Ảnh từ Internet
Giôhan Henrich Pétxtalôdi (Johann Heinrich Pestalozz) sinh ngà y 21 tháng 01 năm 1746 tại Duyrich, Thụy SÄ©. Mồ côi cha từ 5 tuổi, Pétalôdi lá»›n lên trong sá»± chăm sóc yêu thÆ°Æ¡ng của mẹ và bà quản gia thân thiết. Äó chÃnh là cái nôi ban đầu tạo nên má»™t thầy giáo tÆ°Æ¡ng lai trà n đầy niá»m thÆ°Æ¡ng yêu đối vá»›i trẻ em, đối vá»›i con ngÆ°á»i.
Thá»i thÆ¡ ấu, Pétxtalôdi là má»™t cáºu bé ngây thÆ¡, hay mÆ¡ má»™ng, nên bạn bè thÆ°á»ng cợt đùa, chế giá»…u. Sau khi tốt nghiệp trung há»c, ông theo há»c trÆ°á»ng cao đẳng chuyên khoa ngữ văn và triết há»c. Ở đây, chịu ảnh hưởng sâu sắc những tÆ° tưởng dân chủ, tiến bá»™ của các nhà khai sáng Pháp, ông đã bắt đầu đồng cảm vá»›i các há»c sinh nghèo phải bá» há»c.
Cuối thế kỉ XVIII, nông dân Thụy Sĩ bị bần cùng hóa dưới ách bóc lột nặng nỠcủa giai cấp tư sản. Cùng với bè bạn, Pétxtalôdi muốn hoạt động để giúp đỡ nông dân.
NhÆ°ng tác phẩm “Khế Æ°á»›c xã há»™i†(contrat social) và Émile của Rútxô (J.J.Roussoau) ảnh hưởng mạnh mẽ đến nháºn thức của ông và Pétxtalôdi đã gia nháºp “Há»™i Thụy Sĩ†của nhóm thanh niên trẻ yêu nÆ°á»›c, viết bà i cho báo “Ká»· niệm†của nhóm. Vì thế, khi tốt nghiệp ông không được chÃnh quyá»n bổ dụng.
Ông Ä‘i và o cuá»™c sống ngÆ°á»i nông dân, nghiên cứu loại cây thiên thảo (garance), phổ biến cho há» cách trồng và sá» dụng. Năm 1768, ông tá»± tay khai hoang vay tiá»n thà nh láºp má»™t nông trÆ°á»ng kiểu má»›i để nông dân đến há»c táºp vá» trồng trá»t và tiểu công nghiệp nhÆ°ng không thà nh công.
Năm 1774, Pétxtalôdi quyên góp láºp ra má»™t cô nhi viện nuôi dạy trẻ mồ côi vá»›i ý định cho trẻ vừa được ăn há»c vừa lao Ä‘á»™ng để tá»± lá»±c cánh sinh. NhÆ°ng sức trẻ mồ côi có hạn, khả năng váºt chất của ông Ãt á»i nên cuối cùng lại thất bại.
Năm 1780, ông viết tác phẩm “Buổi chiá»u của ngÆ°á»i ẩn sĩ†nói lên những chủ trÆ°Æ¡ng giáo dục và những nguyên tắc giảng dạy của mình. Năm 1781, ông sáng tác tiểu thuyết “Lêôna và GiéctÆ¡ruýt†nói lên ná»—i bần cùng của nông dân và ý đồ cải thiện cuá»™c sống váºt chất và tinh thần của há».
Mặc dù chÆ°a hiểu rõ bản chất của giai cấp địa chủ, cách giải quyết vấn Ä‘á» còn ngây thÆ¡, song tác phẩm có ảnh hưởng lá»›n đến trà thức châu Âu và bản thân ông được nhà nÆ°á»›c cách mạng Pháp công nháºn là ngÆ°á»i công dân của nÆ°á»›c cá»™ng hòa Pháp.
Năm 1798, quân Ä‘á»™i Pháp trà n và o giúp giai cấp tÆ° sản Thụy SÄ© tiêu diệt chế Ä‘á»™ phong kiến, láºp nên nÆ°á»›c cá»™ng hòa Henvêchi (Helvétie). Chiến tranh đã tà n phá nặng nể Thụy SÄ© và để lại nhiá»u trẻ mồ côi.
Pétxtalôdi được chÃnh quyá»n giao cho việc tổ chức má»™t trại trẻ mồ côi ở thà nh phố Xtăng (Stang). HÆ¡n 80 em đói rách, gầy guá»™c, ghẻ lở được ông thâu táºp lại trong má»™t nhà thá» cÅ©. Ông đã trông nom, dạy dá»— các em vá»›i tất cả tình thÆ°Æ¡ng yêu của má»™t ngÆ°á»i cha, cảm hóa chúng bằng tấm lòng chân tháºt của mình.
“Phải cho trẻ em của tôi nháºn thấy rằng từ sáng sá»›m đến tối, trong má»—i khoảnh khắc của má»™t ngà y…lúc nà o lòng tôi cÅ©ng là vì các em, phải để các em thấy rằng hạnh phúc của các em là hạnh phúc của tôi, thÃch thú của các em là thÃch thú của tôiâ€.
Pétxtalôdi còn cảm hóa chúng bằng sá»± gÆ°Æ¡ng mẫu, táºn tụy, đồng cam cá»™ng khổ vá»›i trẻ. ChÃnh ở đây, Æ¡ng đã tổ chức trại trẻ trên các nguyên tắc sau:
- KhÆ¡i dáºy lòng bác ái ở trẻ.
- Gia đình hóa việc nuôi dạy trẻ
- Gương mẫu trong việc giáo dục đạo đức
- Coi trá»ng giáo dục lao Ä‘á»™ng
NhÆ°ng rồi chiến tranh lan tá»›i, trại trẻ lại phải đóng cá»a. Từ năm 1799 đến 1804, ông dạy ở má»™t trÆ°á»ng tiểu há»c, rồi phụ trách Há»c viên Béctút (Berthoud). Sau đó, ông được má»i đến dạy má»™t trÆ°á»ng trung há»c ở Yvécdôn (Yverdon). Nhá» tà i năng và kết quả, danh tiếng ông vang dá»™i khắp châu Âu. Từ nhiá»u nÆ°á»›c các há»c giả, các nghệ sÄ©, tÆ°á»›ng tá, vua chua…đến thăm ông. Nga hoà ng AlechxandÆ¡rÆ¡ tặng thưởng ông 5.000 rúp và Huân chÆ°Æ¡ng. Hoà ng đế Ão cÅ©ng gởi tặng phẩm biếu ông. Các thế hệ há»c trò tôn vinh ông là “Cha Pétxtalôdiâ€, còn má»i ngÆ°á»i tặng ông danh hiệu “Thầy của các thầyâ€.
Năm 1818, tuy già yếu, ông đã dùng khoản tiá»n nhuáºn bút khá lá»›n để thá»±c hiện Æ°á»›c mÆ¡ suốt Ä‘á»i là láºp ra má»™t ttÆ°á»ng há»c cho con em nhà nghèo. Tiếc thay, chỉ được 7 năm, gặp bao khó khăn, rắc rồi, ông lại phải đóng cá»a trÆ°á»ng, quay trở vá» Trại má»›i sau trên 50 năm xa cách.
Ngà y 17 tháng 2 năm 1827 ông qua Ä‘á»i, thá» 81 tuổi. Pétxtalôdi đã cống hiến trá»n vẹn cuá»™c Ä‘á»i cho những ngÆ°á»i nghèo khổ, cho thế hệ trẻ, nhất là các em bị thiệt thòi, côi cút.
Trên nấm mồ ông yên nghỉ, nhân dân miá»n Ãcgôvi đã dá»± má»™t tấm bia ká»· niệm mang dòng chữ “Tất cả cho ngÆ°á»i khác, không gì cho mìnhâ€.
Nguyễn Phú Tuấn |