đó, vì Ä‘iá»u kiện quân sá»± nên máy bay không thế cất cánh khá»i Hà Ná»™i. Äoà n chúng tôi là đoà n của Uá»· ban bảo vệ hòa bình của Liên Xô đến Việt Nam trong 2 tuần nhÆ°ng đã ở lại 3 tuần. Chúng tôi đã đến thăm những vùng bị tà n phá, gặp gỡ nói chuyện vá»›i các chiến sÄ© Việt Nam, qua đó tôi đã hiểu ngÆ°á»i dân Việt Nam có những tình cảm sâu sắc vá»›i Liên Xô. Tôi không bao giá» quên những cuá»™c Ä‘i thăm Việt Nam thá»i chiến ấy. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Lúc đó so vá»›i những chuyến Ä‘i bây giá», cảm nháºn của ông vá» con ngÆ°á»i Việt Nam, qua gÆ°Æ¡ng mặt, giá»ng nói, trên Ä‘Æ°á»ng phố, trong các ngôi nhà ông đến... có Ä‘iá»u gì khác biệt không? Cách nhìn của ông vá» con ngÆ°á»i Việt Nam trong chiến tranh, đói nghèo, mất mát, máu chảy và trong Ä‘á»i sống đã tÆ°Æ¡ng đối no đủ yên vui hiện nay đã thay đổi nhÆ° thế nà o? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Tất nhiên từ năm 1969 đến nay Việt Nam đã thay đổi rất nhiá»u... Trong những lần sang Việt Nam những năm qua, tôi rất thán phục sá»± phát triển nhanh của Việt Nam. Con ngÆ°á»i Việt Nam, dù Ä‘iá»u kiện sống đã thay đổi rất nhiá»u, vẫn rất cởi mở, mến khách, thân ái, lịch sá»±, văn minh vá»›i ngÆ°á»i Nga, ngÆ°á»i Liên Xô cÅ©. Má»—i má»™t lần gặp và nói chuyện vá»›i ngÆ°á»i Việt Nam, tôi hiểu đó là má»™t con ngÆ°á»i của má»™t dân tá»™c có ná»n văn hóa lâu dà i. Nói tháºt, má»—i lần có dịp sang Việt Nam là má»™t ngà y há»™i đối vá»›i tôi. Tháºt hạnh phúc khi được táºn mắt thấy Việt Nam chuyển mình, gặp những ngÆ°á»i bạn Việt Nam cÅ©, là m quen vá»›i những ngÆ°á»i bạn Việt Nam má»›i. Má»—i lần Ä‘á»u để lại trong tôi những cảm tưởng sâu sắc. Nhà báo Aleksei Syunnenberg. Ảnh: Lê Anh DÅ©ng Tình cảm lâu dà i, quan hệ cải thiện Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Liên bang cá»™ng hòa XHCN Xô Viết đã không còn, hệ thống các nÆ°á»›c XHCN cÅ©ng đã tan rã. Sá»± thay đổi của Liên Xô trở thà nh nÆ°á»›c Nga đã kéo theo sá»± thay đổi vá» tình cảm của má»™t số nÆ°á»›c đối vá»›i Nga. Ông có nháºn thấy có sá»± thay đổi nà o trong tình cảm của ngÆ°á»i Việt Nam đối vá»›i nÆ°á»›c Nga bây giá» so vá»›i Liên Xô trÆ°á»›c kia không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Sau khi Liên Xô tan rã, thái Ä‘á»™ của nhân dân rất nhiá»u nÆ°á»›c, trong đó có các nÆ°á»›c XHCN cÅ©, đối vá»›i Liên Xô, đối vá»›i nÆ°á»›c Nga bây giá», thay đổi hẳn. NhÆ°ng theo tôi có má»™t nÆ°á»›c duy nhất có thái Ä‘á»™ không thay đổi đối vá»›i nÆ°á»›c Nga, đó là Việt Nam. Dân tá»™c Việt Nam vẫn yêu mến, biết Æ¡n Liên Xô, biết Æ¡n nÆ°á»›c Nga, vì những giúp đỡ trong thá»i chiến. Theo tôi, nÆ°á»›c Nga chúng tôi có má»™t ngÆ°á»i bạn đáng tin cáºy nhất đó là Việt Nam. Khi gặp những ngÆ°á»i Việt Nam lá»›n tuổi hay thanh niên, tôi Ä‘á»u thấy há» rất biết Æ¡n những gì Liên Xô đã là m cho Việt Nam. Vá»›i ngÆ°á»i lá»›n tuổi thì Ä‘iá»u nà y bình thÆ°á»ng thôi, nhÆ°ng đối vá»›i thanh niên thì tôi thấy hÆ¡i ngạc nhiên. Hôm qua ở hồ Hoà n Kiếm, tôi là m quen vá»›i má»™t sinh viên đại há»c công láºp ở Hà Ná»™i, cô ấy 19 tuổi. Cô ấy kể cho tôi rất tỉ mỉ vá» nÆ°á»›c Nga, văn hóa Nga, tình hình sinh viên Nga và vai trò của Liên Xô đối vá»›i chiến thắng của nhân dân Việt Nam trong kháng chiến thứ hai. Cô ấy rất biết vá» sá»± giúp đỡ váºt chất, kÄ© thuáºt và quân sá»± của nÆ°á»›c tôi đối vá»›i Việt Nam. Tôi còn nhá»› có mấy lần tôi tham vấn các nhà lãnh đạo Việt Nam, trong đó có đồng chà Bà thÆ° thứ nhất TƯ Äảng cá»™ng sản Việt Nam, há» Ä‘á»u nói những Ä‘iá»u tốt đẹp nhất dà nh cho đất nÆ°á»›c tôi. Äó đã là chuyện quá khứ, nhÆ°ng hôm qua cô sinh viên ấy đã nhắc lại những lá»i nói của những ngÆ°á»i đứng đầu đất nÆ°á»›c, tôi tin đó là những lá»i nói xuất phát từ trái tim. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Váºy nhân dân Nga và chÃnh phủ Nga hiện nay có hiểu được tình cảm của nhân dân Việt Nam đối vá»›i nÆ°á»›c Nga không? Trong trái tim nhân dân Nga bây giá», hình ảnh Việt Nam có còn là hình ảnh xúc Ä‘á»™ng, đẹp đẽ, kiên cÆ°á»ng và chân thà nh nhÆ° ngà y xÆ°a không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Việt Nam là má»™t đất nÆ°á»›c nghèo và trải qua nhiá»u thá» thách, vá» Ä‘iểm nà y lịch sá» Việt Nam và lịch sá» Nga có nhiá»u Ä‘iểm rất giống nhau. Trong lịch sá» của mình, cả hai nÆ°á»›c Ä‘á»u phải chiến đấu chống Mông Cổ, Trung Quốc, Pháp, MÄ©, Nháºt và má»—i lần 2 dân tá»™c chúng ta Ä‘á»u chiến thắng. Má»™t sá»± trùng hợp là ngà y 30/4/1945, các chiến sÄ© Hồng quân đã cắm lá cá» chiến thắng tại thủ đô của nÆ°á»›c Äức phát-xÃt; 30 năm sau, năm 1975, các chiến sÄ© giải phóng Việt Nam đã cắm lá cá» chiến thắng tại Sà i Gòn. Sau khi Liên Xô tan rã, thái Ä‘á»™ của nÆ°á»›c Nga má»›i đối vá»›i các nÆ°á»›c khác, đối vá»›i các nÆ°á»›c bạn cÅ© đã thay đổi, nhÆ°ng tôi rất sung sÆ°á»›ng thấy rằng trong những năm gần đây, quan hệ Nga - Việt đã được thiết láºp lại. Vừa rồi, có nhiá»u Ä‘oà n đại biểu cấp cao của Việt Nam sang thăm MátxcÆ¡va và kà nhiá»u văn kiện quan trá»ng trong lÄ©nh vá»±c đại há»c, quân sá»± và nhà máy hạt nhân. Qui mô hợp tác của hai nÆ°á»›c chúng ta ngà y cà ng mở rá»™ng. Vá» hiểu biết của nhân dân Nga vá» Việt Nam, nói tháºt, đã Ãt hÆ¡n so vá»›i thá»i Liên Xô. Bây giá» báo chà Nga nói Ãt vá» nÆ°á»›c ngoà i, chủ yếu nói vá» các sá»± kiện ná»™i bá»™. Rất tiếc là thanh niên Nga không hiểu nhiá»u vá» Việt Nam, nhÆ°ng thế hệ lá»›n tuổi vẫn nhá»› vá» Việt Nam, vá» cuá»™c kháng chiến chống MÄ©, nhá»› rằng Việt Nam đã trải qua nhiá»u thá» thách, chiến đấu anh dÅ©ng và chiến thắng. Tôi phải nói thêm rằng, ở MátxcÆ¡va, ở Nga có những há»™i chuyên gia Liên Xô tham gia chiến tranh ở Việt Nam hay há»™i Nga - Việt hữu nghị hoạt Ä‘á»™ng rất tÃch cá»±c. Hai há»™i nà y đã xuất bản mấy cuốn sách nói vá» sá»± giúp đỡ của Liên Xô cả trong thá»i kì chiến tranh lẫn trong thá»i kì xây dá»±ng hòa bình á» Việt Nam. Trong thá»i gian vừa qua, số khách du lịch Nga đến Việt Nam hà ng năm Ä‘á»u tăng, bất chấp khủng hoảng tà i chÃnh thế giá»›i. Tôi rất hoan nghênh sá»± tham gia của các công ty du lịch Việt Nam tại các triển lãm quốc tế vá» du lịch tiến hà nh tại MátxcÆ¡va, sau má»—i lần đó cà ng có nhiá»u ngÆ°á»i Nga muốn sang thăm Việt Nam. Tôi cÅ©ng Ä‘á»™ng viên các đồng nghiệp tại Ban tiếng Việt đến Việt Nam du lịch vì đó là má»™t đất nÆ°á»›c tÆ°Æ¡i đẹp, nhân dân mến khách, đặc biệt là món ăn rất ngon. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: NÆ°á»›c Nga từ thưở xa xÆ°a, từ thá»i của các đại đế cho đến sau nà y là má»™t quốc gia hùng mạnh. NhÆ°ng có má»™t giai Ä‘oạn nÆ°á»›c Nga chìm xuống, váºy trong cách nhìn của ông, đến khi nà o nÆ°á»›c Nga sẽ trở lại là má»™t dân tá»™c hùng mạnh trên thế giá»›i nhÆ° trÆ°á»›c kia? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Tôi không phải là má»™t nhà chÃnh trị nhÆ°ng theo tôi quá trình nà y bắt đầu từ những năm 2000. Tháºp kỉ trÆ°á»›c, những năm 1990, Liên Xô sụp đổ, ná»n kinh tế Nga bị tà n phá, hà ng triệu ngÆ°á»i thất nghiệp, còn bây giá» sau 8, 9 năm, quá trình phục hồi đã bắt đầu và không xa nữa, đất nÆ°á»›c chúng tôi sẽ có lại vị thế trÆ°á»›c đây. Cha con và câu chuyện tiếng Việt Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Äược biết con trai ông cÅ©ng há»c tiếng Việt. Äiá»u gì đã "quyến rÅ©" anh ấy theo há»c tiếng Việt? Do đất nÆ°á»›c, con ngÆ°á»i Việt Nam khiến anh tá»± nguyện há»c hay do ông định hÆ°á»›ng? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Tôi dám nói rằng ngÆ°á»i Ä‘á»™ng viên con trai tôi nghiên cứu vá» Việt Nam chÃnh là đồng chà Nguyá»…n Văn Linh. Con trai tôi (Makxim) sinh năm 1980. Khi ấy ở MátxcÆ¡va Ä‘ang diá»…n ra Thế váºn há»™i, đồng chà Nguyá»…n Văn Linh là Chủ tịch Tổng Công Ä‘oà n Việt Nam tham gia vá»›i tÆ° cách khách má»i danh dá»±. Tôi hẹn đồng chà Linh ngà y 31 tháng đó sẽ đến khách sạn của đồng chà để phá»ng vấn. Äúng và o những ngà y ấy, vợ tôi Ä‘ang nằm bệnh viện chuẩn bị sinh, không ai biết chắc ngà y nà o. Tôi thá»a thuáºn gặp đồng chà Linh lúc 12h nhÆ°ng đúng 10h bác sÄ© gá»i Ä‘iện cho tôi báo là vợ tôi đã sinh con. Tôi rất sung sÆ°á»›ng nhÆ°ng phải chạy nhanh đến gặp đồng chà Nguyá»…n Văn Linh để phá»ng vấn. Tôi chỉ có má»™t phút để gá»i Ä‘iện báo cho bố mẹ tôi là ông bà đã có cháu rồi phải lên khách sạn gặp đồng chà Linh. Äồng chà mở cá»a và há»i "Vì sao đồng chà vui thế?". Tôi trả lá»i là tôi vừa có con. Äồng chà Linh nói theo phong tục Việt Nam, phải uống rượu chúc sức khá»e hai mẹ con. Äồng chà mở tủ lạnh lấy má»™t chai rượu Stanislawa và chúng tôi cùng nâng cốc. Và đồng chà Linh nói thế nà y: "Tôi thấy anh nói khá tốt tiếng Việt. Anh nên Ä‘á»™ng viên con mình cÅ©ng nghiên cứu vá» Việt Nam". Hồi ấy có má»™t sá»± kiện quan trá»ng nữa là kết thúc cuá»™c bay vÅ© trụ phối hợp của Victor Vaxilevich GorÆ¡bátcô và Phạm Tuân. Äồng chà Linh há»i tôi: "Anh suy nghÄ© sẽ đặt tên con là gì? Có lẽ là đặt tên Victor". NhÆ°ng tôi đã đặt tên con là Makxim. Còn vá» tiếng Việt, má»i chuyện đã diá»…n ra đúng nhÆ° đồng chà Nguyá»…n Văn Linh khuyên nhủ. Sau khi Makxim tốt nghiệp phổ thông, không phải là tôi Ä‘á»™ng viên mà là Makxim tá»± chá»n trÆ°á»ng đại há»c của tôi và thứ tiếng mà tôi yêu suốt Ä‘á»i - tiếng Việt. Khi còn là thiếu nhi, ở nhà Makxim thấy nhiá»u sách tiếng Việt, thÆ°á»ng xuyên nghe bố nói chuyện Ä‘iện thoại bằng tiếng Việt nên Makxim gắn bó vá»›i tiếng Việt. Makxim tốt nghiệp đại há»c rồi há»c nghiên cứu sinh. Trong thá»i gian ấy, Makxim đã soạn má»™t cuốn từ Ä‘iển Nga - Việt theo chủ Ä‘á», cuốn từ Ä‘iển Nga - Việt đầu tiên bao gồm 15 chủ Ä‘á» khác nhau nhÆ° kinh tế, sức khá»e con ngÆ°á»i, văn hóa, tà i chÃnh... Cuối năm ngoái, Makxim đã bảo vệ luáºn án tiến sÄ© phân tÃch tình hình miá»n Nam Việt Nam thá»i Ngô Äình Diệm. Hiện Makxim Ä‘ang dạy tiếng Việt ở trÆ°á»ng Tổng hợp Lômônôxốp và tại trÆ°á»ng Ngoại giao ở MátxcÆ¡va. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Ông dùng tiếng Việt trong công việc tại Ä‘Ã i tiếng nói, con ông dạy tiếng Việt ở trÆ°á»ng đại há»c. Váºy trong gia đình, khi hai cha con ngồi vá»›i nhau có bao giá» nói chuyện bằng tiếng Việt không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Có chứ! Äặc biệt là khi tôi hoặc con tôi Ä‘i Việt Nam vá», chia sẻ những cảm tưởng của mình bằng tiếng Việt. NhÆ°ng không nhiá»u lắm, vì vợ của tôi - mẹ của Makxim không biết tiếng Việt. Cho nên chúng tôi cố gắng nói bằng tiếng Nga để mẹ của Makxim cÅ©ng hiểu. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Váºy là ông có ká»· niệm đặc biệt vá»›i cố Tổng Bà thÆ° Nguyá»…n Văn Linh - ngÆ°á»i sau nà y đã cùng vá»›i nhân dân Việt Nam là m cuá»™c đổi má»›i vô cùng quan trá»ng vá»›i đất nÆ°á»›c, mang lại rất nhiá»u Ä‘iá»u mà ngÆ°á»i dân Việt Nam sẽ không bao giá» quên. Makxim cÅ©ng có má»™t kỉ niệm tuyệt vá»i trong ngà y sinh của mình là được ngÆ°á»i sau nà y đứng đầu má»™t đất nÆ°á»›c chạm cốc vá»›i cha mình và chúc con trai lá»›n lên sẽ giống bố - gắn bó vá»›i Việt Nam, nghiên cứu ngôn ngữ, văn hóa cÅ©ng nhÆ° lịch sá» của dân tá»™c nà y. Năm 1980 là năm lần đầu tiên ông gặp cố Tổng Bà thÆ° Nguyá»…n Văn Linh. Sau đó ông có gặp lại cố Tổng Bà thÆ° nữa lần nà o nữa không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Có và i lần khi ông Nguyá»…n Văn Linh là m Tổng Bà thÆ° sang thăm MátxcÆ¡va chÃnh thức. Có má»™t lần ông gặp gỡ lãnh đạo Há»™i Xô - Việt hữu nghị. Tôi có mặt để là m tÆ°á»ng thuáºt. Sau khi chà o tất cả các nhà lãnh đạo, ông đến gặp tôi và nói: "Tôi nhá»› anh. Con trai của anh thế nà o? Äã Ä‘i há»c chÆ°a?". Tôi trả lá»i: "Con tôi được 5, 6 tuổi rồi". Äồng chà lại nói rằng: sau khi cháu tốt nghiệp phổ thông hãy Ä‘á»™ng viên cháu há»c tiếng Việt. Hồng quân ngÆ°á»i Việt trong tráºn chiến chống phát-xÃt Äức ở Mátxcowva - những thông tin ban đầu Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Qua câu chuyện ngắn ngủi và giản dị của ông, bạn Ä‘á»c VietNamNet đã thấy được tình cảm, tình yêu của ông, vợ ông và con trai ông dà nh cho Việt Nam. Äặc biệt hÆ¡n nữa, chúng tôi biết được rằng, suốt mấy chục năm nay ông là má»™t trong rất Ãt ngÆ°á»i đã bá» công nghiên cứu vá» những chiến sÄ© Hồng quân ngÆ°á»i Việt tham gia cuá»™c chiến tranh vệ quốc vÄ© đại chống lại phát-xÃt Äức. Tôi nghÄ© rằng rất nhiá»u ngÆ°á»i Việt Nam biết vá» lịch sá» cuá»™c chiến tranh đó thì không bao giá» quên được hình ảnh: Trong má»™t mùa đông giá lạnh trên Quảng trÆ°á»ng ÄỠở MátxcÆ¡va, những Ä‘á»™i Hồng quân đã duyệt binh từ đó và đi thẳng ra mặt tráºn. Trong Ä‘á»™i quân hùng mạnh, đầy lòng yêu nÆ°á»›c và quyết tá» cho Tổ quốc quyết sinh ấy có những ngÆ°á»i con của đất nÆ°á»›c Việt Nam. Và chúng tôi rất chỠđợi những Ä‘iá»u ông sẽ nói vá» những con ngÆ°á»i ấy - những ngÆ°á»i đã hi sinh hay tham dá»± cuá»™c chiến tranh nà y, cuá»™c chiến không chỉ của những ngÆ°á»i Liên Xô mà là cuá»™c chiến do ngÆ°á»i Liên Xô thay mặt cho nhân dân toà n thế giá»›i chống lại chủ nghÄ©a phát-xÃt. Váºy lý do gì khiến ông bÆ°á»›c và o cuá»™c hà nh trình gian khổ để tìm tÆ° liệu, sá»± tháºt vá» những Hồng quân ngÆ°á»i Việt tham gia cuá»™c chiến tranh chống chủ nghÄ©a phát-xÃt nà y? Nhà náo Aleksei Syunnenberg: Tôi nghiên cứu và tìm hiểu vá» Ä‘á» tà i nà y hÆ¡n 40 năm nay. Trong cuá»™c chiến tranh chống phát-xÃt Hitler của đất nÆ°á»›c chúng tôi, đã có 35 vạn công dân Liên Xô phục vụ trong Hồng quân - quân Ä‘á»™ichÃnh quy Liên Xô, không kể đến các Ä‘á»™i du kÃch, tá»± vệ. Trong Hồng quân có và i nghìn ngÆ°á»i nÆ°á»›c ngoà i là những ngÆ°á»i Cá»™ng sản là m việc ở MátxcÆ¡va, trong đó có má»™t nhóm ngÆ°á»i Việt Nam. Lần đầu tiên tôi nghe vá» sá»± tham gia của nhóm ngÆ°á»i Việt Nam nà y là năm 1967. Hồi ấy, cụ Tôn Äức Thắng là Phó Chủ tịch nÆ°á»›c Việt Nam dân chủ cá»™ng hòa đã trả lá»i phá»ng vấn Ä‘Ã i chúng tôi nhân dịp ká»· niệm 50 năm cách mạng tháng MÆ°á»i và cụ đã nói có má»™t nhóm ngÆ°á»i Việt Nam tham gia bảo vệ MátxcÆ¡va. Và i năm sau đó ở MátxcÆ¡va có ấn hà nh cuốn sách hồi kà của má»™t ngÆ°á»i Bulgary tên là Ivan Vinarov, má»™t nhân viên của Quốc tế Cá»™ng sản, má»™t tÆ°á»›ng Hồng quân trong má»™t lữ Ä‘oà n đặc biệt của Hồng quân. Ông nói trong lữ Ä‘oà n nà y (gá»i tắt tiếng Nga là OMSBON) có 6 ngÆ°á»i Việt Nam và 6 ngÆ°á»i nà y đã Ä‘i qua Hồng trÆ°á»ng trong thá»i gian diá»…u binh kỉ niệm cách mạng tháng MÆ°á»i năm 1941 trong tiết trá»i MátxcÆ¡va cá»±c lạnh rồi duyệt binh thẳng ra mặt tráºn, chỉ cách thủ đô MátxcÆ¡va 25 km. Ban tiếng Việt chúng tôi muốn xác định 6 ngÆ°á»i Việt Nam nà y là ai vì cụ Tôn Äức Thắng và Vinarov Ä‘á»u không nói gì vá» tên tuổi và váºn mệnh của há». Chúng tôi muốn biết là m thế nà o hỠđã ở MátxcÆ¡va lúc Äức tấn công và o Liên Xô.
Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Có rất nhiá»u ngÆ°á»i khi nghe thông tin nà y đã đặt câu há»i những ngÆ°á»i đó là ai? HỠđến Liên Xô đế là m gì và nhÆ° thế nà o, bằng con Ä‘Æ°á»ng nà o? HỠở đâu? Trẻ hay già ? Nam hay nữ? Và tôi mong rằng ông sẽ hé lá»™ bà máºt bấy lâu nay nhiá»u ngÆ°á»i chÆ°a biết tá»›i. Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Chúng tôi đã Ä‘á»™ng viên các cán bá»™ lão thà nh của Quốc tế Cá»™ng sản, nhân viên các viện bảo tà ng, thÆ° viện, các cá»±u chiến binh của cuá»™c chiến tranh bảo vệ MátxcÆ¡va. Tất nhiên chúng tôi Ä‘á»™ng viên cả những ngÆ°á»i là há»™i viên của Há»™i Xô - Việt hữu nghị và Việt - Xô hữu nghị liên kết vá»›i chúng tôi. Có hai nhà Việt Nam há»c ở MátxcÆ¡va cÅ©ng quan tâm đến vấn Ä‘á» nà y là Kôbêlếp - tác giả má»™t cuốn sách vá» Hồ Chà Minh và Xác-ca-lô chuyên vá» những ngÆ°á»i Việt Nam tại trÆ°á»ng Äại há»c dà nh cho những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng phÆ°Æ¡ng Äông tại MátxcÆ¡va. Kết quả là chúng tôi được biết là , năm 1926 Bác Hồ ở Quảng Äông, Trung Quốc vá»›i tÆ° cách là đại diện của Quốc tế Cá»™ng sản đã tổ chức má»™t nhóm thiếu nhi Việt Nam tuổi từ 12 - 17. Năm ấy Bác đã gá»i thÆ° cho Quốc tế Cá»™ng sản Ä‘á» nghị nháºn nhóm thiếu nhi nà y đến há»c táºp ở MátxcÆ¡va. MátxcÆ¡va đồng ý và Bác đã lên kế hoạch chuẩn bị gá»i há» sang MátxcÆ¡va. Con Ä‘Æ°á»ng của há» từ Quảng Äông đến MátxcÆ¡va khá dà i. NhÆ° chúng tôi biết những thiếu nhi Việt Nam ấy đến MátxcÆ¡va và o đầu những năm 1930. Rất tiếc là đến bây giá» chúng tôi vẫn chÆ°a rõ trong nhóm có bao nhiêu ngÆ°á»i? Có những nguồn tin khác nhau: má»™t nguồn tin bảo có 8 ngÆ°á»i, nguồn khác nói có 10 ngÆ°á»i, nguồn khác lại là 11 ngÆ°á»i, chÆ°a xác định cụ thể. NhÆ°ng chắc chắn là trong nhóm nà y không chỉ có thiếu nhi mà còn có má»™t ngÆ°á»i lá»›n tuổi hÆ¡n để giúp các em trên con Ä‘Æ°á»ng dà i 5 năm từ Quảng Äông đến MátxcÆ¡va. Từ khi Bác Hồ gá»i thÆ° cho Quốc tế Cá»™ng sản đến khi hỠđến được MátxcÆ¡va là 5 năm. Sau khi nhóm nà y đến MátxcÆ¡va, các cÆ¡ quan của Liên Xô tổ chức cho há» há»c tiếng Nga, há»c phổ thông sau đó là m việc ở MátxcÆ¡va. Tôi đã gặp má»™t số công nhân lão thà nh của má»™t nhà máy ôtô váºn tải và má»™t nhà máy cÆ¡ khà ở MátxcÆ¡va kết nghÄ©a vá»›i nhà máy cÆ¡ khà số 1 ở Hà Ná»™i. Tại hai nhà máy nà y thá»i những năm 1930 đã có công nhân Việt Nam, đó là những ngÆ°á»i trong nhóm mà Bác Hồ đã gá»i từ Quảng Äông qua MátxcÆ¡va. Trong những 1930 ở MátxcÆ¡va, những thiếu nhi nà y không phải là những ngÆ°á»i Việt Nam duy nhất, vì hồi ấy Quốc tế Cá»™ng sản có má»™t hệ thống giáo dục trong đó có má»™t trÆ°á»ng Äại há»c dà nh cho những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng phÆ°Æ¡ng Äông, và má»™t số trÆ°á»ng Äại há»c, trung há»c quân sá»±. Äồng chà Lê Hồng Phong đã há»c phi công ở má»™t trÆ°á»ng đại há»c quân sá»± năm 1928. Cho nên tôi thÆ°á»ng nói đồng chà Lê Hồng Phong là phi công đầu tiên của Việt Nam được Ä‘Ã o tạo ở Liên Xô. Sau đó đồng chà Lê Hồng Phong Ä‘i há»c tại trÆ°á»ng đại há»c dà nh cho những ngÆ°á»i lao Ä‘á»™ng PhÆ°Æ¡ng Äông. Những năm 1930 ở MátxcÆ¡va còn có Bác Hồ, Nguyá»…n Thị Minh Khai và má»™t số lãnh đạo sau nà y của Việt Nam Ä‘á»u là há»c trò của hệ thống giáo dục của Quốc tế Cá»™ng sản. Há» cÅ©ng quan tâm tá»›i nhóm thiếu nhi Việt Nam. NhÆ°ng đến những năm 1940 hệ thống nà y đóng cá»a. Hầu hết ngÆ°á»i Việt Nam lá»›n tuổi Ä‘á»u vá» nÆ°á»›c, chỉ còn nhóm thanh niên đến từ Quảng Äông là ở lại. Khi Äức tấn công và o Liên Xô, quân Ä‘á»™i phát-xÃt rất mạnh vá»›i khoảng 2 triệu ngÆ°á»i, 2.000 xe tăng, 1.500 máy bay. Máy bay Äức má»™t ngà y bay mấy vòng oanh tạc MátxcÆ¡va. 4 ngà y sau đó, MátxcÆ¡va tổ chức má»™t lữ Ä‘oà n cÆ¡ Ä‘á»™ng đặc nhiệm. Trong lữ Ä‘oà n nà y có hai trung Ä‘oà n, má»™t là trung Ä‘oà n của những ngÆ°á»i thể thao, hai là trung Ä‘oà n quốc tế. Trung Ä‘oà n quốc tế gồm 2.000 ngÆ°á»i, là những ngÆ°á»i Cá»™ng sản của Bulgary, Séc, Hy Lạp, Bồ Äà o Nha, Pháp... và có 6 ngÆ°á»i Việt Nam tình nguyện tham gia. Äầu mùa thu năm 1941, các chiến sÄ© của lữ Ä‘oà n OMSBON nà y đã chiến đấu vá»›i phát-xÃt để ngăn chúng và o thủ đô MátxcÆ¡va. Ngà y 7/11/1941, lữ Ä‘oà n nà y đã Ä‘i qua Hồng trÆ°á»ng nhân dịp ká»· niệm Cách mạng tháng 10 rồi ra mặt tráºn chiến đấu chống phát-xÃt. Tôi đã may mắn gặp được đồng chà Aleksandr Kazitshki, cÅ©ng là chiến sÄ© của lữ Ä‘oà n nà y. Ông kể là đã là m quen vá»›i chiến sÄ© Việt Nam trên mặt tráºn ngoại ô MátxcÆ¡va. Ông nhấn mạnh: đã mấy lần nói chuyện vá»›i há», há» nói tiếng Nga rất thạo và đã cùng nhau hát bà i tiếng Nga, há» bắn và o kẻ thù rất giá»i và tiêu diệt rất nhiá»u quân phát-xÃt. Mùng 5 tháng Chạp năm 1941, Hồng quân tấn công và o quân Ä‘á»™i phát-xÃt ở ngoại ô MátxcÆ¡va. Tráºn đánh rất ác liệt, có khoảng ná»a triệu quân phát-xÃt bị tiêu diệt nhÆ°ng Hồng quân cÅ©ng tổn thất lá»›n. Ông Kazitshki cho biết có 3 chiến sÄ© ngÆ°á»i Việt Nam đã hi sinh. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Và ông đã tìm được tên tuổi của 3 ngÆ°á»i hi sinh đó? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Chúng tôi đã tìm thấy má»™t số tà i liệu vá» những ngÆ°á»i Việt Nam tham gia lữ Ä‘oà n đó bảo vệ MátxcÆ¡va. Tôi xin nhấn mạnh rằng, tham gia lữ Ä‘oà n nà y có 6 ngÆ°á»i Việt Nam, 3 ngÆ°á»i đã hi sinh ở ngoại ô MátxcÆ¡va. Chúng tôi đã xác định tên của há»: má»™t là đồng chà Lý Nam Thanh, tên do chủ tịch Hồ Chà Minh đặt, tháºt là Nguyá»…n Sinh Khang, sinh năm 1908 tại Là ng Sen - tổng Kim Liên; hai là Lý Anh Tạo, tên tháºt là Hoà ng Anh Tô, sinh năm 1912 cÅ©ng ở tổng Kim Liên; ba là Lý Thúc Chất, tên tháºt là VÆ°Æ¡ng Thúc Thoại, sinh năm 1911 cÅ©ng ở tổng Kim Liên. Trong chuyến Ä‘i MátxcÆ¡va có má»™t ngÆ°á»i lá»›n tuổi là VÆ°Æ¡ng Thúc Tình sinh ở tổng Kim Liên. Năm 1925 ông gia nháºp Thanh Niên Cách Mạng Äồng Chà Há»™i, còn có tên khác là VÆ°Æ¡ng Thúc Liên và VÆ°Æ¡ng Sỹ. Vá» cái chết của VÆ°Æ¡ng Thúc Tình, tôi giả thiết rằng cÅ©ng giống nhÆ° hà ng loạt các nhà cách mạng của các nÆ°á»›c châu à lúc đó Ä‘ang bị Nháºt chiếm đóng. Theo qui định của ban lãnh đạo Liên Xô, sau khi đánh tan quân địch ở ngoại ô MátxcÆ¡va, VÆ°Æ¡ng Thúc Tình được gá»i vá» nÆ°á»›c. Nhiệm vụ được giao là thúc đẩy phát triển phong trà o cách mạng trong nÆ°á»›c để là m suy yếu quân Nháºt. NhÆ°ng trên Ä‘Æ°á»ng dà i trở vá» Tổ quốc, cuối năm 1942, VÆ°Æ¡ng Thúc Tình đã bị quân Quốc dân đảng của Tưởng Giá»›i Thạch bắn chết. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Vá» 3 ngÆ°á»i đã hi sinh đã được xác định tên tuổi, phần má»™ của há» thì sao? Ông có tìm thấy nÆ¡i hỠđược chôn cất không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Không, vì cuá»™c chiến ở ngoại ô MátxcÆ¡va rất ác liệt, có hà ng trăm nghìn chiến sÄ© Hồng quân đã hi sinh, có rất nhiá»u ngôi má»™ vô danh. Có lẽ má»™ các chiến sÄ© Việt Nam nằm trong số má»™ các chiến sÄ© vô danh. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Trong nghiên cứu của mình ông có bao giá» Ä‘i tìm thân nhân của 3 chiến sÄ© hi sinh ở ngoại ô MátxcÆ¡va chÆ°a? Chắc chắn há» có ngÆ°á»i thân ở Việt Nam, ở tổng Kim Liên? Äó là những ngÆ°á»i được Chủ tịch HCM dẫn dắt, Ä‘Ã o tạo và gá»i sang Liên Xô để há»c táºp. Ông có tÆ° liệu gì, thông tin gì vá» gia đình của há» không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: NhÆ° tôi đã nói, Ban tiếng Việt chúng tôi không phải là cÆ¡ quan duy nhất quan tâm đến vấn Ä‘á» nà y. Chúng tôi có liên kết vá»›i đại diện của má»™t số cÆ¡ quan khác nữa. Căn cứ và o những tÆ° liệu chúng tôi đã sÆ°u táºp, và o cuối năm 1985 Há»™i đồng Xô Viết tối cao Liên Xô đã truy tặng huân chÆ°Æ¡ng chiến tranh Vệ quốc hạng nhất cho 4 ngÆ°á»i Việt Nam nà y. Hồi đấy, Äại há»™i ÄCS Việt Nam cÅ©ng có Ä‘oà n đại biểu của TƯ ÄCS Liên Xô đến dá»±, Ä‘oà n nà y đã trao những huân chÆ°Æ¡ng cho gia đình của 4 ngÆ°á»i Việt Nam hi sinh (tức là 3 đồng chà hi sinh ở ngoại ô MátxcÆ¡va và đồng chà bị bắn chết ở Trung Quốc). NhÆ°ng trong lữ Ä‘oà n có 6 ngÆ°á»i Việt Nam, chúng tôi má»›i xác định tên của 4 ngÆ°á»i, còn hai ngÆ°á»i kia vẫn còn vô danh. Theo tôi, dứt khoát phải xác định tất cả những ngÆ°á»i Việt Nam đã chiến đấu chống phát-xÃt trên mảnh đất Liên Xô. Äi tìm tên cho những chiến sÄ© vô danh Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Trong tất cả các tà i liệu, nghiên cứu của ông, hai ngÆ°á»i đó là nhÆ° thế nà o? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Có lẽ hai ngÆ°á»i đó cÅ©ng thuá»™c nhóm thiếu nhi Việt Nam từ Quảng Äông được Hồ Chà Minh gá»i sang MátxcÆ¡va. Nếu váºy thì đó là đồng chà Lý Văn Minh và Lý Chà Trá»ng. NhÆ°ng cÅ©ng có thể đó là hai ngÆ°á»i hoà n toà n khác vì có má»™t số ngÆ°á»i Việt Nam sang MátxcÆ¡va và há»c tại trÆ°á»ng Äại há»c của Quốc tế Cá»™ng sản nhÆ°ng vì lý do sức khá»e nên không được gia nháºp quân Ä‘á»™i. Có má»™t đồng chà tên Shanvo, đây không phải là tên tháºt và tên tiếng Việt mà là bà danh; và má»™t ngÆ°á»i khác là Soloviev, ngÆ°á»i thứ ba là Linkor. Äến giá» chúng tôi vẫn chÆ°a tìm được tên tháºt của ba ngÆ°á»i đó nhÆ°ng chắc chắn đó là ngÆ°á»i Việt Nam. Những ngÆ°á»i ấy ở MátxcÆ¡va khi phát-xÃt xâm lược Liên Xô, há» có thể đã gia nháºp lữ Ä‘oà n OMSBON. Äồng thá»i có hai ngÆ°á»i Việt Nam nữa, sau khi đóng cá»a hệ thống giáo dục của Quốc tế Cá»™ng sản, là hai sinh viên cuối cùng được chuyển và o là m tại Uá»· ban giúp đỡ các chiến sÄ© cách mạng thế giá»›i. Há» có tên là Claud Jean và Shan Pe-ton. Tên tháºt của Claud Jean là Trần PhÆ°Æ¡ng Äôn sinh năm 1902 tại Hải Phòng. NgÆ°á»i thứ hai tên tháºt là Nguyá»…n Văn Nêm, sinh năm 1913 tại Bắc Bá»™. Chúng tôi đã sÆ°u tầm các chi tiết vá» tiểu sá» hai ngÆ°á»i nà y, hy vá»ng phÃa Việt Nam sẽ giúp đỡ tìm kiếm. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Năm nay ông đã 65 tuổi, ông có định tiếp tục cuá»™c hà nh trình Ä‘i tìm sá»± tháºt vá» hai Hồng quân ngÆ°á»i Việt còn lại trong trung Ä‘oà n quốc tế ấy? Ông đã thông báo, liên lạc hay là m việc vá»›i cÆ¡ quan chức năng nà o ở Việt Nam vá» vấn Ä‘á» nà y chÆ°a? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Tất nhiên tôi vẫn muốn tiếp tục cuá»™c tìm kiếm nà y vì mục Ä‘Ãch của chúng ta là biết rõ tên của má»—i má»™t con ngÆ°á»i đã chiến đấu chống lại phát-xÃt. Äặc biệt là trong năm nay, năm kỉ niệm chiến thắng của Liên Xô, chiến thắng của những ngÆ°á»i yêu nÆ°á»›c Việt Nam và kỉ niệm 60 năm thiết láºp quan hệ ngoại giao giữa hai nÆ°á»›c. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Và con trai của ông, ngÆ°á»i đã kế tục ông nghiên cứu vá» văn hóa, đất nÆ°á»›c và con ngÆ°á»i Việt Nam, anh ấy có nghÄ© rằng nếu trong cuá»™c Ä‘á»i ông, ông chÆ°a tìm được câu trả lá»i vá» hai Hồng quân ngÆ°á»i Việt đó thì anh ấy có thể tiếp tục không? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Vâng, tôi rất hy vá»ng là Makxim sẽ tiếp tục con Ä‘Æ°á»ng nà y. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Chúng tôi sẽ cố gắng thông qua báo của chúng tôi tìm thêm thông tin liên quan đến hai Hồng quân ngÆ°á»i Việt nà y. Ông đã bao giá» tiếp xúc vá»›i thân nhân của ba ngÆ°á»i đã hi sinh ở MátxcÆ¡va? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Không, má»—i lần sang Việt Nam của tôi Ä‘á»u là ngắn hạn nên nhiệm vụ nà y giao cho các đồng nghiệp của tôi.
Ngà y chiến thắng phát-xÃt năm ngoái, nhà thÆ¡ Nguyá»…n Huy Hoà ng (tóc bạc) cùng chị Lý Thị PhÆ°Æ¡ng - con gái ông Lý Phú San (ngoà i cùng bên phải), con trai chị - cháu ruá»™t ông San, và má»™t số ngÆ°á»i bạn đến nghÄ©a trang ngoại ô MátxcÆ¡va viếng má»™ ông San. Ảnh: Nhà thÆ¡ Nguyá»…n Huy Hoà ng gá»i |
Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: Äã có ai trong số những thân nhân đó sang MátxcÆ¡va và đến vùng ngoại ô, nÆ¡i ngÆ°á»i nhân của hỠđã cùng Hồng quân Liên Xô chống lại phát-xÃt Äức chÆ°a? Nhà báo Aleksei Syunnenberg: Theo tôi biết, có má»™t ngÆ°á»i tham gia bảo vệ MátxcÆ¡va nhÆ°ng không phải là Hồng quân và con gái của ngÆ°á»i đó đã đến MátxcÆ¡va. Ông tên là Lý Phú San, tên tháºt là Lê TÆ° Lạc hoặc là Lê Phan Chấn. Vì lý do sức khá»e nên không được nháºn và o Hồng quân, ông ấy phục vụ các chiến sỹ bị thÆ°Æ¡ng tại má»™t bệnh viện quân sá»±. Sau khi phát-xÃt Äức bị Ä‘áºp tan, ông Lý Phú San chuyển vá» cÅ©ng Urao để tham gia xây dá»±ng nhà máy, vì Ä‘a số nhà máy của Liên Xô ở phÃa Tây Ä‘á»u bị phát-xÃt tà n phá. Äất nÆ°á»›c chúng tôi xây dá»±ng ná»n công nghiệp má»›i ở Urao. Ông Lý Phú San là m việc tại má»™t số nhà máy, sau đó là m giám đốc. Năm 1945, ông được ChÃnh phủ Liên Xô tặng thưởng huy chÆ°Æ¡ng vì lao Ä‘á»™ng quên mình trong thá»i kì chiến tranh chống phát-xÃt Äức. Năm 1956, ông trở vá» Việt Nam. Ông có má»™t ngÆ°á»i con gái há»c táºp tại Liên Xô, tại MátxcÆ¡va. Năm 1980, ông Lý Phú San qua Ä‘á»i. Mấy năm trÆ°á»›c, con gái ông hiện sống ở MátxcÆ¡va đã cải táng và mang di cốt của ông vá» chôn cất tại thủ đô Nga. Nhà báo Nguyá»…n Quang Thiá»u: ThÆ°a bạn Ä‘á»c, tôi tin rằng tất cả những chiến sÄ© Hồng quân ngÆ°á»i Việt trong cuá»™c chiến tranh hồi đó đã Ä‘i và o lịch sá» của Hồng quân Liên Xô, lịch sá» của nhân dân Việt Nam và lịch sá» của nhân dân thế giá»›i trong cuá»™c chiến tranh chống chủ nghÄ©a phát-xÃt. Hà nh trình Ä‘i tìm những ngÆ°á»i còn lại sẽ còn rất dà i và vất vả, nhÆ°ng tâm huyết của ông Aleksei, ý thức của Ban tiếng Việt Äà i tiếng nói nÆ°á»›c Nga, sá»± nhá»› Æ¡n của nhân dân Liên Xô đối vá»›i những ngÆ°á»i hi sinh sẽ có thể cho chúng ta má»™t niá»m vui, nguồn Ä‘á»™ng viên, nguồn lá»±c để tiếp tục hà nh trình nà y. Nếu ngÆ°á»i cha Aleksei chÆ°a tìm được sá»± tháºt vá» những chiến sÄ© Hồng quân ngÆ°á»i Việt còn lại thì con ông là tiến sÄ© Makxim sẽ tiếp tục, những ngÆ°á»i khác sẽ tiếp tục Ä‘i tìm những giá trị thá»±c của con ngÆ°á»i, của dân tá»™c, của lịch sá». Tôi nghÄ© đó là sứ mệnh của tất cả các thế hệ. Chúng ta phải Ä‘i đến cùng của sá»± tháºt. Câu chuyện của chúng ta còn rất dà i nhÆ°ng ông Alex còn rất nhiá»u việc phải là m. Chúng tôi muốn má»i ông đến đây để bà y tá» tình cảm của ngÆ°á»i Việt Nam đối vá»›i công việc ông đã và đang là m. NhÆ°ng Ä‘iá»u quan trá»ng nhất là chúng ta ý thức được rằng chúng ta là m Ä‘iá»u đó vá»›i má»™t sá»± trong sáng, khát vá»ng, tình yêu, sá»± biết Æ¡n. Má»™t lần nữa xin cám Æ¡n ông Aleksei và những ngÆ°á»i thân của ông, Ban tiếng Việt Äà i tiếng nói nÆ°á»›c Nga. Chúc ông sẽ có những ngà y tuyệt đẹp ở đây và hi vá»ng ông sẽ còn quay trở lại Việt Nam.
http://www.tuanvietnam.net
|