|
Nguyễn Chánh Thi (X) và Nguyễn Cao Kỳ khi còn mặn nồng. |
|
|
Nguyá»…n Chánh Thi từng được tạp chà Time của Mỹ gán cho biệt hiệu "chuyên gia đảo chÃnh". Ông Thi sinh năm 1923, Phú Vang, Thừa Thiên - Huế. Ãt há»c, năm 1940, ông ta Ä‘i lÃnh cho Pháp, từng bị Nháºt bắt, Việt Minh bắt nhÆ°ng Ä‘á»u trốn thoát được và tiếp tục cầm súng cho Pháp. Äến tháng 3/1954, ông ta được thăng đại úy, Tiểu Ä‘oà n trưởng Tiểu Ä‘oà n 2 Ngá»± lâm quân của Bảo Äại.
Phần lá»›n sÄ© quan từng phục vụ dÆ°á»›i quyá»n vị vua cuối cùng của nhà Nguyá»…n Ä‘á»u không được Ngô Äình Diệm tin dùng. Nguyá»…n Chánh Thi là trÆ°á»ng hợp đặc biệt, được Ä‘iá»u vá» là m Tiểu Ä‘oà n trưởng Tiểu Ä‘oà n 5 Nhảy dù và được Diệm cho lên thiếu tá. Tá» ra xứng đáng vá»›i ân huệ của Diệm ban cho, tháng 5/1955, Nguyá»…n Chánh Thi đã chỉ huy quân dù dẹp tan quân Bình Xuyên tại khu vá»±c Nancy, TrÆ°á»ng Petrus Ký (nay là TrÆ°á»ng Lê Hồng Phong).
Äến chiến dịch Rừng Sác, tấn công và o cứ Ä‘iểm cuối cùng của Bình Xuyên, Diệm lại chỉ định Nguyá»…n Chánh Thi giữ chức vụ Liên Ä‘oà n phó Liên Ä‘oà n Nhảy dù và thăng lên trung tá. ChÆ°a tròn má»™t năm sau, tháng 2/1956, ông ta lên đại tá. Khi Liên Ä‘oà n Nhảy dù được nâng cấp thà nh Lữ Ä‘oà n, Nguyá»…n Chánh Thi trở thà nh vị tÆ° lệnh đầu tiên của binh chủng nà y.
Khi Ä‘i thăm Trung Hoa Dân quốc (Äà i Loan), Ngô Äình Diệm còn cho Thi tháp tùng vá»›i tÆ° cách tùy viên quân sá»±. Gia đình Ngô Äình Diệm từng coi Thi nhÆ° con em trong nhà . Äáp lại ân sủng, ngà y 11/11/1960 Nguyá»…n Chánh Thi đã cầm đầu má»™t nhóm sÄ© quan trẻ gồm trung tá VÆ°Æ¡ng Văn Äông, thiếu tá Nguyá»…n Triệu Hồng, thiếu tá Phan Trá»ng Chinh, thiếu tá Nguyá»…n Huy Lợi, đại úy Phan Lạc Tuyên… đảo chÃnh nhằm hạ bệ anh em ông Diệm.
Phe đảo chÃnh tưởng chừng đã là m chủ được tình hình, nhÆ°ng thiếu quyết Ä‘oán, không được tổ chức kỹ lưỡng và quan trá»ng hÆ¡n cả là mục Ä‘Ãch hà nh Ä‘á»™ng không rõ rà ng, thiếu đồng nhất, hỠđã khiến thá»i cÆ¡ tuá»™t mất. Há» không chiếm được Äà i Phát thanh, không tìm cách cắt hết Ä‘Æ°á»ng dây Ä‘iện thoại từ Dinh Äá»™c láºp nối vá»›i bên ngoà i và cÅ©ng không đủ quân án ngữ các ngả Ä‘Æ°á»ng tiến và o thà nh phố. Ngô Äình Diệm đã tìm cách kéo dà i thá»i gian để liên lạc vá»›i những sÄ© quan trung thà nh, gá»i há» vá» cứu giá.
Hôm sau, ngà y 12/11/1960, từ Mỹ Tho, đại tá Huỳnh Văn Cao, TÆ° lệnh SÆ° Ä‘oà n 7 Bá»™ binh đã kết hợp vá»›i SÆ° Ä‘oà n 21 Bá»™ binh đóng ở Sa Äéc, do đại tá Trần Thiện Khiêm là m tÆ° lệnh kéo quân vá» giải vây. Lúng túng, VÆ°Æ¡ng Văn Äông đã tìm má»i cách liên hệ vá»›i Äại sứ Mỹ Elbridge Durbrow để tìm háºu thuẫn. Äại sứ Elbridge Durbrow đã thẳng thừng từ chối, vá»›i lý do: Không dÃnh và o ná»™i bá»™ của Việt Nam.
Cầm chắc thất bại trong tay, Nguyá»…n Chánh Thi, VÆ°Æ¡ng Văn Äông, Nguyá»…n Triệu Hồng… đã nhanh chóng cÆ°á»›p má»™t máy bay D.C3, đồng thá»i, bắt cóc trung tÆ°á»›ng Thái Quang Hoà ng, TÆ° lệnh Quân khu Thủ đô và cưỡng ép phi công Phan Phụng Tiên lái, Ä‘Æ°a há» Ä‘Ã o thoát sang Campuchia xin tị nạn. Những ngà y trong trại tị nạn Monivong (thá»±c chất là trại giam lá»ng) ở Nam Vang, Campuchia, Nguyá»…n Chánh Thi phải là m nghá» chẻ củi thuê để kiếm sống. Äông thân Pháp, Thi ghét Mỹ, ghét luôn cả Pháp. Há» thÆ°á»ng xuyên chá»i mắng nhau nhÆ° chó vá»›i mèo. Số sÄ© quan không thuá»™c phe nà o Ä‘á»u nghiêng vá» phÃa Äông, tá» ra coi khinh cách ăn ở và tÃnh khà thô lá»— của Nguyá»…n Chánh Thi. Có lần thiếu tá Nguyá»…n Huy Lợi không nhịn được, đã thượng cẳng tay, hạ cẳng chân vá»›i Thi nhÆ°ng… bất phân thắng bại.
Anh em Ngô Äình Diệm, Ngô Äình Nhu bị láºt đổ, Nguyá»…n Chánh Thi trở vá» nÆ°á»›c và được phục hồi hà m đại tá giữ chức vụ TÆ° lệnh phó Quân Ä‘oà n 1, kiêm Quân khu 1, do Trung tÆ°á»›ng Nguyá»…n Khánh là m tÆ° lệnh. Ngà y 30/1/1964, Nguyá»…n Chánh Thi lại tham gia và o cuá»™c đảo chÃnh, được ngụy trang bằng hai từ "chỉnh lý", láºt đổ DÆ°Æ¡ng Văn Minh, do Nguyá»…n Khánh cầm đầu. Năm ông tÆ°á»›ng thân cáºn của DÆ°Æ¡ng Văn Minh, Ä‘ang nắm giữ những chức vụ trá»ng yếu, đồng loạt bị bắt tại nhà riêng.
Sáng hôm sau, Nguyá»…n Chánh Thi và o Bá»™ Tổng tham mÆ°u thì gặp thiếu tá Nguyá»…n Huy Lợi tại đó. Sá»±c nhá»› lại ân oán từ thá»i lÆ°u vong tại Campuchia, Nguyá»…n Chánh Thi đã sấn tá»›i bốp thẳng và o mặt Lợi má»™t cú đấm. Lợi toan đánh lại Thi, nhÆ°ng rồi chẳng biết tại sao ông ta lại dừng tay, quay lÆ°ng bá» Ä‘i trong khi Nguyá»…n Chánh Thi vẫn đứng hoa chân múa tay lu loa biện minh vá»›i má»i ngÆ°á»i!
Â
|
Nguyá»…n Chánh Thi (dấu X) ngồi giữa Nguyá»…n Văn Thiệu và Nguyá»…n Cao Kỳ trong cái gá»i là “Há»™i đồng quân nhân cách mạngâ€. |
Äể thưởng công phò trợ, Nguyá»…n Khánh đã cho Nguyá»…n Chánh Thi là m TÆ° lệnh SÆ° Ä‘oà n 1 Bá»™ binh, kiêm Khu 11 chiến thuáºt, và thăng hà m chuẩn tÆ°á»›ng. Thi thÃch xuất hiện trÆ°á»›c đám đông, đắc chà khi được tâng bốc, nịnh hót, lại còn muốn chứng tá» mình là báºc hảo há»›n kiểu LÆ°Æ¡ng SÆ¡n Bạc. Äặc biệt ông ta rất khoái Ä‘á»c diá»…n văn, ban huấn từ và tuyên bố lung tung. Má»™t lần, Ä‘i thị sát tỉnh Quảng Trị, Nguyá»…n Chánh Thi bắt toà n bá»™ quân, cán, chÃnh và các Ä‘oà n thể tụ táºp đông đủ tại Tòa Hà nh chÃnh tỉnh để ông ta lên lá»›p. Cá» tá»a phải bụm miệng khi nghe Thi lên giá»ng: "Äồng bà o trong khu tôi…". Cá» tá»a chÆ°a nÃn được cÆ°á»i, thì ông ta lại tiếp tục mà u mè và … bà đưá»ng: "ThÆ°a đồng bà o, quân vá»›i dân nhÆ° cá vá»›i nÆ°á»›c. Cá mà thiếu nÆ°á»›c thì cá chết, còn nÆ°á»›c mà thiếu cá… nÆ°á»›c mà thiếu cá thì... thì… quá kỳ cục!!!".
Nói xong câu đó, Thi ngượng đứng chết trân. Có má»™t tay chuyên treo cá» xÃ, biểu ngữ và trang trà há»™i trÆ°á»ng, Ä‘ang đứng xá»› rá»› sau hà ng cá» phÆ°á»›n, nhanh nhảu nhảy ra hô to: "Hoan hô chuẩn tÆ°á»›ng Nguyá»…n Chánh Thi!", tiếng hô lặp lại 3 lần, buá»™c lòng má»i ngÆ°á»i phải Ä‘Æ°a tay lên hoan hô theo. Äến bữa cÆ¡m trÆ°a, Nguyá»…n Chánh Thi đã ra lệnh cho đại tá Nguyá»…n Ấm, Tỉnh trưởng Quảng Trị, gá»i anh chà ng khéo nịnh nà y lên trình diện. Và i tuần sau, anh chà ng nà y được đặc cách chức vụ Phó ty Thông tin!
Không cần đắn Ä‘o, suy nghÄ©, Nguyá»…n Chánh Thi vẫn tuyên bố ủng há»™ Hiến chÆ°Æ¡ng VÅ©ng Tà u của Nguyá»…n Khánh, bất chấp hiến chÆ°Æ¡ng nà y đã bị các phong trà o quần chúng và sinh viên-há»c sinh phản đối kịch liệt, nhỠđó được Khánh thăng lên thiếu tÆ°á»›ng. Ngà y 13/9/1964, trung tÆ°á»›ng DÆ°Æ¡ng Văn Äức, thiếu tÆ°á»›ng Lâm Văn Phát và đại tá Huỳnh Văn Tồn từ Cần ThÆ¡, xua Quân Ä‘oà n 4 vá» là m binh biến. Thiếu tÆ°á»›ng Nguyá»…n Văn Thiệu trong vai trò tham mÆ°u trưởng liên quân đã yêu cầu Nguyá»…n Chánh Thi Ä‘em quân vá» dẹp tan cuá»™c binh biến nà y. Nguyá»…n Khánh lại Ä‘á»n Æ¡n Nguyá»…n Chánh Thi bằng chức vụ TÆ° lệnh Quân Ä‘oà n 1, kiêm Vùng 1 chiến thuáºt.
Ngà y 19/2/1965, chuyên gia đảo chÃnh Lâm Văn Phát, đại tá Bùi Dzinh, trung tá Bùi Hoà ng Thao… theo phò đại tá Phạm Ngá»c Thảo đứng lên là m đảo chÃnh. Nguyá»…n Khánh lại trốn thoát được, chạy ra ẩn náu tại VÅ©ng Tà u. Há»™i đồng tÆ°á»›ng lÄ©nh đã há»p khẩn cấp, Ä‘á» cá» Nguyá»…n Chánh Thi là m TÆ° lệnh Quân Ä‘oà n Giải phóng thủ đô, Ä‘em quân vá» dẹp loạn, buá»™c phe đảo chÃnh phải rút lui. Quốc trưởng Phan Khắc Sá»u ký lệnh giải nhiệm Nguyá»…n Khánh, chÃnh Nguyá»…n Chánh Thi đứng ra ép Nguyá»…n Khánh phải lên Ä‘Æ°á»ng sống kiếp lÆ°u vong.
Nguyá»…n Khánh Ä‘i, chiếc ghế quyá»n lá»±c trở thà nh mục tiêu tranh chấp vô cùng gay gắt giữa 4 ông tÆ°á»›ng trẻ: Nguyá»…n Văn Thiệu - Nguyá»…n Cao Kỳ - Nguyá»…n Chánh Thi - Nguyá»…n Hữu Có. TÃnh khà thất thÆ°á»ng, cá»™ng thêm việc á»· mình có quá nhiá»u “công trạng†đối vá»›i các cuá»™c đảo chÃnh và phản đảo chÃnh nên Nguyá»…n Chánh Thi coi trá»i bằng vung. Ba ông tÆ°á»›ng kia đánh giá Nguyá»…n Chánh Thi quá nguy hiểm, tạm thá»i ngồi lại vá»›i nhau để triệt Thi cho bằng được. TÆ°á»›ng Kỳ trở thà nh đầu tà u trong cuá»™c đối đầu gay cấn nà y.
ChÃnh phủ dân sá»± do Phan Huy Quát là m thủ tÆ°á»›ng từ chức, há»™i đồng tÆ°á»›ng lÄ©nh được triệu táºp má»™t phiên há»p, dÆ°á»›i sá»± chủ trì của Nguyá»…n Văn Thiệu để tìm kiếm má»™t nhà lãnh đạo. Nguyá»…n Cao Kỳ và Nguyá»…n Chánh Thi vẫn là hai đối thủ nặng ký. NhÆ°ng biết mình không được ủng há»™, Thi tuyên bố bá» cuá»™c. Nguyá»…n Văn Thiệu được bầu là m Quốc trưởng và Nguyá»…n Cao Kỳ là m thủ tÆ°á»›ng. Nhằm xoa dịu phần nà o sá»± cay cú của Nguyá»…n Chánh Thi, tháng 10/1965, ông ta được thăng hà m trung tÆ°á»›ng, giữ thêm cái hÆ° danh Äại biểu ChÃnh phủ Trung phần.
Nguyá»…n Chánh Thi vẫn không chịu ngồi yên, nuôi mÆ°u đồ biến miá»n Trung thà nh lãnh địa riêng. Trong lãnh thổ trách nhiệm của ông ta, đặc biệt là tại Äà Nẵng, nÆ¡i Quân Ä‘oà n 1 đặt bản doanh, thÆ°á»ng xuyên nổi lên những cuá»™c biểu tình chống Thiệu - Kỳ. Nguyá»…n Cao Kỳ không thể yên tâm khi loạn tÆ°á»›ng Nguyá»…n Chánh Thi vẫn còn nắm trong tay má»™t quân Ä‘oà n. Ngà y 10/3/1966, Nguyá»…n Cao Kỳ ký lệnh cách chức Nguyá»…n Chánh Thi vì lý do đã không ổn định được tình hình miá»n Trung. Tại phi trÆ°á»ng Äà Nẵng, Nguyá»…n Chánh Thi đã bị trung tÆ°á»›ng Nguyá»…n Hữu Có, Phó thủ tÆ°á»›ng, kiêm Tổng trưởng Quốc phòng ra lệnh bắt giữ, Ä‘Æ°a vá» Sà i Gòn giam lá»ng. Äà i Phát thanh Sà i Gòn thông báo: tÆ°á»›ng Thi từ chức, Há»™i đồng quân lá»±c quyết định cho ông ta ra ngoại quốc chữa bệnh thối mÅ©i!
Ngay hôm sau dân chúng Äà Nẵng, Ä‘a số là pháºt tá» rầm rá»™ xuống Ä‘Æ°á»ng đòi giải tán chÃnh phủ quân sá»± do Nguyá»…n Văn Thiệu và Nguyá»…n Cao Kỳ dá»±ng lên. Biểu tình nhanh chóng lan tá»a ra Huế, hệ thống chÃnh quyá»n hai nÆ¡i nà y hoà n toà n tê liệt. Má»™t số lá»›n Ä‘Æ¡n vị quân Ä‘á»™i ngả theo lá»±c lượng biểu tình đã chÃnh thức ly khai nhÆ° Trung Ä‘oà n 51 của đại tá Äà m Quang Yêu, Tiểu Ä‘oà n 11 Biệt Ä‘á»™ng quân của đại úy Nguyá»…n Thừa Dzu… đã là m chủ tình hình thà nh phố Äà Nẵng. Tại Huế, SÆ° Ä‘oà n 1 bá»™ binh của chuẩn tÆ°á»›ng Phan Xuân Nhuáºn cÅ©ng theo phe ly khai. Chẳng đặng đừng, ngà y 16-3-1966, Nguyá»…n Chánh Thi lại được Ä‘Æ°a ra Äà Nẵng nhằm trấn an dân tình. Nguyá»…n Cao Kỳ đã tá» ra quá lúng túng và thiếu cân nhắc, bởi chẳng khác nà o thả cá»p vá» rừng. Quả nhiên, Nguyá»…n Chánh Thi đã đứng hẳn vá» phÃa lá»±c lượng ly khai.
Tình hình trở nên há»—n loạn. Nguyá»…n Cao Kỳ phải Ä‘iá»u Ä‘á»™ng 4.000 quân, bao gồm thủy quân lục chiến, nhảy dù và cảnh sát dã chiến, dÆ°á»›i quyá»n chỉ huy của Nguyá»…n Ngá»c Loan, ra Äà Nẵng dẹp loạn. Căng thẳng, các tay súng ly khai đã há»m sẵn trên nhiá»u ngả Ä‘Æ°á»ng, sẵn sà ng khai há»a.
Nguyá»…n Ngá»c Loan bèn nghÄ© cách chia rẽ, mua chuá»™c đại úy Nguyá»…n Thừa Dzu, hứa hẹn sẽ già nh cho Dzu những chức vụ béo bở. Dzu xiêu lòng, Ä‘iá»u tiểu Ä‘oà n của mình ra cầu Äá», để lại má»™t lá»— hổng cố thủ rất lá»›n cho quân ly khai. Hà nh Ä‘á»™ng của Dzu còn là m mất tinh thần đối đầu của quân sÄ© Trung Ä‘oà n 51. Ngà y 15/5/1966, Nguyá»…n Ngá»c Loan xua quân nhảy dù tiến ra thà nh phố và tái chiếm Äà i Phát thanh Äà Nẵng. Giao tranh đã diá»…n ra khắp nÆ¡i, 150 quân nhân của cả hai phÃa đã ngã gục và hÆ¡n 700 ngÆ°á»i khác bị thÆ°Æ¡ng.
Nguyá»…n Cao Kỳ Ä‘Æ°a thiếu tÆ°á»›ng Huỳnh Văn Cao ra là m TÆ° lệnh Quân Ä‘oà n 1 thay Nguyá»…n Chánh Thi. Khi máy bay đáp xuống phi trÆ°á»ng Tây Lá»™c (Huế), trung úy Nguyá»…n Äại Thức đã nổ súng nhắm và o ông ta, nhÆ°ng viên đạn không trúng Ä‘Ãch. Trung úy Thức đã bị hạ sát ngay sau đó. Mãi đến ngà y 23/5/1966, ổ kháng cá»± cuối cùng của quân ly khai tại Äà Nẵng, cố thủ trong chùa Phổ Äà má»›i chịu buông súng, quân của Nguyá»…n Ngá»c Loan kiểm soát được tình hình.
Ở Huế, đám tang Nguyá»…n Äại Thức đã biến thà nh má»™t cuá»™c biểu tình rầm rá»™. Phòng Thông tin và thÆ° viện Hoa Kỳ bị đốt, Tổng lãnh sá»± Mỹ bị Ä‘áºp phá. Phe biểu tình Ä‘Æ°a bà n thá» Pháºt xuống Ä‘Æ°á»ng khắp nÆ¡i để cản bÆ°á»›c Ä‘oà n quân của Nguyá»…n Ngá»c Loan. Loan ra lệnh cho binh sÄ© đạp đổ hết bà n thỠđể dẹp Ä‘Æ°á»ng, bắt giữ 190 quân nhân, 109 công chức và 35 nhân viên cảnh sát đã theo phe ly khai.
Vụ biến Ä‘á»™ng miá»n Trung bị dẹp tan. Nguyá»…n Chánh Thi, Phan Xuân Nhuáºn, Äà m Quang Yêu, Thị trưởng Äà Nẵng Nguyá»…n Văn Mẫn, cùng má»™t số quan chức khác bị bắt, giải vá» Sà i Gòn. Không phải ra tòa án binh vá» tá»™i phản loạn, Nguyá»…n Chánh Thi chỉ bị sa thải khá»i quân Ä‘á»™i. Dá»… hiểu, ngÆ°á»i Mỹ không muốn đám tay chân là m lá»›n chuyện
Ngà y 31/7/1966, kẻ nổi loạn Nguyá»…n Chánh Thi bị áp giải ra phi trÆ°á»ng Tân SÆ¡n Nhất để bắt đầu cuá»™c sống lÆ°u vong lần thứ hai. TrÆ°á»›c khi lên máy bay, ông ta ném bá» tất cả huy chÆ°Æ¡ng, chỉ giữ lại duy nhất chiếc mÅ© lưỡi trai nhÆ° má»™t váºt ká»· niệm. Tại Mỹ, những năm đầu ông ta được trợ cấp 600 USD má»—i tháng, theo chế Ä‘á»™ trợ cấp cho má»™t sÄ© quan cao cấp hồi hÆ°u. Nguyá»…n Cao Kỳ đã phản đối quyết liệt, nại lý do, Nguyá»…n Chánh Thi bị loại ngÅ© chứ không phải giải ngÅ©. Thế là trợ cấp của Thi bị phÃa Mỹ hạ xuống chỉ còn 170 USD má»—i tháng. Túng quẫn, Thi từng phải là m bảo vệ cho má»™t khách sạn nhỠở Los Angeles, rồi mở quán cà phê tại Arkansas.
Tháng 2/1972, sau 6 năm tha phÆ°Æ¡ng, Nguyá»…n Chánh Thi đã tá»± mua vé máy bay trở vá» Việt Nam nhÆ° má»™t dân thÆ°á»ng. Nguyá»…n Văn Thiệu đã cÆ°Æ¡ng quyết ra lệnh cấm, không cho ông ta bÆ°á»›c ra khá»i máy bay và đặt chân xuống phi trÆ°á»ng Tân SÆ¡n Nhất. Thế là Nguyá»…n Chánh Thi Ä‘Ã nh lủi thủi quay vá» Mỹ sống nốt phần Ä‘á»i còn lại và mất tại đó và o năm 2007!
|