Vietnamese-VNFrench (Fr)简体中文English (United Kingdom)

Khoa Lịch Sử
Bạn biết quá khứ, bạn hiểu hiện tại, bạn tiên đoán tương lai
 

 
Trang Chá»§ ÄỌC BÃO GIÚP BẠN VIỆT NAM Cá»” TRUNG ÄẠI Bí ẩn xác ướp cổ tại Sài Gòn
Bí ẩn xác ướp cổ tại Sài Gòn PDF Print E-mail
Sunday, 20 May 2012 10:22

3:30, 12/09/2011


Äôi hài cá»§a xác ướp cổ.

Mưá»i bảy năm trước, khi giải tá»a để bàn giao mặt bằng xây dá»±ng công trình ở khu vá»±c xóm Cải, phưá»ng 8, quận 5, TP HCM các công nhân thi công phát hiện ra má»™t cụm má»™ cổ nằm trong khu vá»±c này. Thông tin trên nhanh chóng thu hút sá»± quan tâm cá»§a giá»›i khảo cổ, nghiên cứu lịch sá»­ lẫn truyá»n thông… Xác ướp gần như còn nguyên vẹn cá»§a má»™t ngưá»i phụ nữ trở thành đỠtài bàn tán sôi nổi má»™t thá»i. HÆ¡n má»™t thập niên trôi qua, má»i thứ bắt đầu trôi vào quên lãng…

Trong phóng sự này, PV Chuyên đỠANTG sẽ tái hiện lại chuyện xa xưa lẫn tình tiết mới nhất vỠxác ướp bí ẩn này.

Ngôi mộ hoàng tộc

Tháng Giêng năm 1994, trong đợt chỉnh trang các khu nghÄ©a địa và khu gò mả nhá» lẻ cho phù hợp vá»›i kiến trúc đô thị chung, nhiá»u công nhân bắt đầu tiến  hành khai quật 16 ngôi má»™ nằm riêng lẻ trong khu xóm Cải, quận 5.

Những ngôi má»™ khác được tiến hành bình thưá»ng, cho đến khi nhóm công nhân chạm phải ngôi má»™ nằm trong khuôn viên cả trăm mét vuông vá»›i kết cấu chắc chắn như má»™t ngôi đình.

Cứ liệu lịch sá»­ cá»§a Viện Bảo tàng Lịch sá»­ Việt Nam Tp HCM ghi chép rất tỉ mỉ vá» kết cấu ngôi má»™ này. Vòng thành má»™ hình chữ nhật có kích thước dài 10m, ngang 6m, cao 1,2m, dày 0,8m. Cổng tam quan có hình mặt tròn, trang trí búp sen trên đầu cá»™t. Cổng cao 1,4m, rá»™ng 0,8m và cao 0,6m được xây dá»±ng có mái vòm cong lót giả ngói ống trang trí hình rồng. Sân thá» là khoảng đất rá»™ng có chiá»u dài 6m và ngang 4m…

Gò má»™ là khối hợp chất lá»›n dài 3,6m, rá»™ng 3m, cao 3,2m bao gồm 2 phần: phần trước có bia má»™ nằm chìm trong khối hợp chất và phần sau có trang trí hoa văn, má»—i bên hông Ä‘á»u có vẽ hình mặt tròn lá»›n. Chữ trên bia má»™ đã bị mòn, chỉ còn Ä‘á»c được 3 chữ Ká»· Tỵ Niên.

Tiến hành khai quật bằng cách san phẳng gò mộ, giới khảo cổ phát hiện 2 huyệt mộ. Bao gồm một huyệt mộ nam và một huyệt mộ nữ.

Huyệt má»™ nam dài 2,3m, rá»™ng 0,8m, sâu 1,56m, từ miệng huyệt xuống đến đáy má»™ được bao phá»§ nhiá»u lá»›p hợp chất. Äáng lưu ý, có má»™t lá»›p cát má»ng phá»§ trên quách gá»—. Quách và quan tài còn nguyên lá»›p sÆ¡n màu Ä‘en, bên trong quan tài còn lại má»™t ít xương cốt và những hiện vật, như: 7 chiếc nhẫn vàng có mặt đá, quạt giấy, lược, ống và cây ngoáy trầu bằng đồng, há»™p bạc có dây xích hình cầu dẹt chạm dây lá, nút áo mạ vàng, bút lông…

Huyệt má»™ nữ nhá» hÆ¡n huyệt má»™ nam má»™t chút. Quách và quan tài còn nguyên vẹn, tiến hành mở quách rồi mở tấm ván thiên quan tài, giá»›i khảo cổ thấy phía bên trong được sắp xếp rất ngăn nắp. Phía trên là 2 chiếc chiếu cói trải rá»™ng che phá»§ diện tích mặt áo quan, 2 chiếc chiếu này còn giữ được màu sắc tươi má»›i. Phía dưới 2 chiếc chiếu cói, là má»™t lá»›p giấy bản, từng tá» cuá»™n dày khoảng 10cm trải Ä‘á»u. Tiếp đến, là má»™t tấm lá triệu (có thể là lá phướn - PV) bằng lụa, trên mặt lụa có nhiá»u chữ Hán nhưng do bị dung dịch làm nhòe mặt chữ, nên giá»›i khảo cổ chỉ còn Ä‘á»c được 4 chữ vá»›i nghÄ©a là "...Hoàng gia cung liệm".

Kế đến, là má»™t lá»›p vải bó tròn thắt 9 nút cÅ©ng trải Ä‘á»u trên diện tích mặt áo quan. Nhiá»u khả năng, 9 nút thắt này tượng trưng cho phái nữ theo tín ngưỡng "Nam thất nữ cá»­u" (Trai 7 gái 9).

Phần chính yếu là má»™t bá»c dài lá»›n cuốn bằng lụa và gấm, có 9 dây vải cÅ©ng thắt 9 nút. Tiến hành tháo mở lá»›p vải này, giá»›i khảo cổ vô cùng kinh ngạc khi phát hiện xác cá»§a ngưá»i phụ nữ hầu như còn vẹn nguyên, tóc vẫn còn Ä‘en mun. Duy có Ä‘iá»u, nhãn cầu và sụn mÅ©i đã bị phân há»§y, da và các khá»›p, cơ… vẫn còn má»m có màu tái xanh. Phía dưới chân ngưá»i phụ nữ này còn Ä‘i hài bằng vải bố thêu kim tuyến, bên cạnh là má»™t đôi hài khác.

 

Xác ướp được trưng bày tại không gian mới của viện bảo tàng.

Xác ướp được quấn hàng chục lớp vải may theo kiểu vừa áo vừa quần bằng lụa và gấm, áo rộng cài khuy chéo. Khuy được làm bằng mã não và kim loại mạ vàng.

Trên cổ xác ướp này có má»™t xâu chuá»—i làm bằng hạt bồ Ä‘á», má»™t túi nhá» bằng gấm bên trong có phong bì đựng 3 tá» giấy viết chữ Hán, bao gồm 1 tá» ghi chép bài chú Vãng sanh Tịnh độ, má»™t tá» ghi tên năm vị Phật và má»™t tá» giấy khác vá»›i ngữ nghÄ©a chỉ việc quy y. Trên hai cổ tay cá»§a xác ướp có Ä‘eo 2 vòng kim loại bằng vàng.

Dưới lá»›p vải bá»c xác là má»™t lá»›p nhá»±a thông dày khoảng 10cm. Sau cùng, là má»™t tấm gá»— đục 7 lá»— tròn theo hình Thất tinh cách ván địa vài xentimét. Vá»›i tấm gá»— này, vô hình trung đã tạo nên má»™t cá»— áo quan có hai đáy.

Tất cả những vật dụng này Ä‘á»u thấm má»™t lá»›p dung dịch màu Ä‘á», có mùi thÆ¡m, hÆ¡i nhầy.

Trong bức ảnh được chụp lại khi tiến hành mở vải bá»c xác, còn thể hiện lá»›p dung dịch đỠthẫm này rất dày và có cảm giác sá»n sệt như hồ dán.

Sau khi kiểm tra sÆ¡ bá»™, xác ướp này được chuyển vá» Bệnh viện Äại há»c Y Dược để tiếp tục nghiên cứu và khảo nghiệm. Kế đến, giá»›i khảo cổ chuyển giao lại xác ướp cho Viện Bảo tàng Lịch sá»­ Việt Nam. Và từ khi ấy cho đến nay, xác ướp trên được lưu giữ tại nÆ¡i này.

Những vật dụng tùy táng cá»™ng vá»›i dòng chữ “Hoàng gia cung liệmâ€, bên cạnh vị trí cá»§a ngôi má»™ lẫn kết cấu bên trên huyệt má»™, cho phép nhận định đây là ngôi má»™ cá»§a hai ngưá»i thuá»™c hoàng thân triá»u Nguyá»…n. Niên đại được xác định là vào thá»i Vua Tá»± Äức.

Mật mã xác ướp cổ

Căn cứ vào các di vật tìm kiếm được trong huyệt mộ nữ, giới khảo cổ tạm chấp nhận quan điểm vỠnhân thân của xác ướp này. Bà tên là Nguyễn Thị Hiệu, có khả năng mất vào năm 60 tuổi.

Việc bảo quản xác ướp bà Hiệu là nhằm kéo dài tuần lá»… ma chay, Ä‘iá»u chỉ được thá»±c hiện ở các tầng lá»›p trên, dành cho hoàng thân quốc thích. Tiếp đến, phân tích vào tá» lòng phái quy y và những chữ Hán còn sót lại trong mảnh lụa phá»§ quan tài, có thể thá»a mãn vá»›i nhận định: "Bà Hiệu có pháp danh là Minh Trưá»ng. Vị sư truyá»n đạo cho bà là Thiá»n sư Chánh Niệm, tên húy là Tiên Liá»…u, thuá»™c Ä‘á»i thứ 37 dòng đạo Bổn Nguyên, tông Lâm Tế. Nhiá»u khả năng bà là dâu hoặc thân thích bên đằng ngoại cá»§a các chúa hay vua triá»u Nguyá»…n".

Khi tiến hành khai quật ngôi má»™ cổ trên, giá»›i khảo cổ xác định được vật liệu để xây dá»±ng má»™ rất cầu kỳ. Äó là má»™t há»—n hợp gồm vôi sống giã nhá» từ san hô, vá» sò trá»™n vá»›i cát, mật đưá»ng mía, than và thêm má»™t số chất khác chưa phân tích được. Tất cả há»—n hợp này khi quyện vào nhau trở thành má»™t kết cấu bá»n chắc đến mức "cứng hÆ¡n cả bê tông".

Äể bảo vệ xác ướp, có thể gia quyến cá»§a bà Hiệu đã dùng hợp chất này đổ thành má»™t khối thống nhất và hết sức rắn chắc bao bá»c toàn bá»™ nấm má»™ sâu đến tận đáy huyệt. Khi khai quật, các nhà khảo cổ phải nhỠđến sức cá»§a 15 công nhân mày mò đục từng mảnh nhá» cá»§a khối kết cấu này, đục ròng rã 40 ngày má»›i chạm được lá»›p cát dày khoảng 40cm phá»§ trên quách cá»§a quan tài.

Nhà khảo cổ há»c lừng danh Äá»— Äình Truật, ngưá»i có mặt từ đầu cho đến cuối để giám sát và tìm hiểu việc khai quật má»™ cổ đã mô tả chi tiết ngôi má»™ và lai lịch xác ướp.

Theo tư liệu cá»§a nhà khảo cổ Äá»— Äình Truật thì bá»c ngoài quan tài là cái quách bằng gá»— rất dày, cao 0,5m dài 2,2m. Toàn bá»™ quách và quan tài được phá»§ bằng lá»›p sÆ¡n ta cổ, rất tốt và kín mít từa tá»±a như lá»›p dầu hắc (hắc ín). Chính nhá» lá»›p sÆ¡n này, mà nước mưa thấm vào lòng đất không thể ngấm vào áo quan và dung dịch ướp xác cÅ©ng không tràn ra bên ngoài. Việc dung dịch không tràn ra bên  ngoài, giúp cho thi hài cá»§a ngưá»i chết được bảo quản tốt. Äó là lý do vì sao thi hài cá»§a bà Nguyá»…n Thị Hiệu hầu như còn vẹn nguyên, trong khi thi hài cá»§a ngôi má»™ kế bên (khả năng rất cao là chồng cá»§a bà Hiệu) dung dịch bị tràn ra ngoài nên chỉ còn xương cốt.

Äôi hài còn lại đặt cạnh chân cá»§a bà Hiệu được làm bằng chất liệu rất tốt, có khả năng là má»™t loại bố tÆ¡ tằm. Trên thân hài, được trang trí bằng những sợi vàng má»ng, đính vào nhau tạo thành hình bông cúc, được kết lại bằng những dây bện bằng vàng má»ng.

Việc miếng ván gá»— phía dưới quan tài trong huyệt má»™ cá»§a bà Hiệu được đục 7 lá»— theo chòm sao đại Hùng tinh Bắc Äẩu rất giống vá»›i những ngôi má»™ cổ cá»§a các bậc cung phi, hoàng thân vua chúa từng được khai quật ở khu vá»±c phía Bắc. Quan niệm vá» chòm sao đại Hùng tinh Bắc Äẩu xuất phát từ đạo Lão, ngưá»i xưa tin rằng chòm sao trên sẽ bảo vệ vong linh ngưá»i đã chết thoát khá»i các tai ương cá»§a Ä‘á»i sống dưới cõi âm.

Vá» dung dịch bao bá»c xác ướp bà Hiệu, cô hướng dẫn viên bảo tàng nói vá»›i tôi rằng được tạo thành bởi dung dịch vữa ô dước và nhá»±a thông. Vữa ô dước ở miá»n Bắc còn gá»i là nhá»±a dây tÆ¡ hồng, má»™t hợp chất tá»± nhiên có độ kết dính rất cao.

Nhà khảo cổ Äá»— Văn Ninh viết, những cách thức bảo quản này đã giữ được các ngôi má»™ cổ hầu như còn nguyên vẹn cả quan tài và các di vật chôn theo. Thậm chí, cả miếng cau tươi, miếng trầu không, há»™p thuốc, quạt giấy, tràng hạt… Ä‘á»u có màu sắc như má»›i, cảm giác rằng có thể nhón tay bắt lấy và sá»­ dụng được.

Sau khi bị không khí xâm nhập, thi thể cá»§a bà Hiệu đã không còn má»m như lúc được bao bá»c bởi dung dịch. Quan sát xác cá»§a bà trong lồng kính đặt ở Viện Bảo tàng, thấy thi hài bà đã trở nên khô cứng như mảnh cau khô. Duy trên đầu, vẫn còn chá»m tóc dài màu Ä‘en, phất phÆ¡. Hốc mắt và mÅ©i cá»§a bà gần như bị phân há»§y hoàn toàn.

Vài năm trước, khi vào Viện Bảo tàng tham quan, tôi còn được thấy những vật dụng tùy táng cá»§a bà. Nhưng hiện tại, thi thể bà Hiệu đã được đặt trong má»™t gian phòng khác, đẹp hÆ¡n, thông thoáng hÆ¡n… nhưng do kết cấu cá»§a căn phòng, nên các vật dụng này không còn khoảng không để trưng bày buá»™c phải lưu giữ trong nhà kho cá»§a Viện Bảo tàng. Các mảnh xương sá» cá»§a cụ ông cÅ©ng lưu trữ tại nhà kho này. Theo định kỳ, thi thể cá»§a bà Nguyá»…n Thị Hiệu sẽ được đưa ra khá»i lồng kín để bảo quản bằng hóa chất hiện đại. Khả năng là sau nhiá»u… trăm năm nữa, thi thể bà sẽ tá»± phân há»§y (?!).

Có thể nói, xác ướp gần như còn vẹn nguyên cá»§a bà Hiệu là xác ướp rất độc đáo mà giá»›i khảo cổ vô tình phát hiện được tại Sài Gòn. Còn để xác minh sâu hÆ¡n nhân thân cá»§a bà Hiệu, có lẽ vẫn còn phải chá». Kể cả gốc tích nÆ¡i sinh sống, gia quyến, phẩm hàm, mối quan hệ vá»›i vương triá»u Gia Long…

Tiến sâu vào thế giá»›i xác ướp và má»™ cổ, tiếp xúc vá»›i những nhà khoa há»c, khảo cổ lâu năm, má»›i thấy hết sá»± huyá»n bí cá»§a xác ướp tại miá»n Nam. Chúng tôi sẽ tiếp tục công bố cÅ©ng như cố gắng lý giải sá»± huyá»n bí cá»§a mật mã xác ướp đến bạn Ä‘á»c.

Trao đổi vá»›i PV Chuyên đỠANTG, nhà khảo cổ há»c lừng danh Äá»— Äình Truật cho biết thêm:

Ngay khi tiến hành tháo các lá»›p vải liệm cá»§a bà Hiệu, chúng tôi rất bất ngá» khi phát hiện hình thể bà đẹp như con gái. Dẫu da dẻ do thá»i gian nên có màu tái xanh.

Những trang sức bà Hiệu mang theo khi chết nhiá»u khả năng được xứ Chân Lạp tiến cống cho triá»u đình nhà Nguyá»…n. Vua nhà Nguyá»…n ban lại cho ngưá»i thân, nên bà có được. Tôi tin, bà Hiệu là em ruá»™t cá»§a Nguyá»…n Phúc Luân, cha cá»§a Nguyá»…n Ãnh, tức Gia Long. Xét, bà là cô ruá»™t cá»§a Vua Gia Long, nên má»™ cá»§a bà má»›i đồ sá»™ như vậy.

Theo khảo sát cá»§a tôi, bà Hiệu Ä‘i tu từ rất sá»›m, nên không thể có chồng. Ngôi má»™ được gá»i là má»™ ông, tôi không được biết. Nhưng, có chi tiết quan trá»ng không thể bá» lỡ đó chính là, khi tiến hành khai quật ngôi má»™ cổ cá»§a bà Hiệu, chúng tôi phát hiện có má»™ yểm.

Mộ yểm, chính là những ngôi mộ của các cung nữ hoặc binh lính được chôn theo để bảo vệ chủ nhân. Mộ yểm, còn có ý nghĩa khác vỠmặt tâm linh.

Ngôi mộ yểm mà tôi đào được nằm sâu dưới lòng đất, có thể đó là mộ của binh lính, xương cốt đã vỡ vụn.

Khi mang thi thể bà Hiệu vá» Trưá»ng đại há»c Y Dược để nghiên cứu, chúng tôi đã sÆ¡ suất quên mất việc khảo nghiệm hàng tạ nhá»±a thông lâu năm được đặt dưới quách cá»§a bà Hiệu. Thứ nhá»±a thông quý, có khả năng tạo ra mùi thÆ¡m hàng trăm năm cÅ©ng như ngăn chặn không cho vi khuẩn lẫn côn trùng há»§y hoại thi thể ngưá»i chết. Do sÆ¡ suất này, hàng tạ nhá»±a thông đã bị ăn cắp hết.

Chất liệu để xây mộ cho đến giỠcòn là một bí ẩn, bởi độ kết dính lẫn khả năng chịu tác động ngoại lực của khối hợp chất này là khủng khiếp. Chúng ta chỉ có thể biết một số chất và suy đoán thêm, nhưng cách thức, tỷ lệ để phối hợp hợp chất thì không thể đoán biết hết được.

http://antg.cand.com.vn

 


 Äăng Nhập 




bogddt 1275359403_Portfolio 1275359468_Book 1275359498_adept_installer  hanhchinh
Tuyển Sinh
 Tuyển Dụng
 Giáo Trình
 Thư Viện Phần Má»m
Góc Cao Há»c