Ảnh từ Internet

J.A.Cômenxki là một nhà giáo dục vĩ đại người Séc (Tiệp Khắc) là đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa nhân văn, là nhà hoạt động xã hội lớn của Tiệp Khắc trong những năm giữa thế kỉ XVII.

Ông sinh ra trong một gia đình thợ xay bột, theo đạo Tin lành. Do mồ côi cả cha lẫn mẹ nên được Hội anh em những người Tiệp Khắc – một tổ chức bao gồm những người có tư tưởng yêu nước, tiến bộ, muốn tiến hành cuộc cách mạng xã hội xóa bỏ chế độ bất công, đen tối, đầy tội ác ở Tiệp Khắc lúc đó-nuôi dưỡng, bảo trợ và gởi ra nước ngoài học tập. Ông đã theo học các trường đại học Hecboor và Heiderbord ở Đức.

Năm 1614, ông trở về Tiệp Khắc nguyện hiến dâng cuộc đời mình cho sự nghiệp giáo dục của nhân dân Tiệp Khắc. Nhưng đến năm 1618, một cuộc khởi nghĩa của nhân dân Tiệp Khắc chống lại chính quyền của hoàng đế Đức (nước Tiệp lúc đó bị nhập vào lãnh địa của hoàng đế Đức) bùng nổ và tiếp sau đó là cuộc chiến tranh 30 năm (1618-1648), nước Tiếp bước vào thời kì bị tàn phá rất nặng nề. Rất nhiều người tham gia cuộc cuộc khởi nghĩa bị kết án tử hình, hàng ngàn gia đình quý tộc thị dân bị kết án và trúc xuất khỏi Tiệp, trong số đó có nhiều đại biểu ưu tú của nền văn hóa Tiệp: những nhà bác học, nhà văn, giáo sư, thầy thuốc giỏi, những người thợ thủ công có trình độ chuyên môn cao. Hội anh em những người Tiệp Khắc cũng bị đàn áp và trục xuất ra nước ngoài. Cômenxki cũng nằm trong số những người bị trục xuất đó. Ông lánh nạn và trú ngụ tại thành phố Letnô (Ba Lan).

Cả cuộc đời ông hiến dâng cho sự nghiệp giáo dục (dạy học, viết sách giáo khoa, nghiên cứu lí luận dạy học và giáo dục). Ông đã để lại cho nhân loại hơn 100 tác phẩm giáo dục, trong đó có các tác phẩm kiệt tác đóng góp vào kho tàng giáo dục những kinh nghiệm quý báu. Những tác phẩm lớn nhất là:

Ngôn ngữ nhập môn (1631). Tác phẩm được coi là cuốn sách giáo khoa đầu tiên nói về việc kết hợp dạy học tiếng Latinh với việc tìm hiểu thế giới xung quanh.

Phép giáo huấn vĩ đại (1632): đây là một tác phẩm kiệt xuất, mang những tư tưởng giáo dục vượt thời đại về lí luận dạy học và giáo dục; là một tác phẩm có tính chất kinh điển đầu tiên ở châu Âu về hệ thống tri thức khoa học giáo dục, đánh dấu giáo dục học tách ra khỏi triết học và trở thành một khoa học độc lập.

Trường học lòng mẹ (1633): tác phẩm chuyên nghiên cứu về giáo dục trẻ mẫu giáo.

Thế giới tranh ảnh (1658) và hàng hoạt các tác phẩm về giáo dục học khác như: Bước vào ngưỡng cửa của ngôn ngữ, Khai trừ sự lười biếng ra khỏi nhà trường.

J.A.Cômenxki đã tổng hợp và khái quát toàn bộ những kinh nghiệm thực tế và lí luận giáo dục thời kì văn nghệ Phục hưng thành hệ thống lí luận sư phạm, đặt nền móng cho việc xây dựng nền giáo dục tiên tiến, hiện đại của chủ nghĩa tư bản sau này.

Bùi Minh Hiền, Nguyễn Quốc Trị